گوجه‌ فرنگی | صفر تا صد کشت

مقدمه

گوجه‌فرنگی به عنوان یکی از مهم‌ترین میوه‌های جهان شناخته می‌شود. این محصول به دلیل دارا بودن دانه در دسته میوه‌جات قرار گرفته اما در کشاورزی اغلب آن را جز سبزیجات می‌دانند و به عنوان یکی از سبزی‌ها میوه‌ای مهم در زراعت‌های جهان شناخته می‌شود. با حدود ۴.۵ میلیون هکتار از سطح زیر کشت جهانی و حدود 104 هزار هکتار در ایران، این محصول اهمیت بسیاری در زراعت و تغذیه انسانی دارد. گوجه‌فرنگی یک گیاه بومی است که در مناطق حاره آمریکای جنوبی و مرکزی رشد می‌کند. این گیاه ممکن است در مناطق حاره به صورت چندساله و علفی ولی در مناطق معتدل به صورت یک‌ساله پرورش داده شود و میوه‌اش به عنوان یک ماده غذایی مهم مصرف می‌شود.

گوجه‌فرنگی عضوی از خانواده بادمجان (Solanaceae) است و با نام علمی لیکوپرسیکوم (Lycopersicum) شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل مصارف متنوعی که از میوه‌اش می‌شود، اهمیت زیادی دارد. میوه‌های گوجه‌فرنگی به صورت تازه‌خوری، آب گوجه‌فرنگی، سس‌های مختلف، رب گوجه‌فرنگی و در غذاهای مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند.

گوجه‌فرنگی از آمریکای جنوبی نشئت‌گرفته است. اما کاشفان اسپانیایی در دوران کاشت آن را از کلمبیا به اروپا  انتقال دادند. این گیاه در مناطق خاورمیانه، جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان یکی از سبزی‌ها پرمصرف شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر، گوجه‌فرنگی از اروپا به ایران وارد شده و جز محصولات مهم کشاورزی کشور ما است.

توليد

رتبه پنجم میزان تولید کشور مربوط به گوجه فرنگی با تولید حدود 5.04 میلیون تن و سهم ‌‌6.41درصد از کل میزان تولید محصوالت زراعی بوده که استانهای فارس با سهم 31.18 درصدی، هرمزگان با سهم 13.43 درصدی، بوشهر با سهم ‌‌11.09 درصدی، خراسان رضوی با سهم 9.83 درصدی و قزوین با سهم 5.23 درصدی در رتبه‌های اول تا پنجم تولیدکنندگان یونجه آبی کشور قرار داشته‌اند. این پنج استان جمعا در حدود 70.76 درصد از کل تولید گوجه فرنگی کشور را تامین نموده‌اند.

 سطح برداشت

حداكثر و حداقل سطح برداشت گوجه فرنگی در مناطق مختلف کشور به شرح ذیل است:

حداکثر سطح برداشت

1. استان فارس با حداکثر سطح زیر کشت معادل 25935 هکتار در مرتبه اول
2. منطقه هرمزگان با حداکثر سطح زیر کشت معادل 14999 هکتار در مرتبه دوم
3. استان بوشهر با کمترین سطح زیر کشت برابر با 13123 هکتار، در رتبه سوم

حداقل سطح برداشت

1. استان گیلان با حداقل سطح زیر کشت معادل 4 هکتار
2. استان چهارمحال و بختیاری با حداقل سطح زیر کشت معادل 59 هکتار
3. استان مازندران با حداقل سطح زیر کشت معادل 65 هکتار

 عملكرد

بالاترين عملكرد در استان قزوین معادل 62866 كيلوگرم در هكتار به‌دست‌آمده و كمترين عملكرد نيز از استان گیلان برابر با 8384 كيلوگرم در هكتار حاصل شده است.

سطح برداشت، میزان توليد و عملكرد در هكتار تفكيك استان

سطح برداشت، میزان تولید و عملکرد در هکتار محصول گوجه فرنگی به تفکیک هم استان آورده شده است. این آمار مربوط به سال 1401-1400 می‌باشد که توسط مركز آمار، فناوري اطلاعات و‌ارتباطات وزرات جهاد کشاورزی منتشر شده است.

سطح‌، میزان تولید و‌ عملکرد‌ در‌هکتار‌ محصول‌ گوجه فرنگی به‌ تفکیک استان

عملکرد کمتر نسبت به کشورهای پیشرفته

میانگین عملکرد کمتر در کشت گوجه‌فرنگی در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته ممکن است به عوامل متعددی بازگردد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• مدیریت کشاورزی: نحوه مدیریت کشاورزی و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن در کشت گوجه‌فرنگی می‌تواند تأثیر بزرگی بر عملکرد محصول داشته باشد. کشورهای پیشرفته اغلب از روش‌های کشت پیشرفته‌تر و مدیریت بهتری از منابع زمین و آب استفاده می‌کنند.
• استفاده از تکنولوژی: کشورهای پیشرفته از تکنولوژی‌های مدرن مانند سیستم‌های آبیاری نوین، محصولات نهاده‌ای باکیفیت بالا و مدیریت شیمیایی بهتر برای کشت گوجه‌فرنگی استفاده می‌کنند.
• اقلیم و آب: اقلیم و میزان آب در کشورهای مختلف متفاوت است. تأمین منابع آب کافی برای کشت گوجه‌فرنگی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ممکن است چالش‌هایی داشته باشد و ممکن است به عملکرد متوسط پایین‌تری منجر شود.
• ورود به بازار بین‌المللی: تأمین به‌موقع و مطابق با استانداردهای بین‌المللی در بازارهای بین‌المللی نیاز به کیفیت بالا و عملکرد بهتر دارد. کشورهای پیشرفته ممکن است استانداردهای بسیار سخت‌گیرانه‌تری را برای محصولات گوجه‌فرنگی اعمال کنن.
• تحقیق و توسعه: کشورهای پیشرفته به تحقیقات و توسعه در زمینه کشت گیاهان مختلف اهمیت زیادی می‌دهند و از نتایج تازه‌ترین تحقیقات در کشاورزی بهره می‌برند.
• مسائل مرتبط با زمین و تغذیه نباتی: کیفیت و وضعیت زمین، مواد غذایی و مسائل مرتبط با تغذیه نباتی می‌توانند تأثیرگذار باشند.

دسته بندی بر اساس استفاده

گوجه‌فرنگی به عنوان یک ماده غذایی محبوب در سراسر جهان مورداستفاده قرار می‌گیرد. از آن به عنوان ماده‌ای تازه‌خوری، در تهیه انواع غذاها و سس‌ها (مانند سس رب)، و حتی در نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. طعم مطبوع گوجه‌فرنگی آن را به بخش مهمی از رژیم غذایی مردم در سراسر جهان تبدیل کرده است. این محصول به سه شکل مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارقام تازه خوری

در گوجه فرنگی‌هایی که به صورت تازخ خوری مصرف می‌شوند ویژگی‌هایی همچون درشتی میوه، طعم و مزه و رنگ مناسب و خاصیت حمل و نقل و انبارداری اهمیت بالایی دارند.

ارقام صنعتی

در ارقام صنعتی گوجه فرنگی، میوه کوچک و کشیده و دارای بریکس بالاست و عموما در اطراف کارخانجات رب گیری کشت می‌شود.  این نوع گاهی قابلیت حمل و نقل و نگهداری را در حد زیادی دارن. وزن ارقام صنعتی این میوه 80-60 گرم است.

ارقام دو منظوره

بریکس بالا، درشتی کافی، خاصیت انبارداری و حمل ونقل بالا، PH  اسیدی در حدود 4/5-4 از ویژگی این دسته است. در حال حاضر اغلب بذور وارداتی جزء این دسته هستند تا علاوه بر مطلوب بودن برای مصرف تازه خوری در صورت نیاز برای بخش صنعت نیز کاربرد داشته باشد. میوه های این گروه از 85 تا 180 گرم بسته به نوع واریته وزن دارد.

کشت گوجه‌فرنگی برای تازه‌خوری در ایران 

در مناطقی از جنوب و جنوب غربی ایران مانند استان‌های فارس، کرمان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان که دارای آب‌وهوای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری هستند، کشت گوجه‌فرنگی عمدتاً در فصل‌های پاییز و زمستان انجام می‌شود. این گونه گوجه‌فرنگی به دلیل ویژگی‌های خود مانند قیمت بالاتر و کم‌رنگ‌تر بودن، به صورت تازه‌خوری بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد.

کشت گوجه‌فرنگی در ایران علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به عنوان یک محصول صادراتی نیز مهم است و تأثیر مهمی در اقتصاد کشور دارد. به عنوان یکی از محصولات متنوع و باارزش کشاورزی، گوجه‌فرنگی در سبد غذایی مردم ایران و دیگر کشورها نقش مهمی ایفا می‌کند و برای تهیه انواع غذاها، سس‌ها، رب و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

کشت گوجه‌فرنگی برای فراوری در ایران 

گوجه‌فرنگی که به‌منظور فراوری به کار می‌رود، عمدتاً به صورت کشت تابستانه در استان‌هایی مانند فارس، خراسان، آذربایجان، گلستان و تهران کشت می‌شود. این مناطق از نظر اقلیمی و آب‌وهوا مناسب برای کشت گوجه‌فرنگی هستند. گوجه‌فرنگی‌های کشت تابستانه به دلیل ویژگی‌هایی مانند رنگ و مواد مغذی مناسب، برای تولید رب با کیفیت بالا بسیار مناسب هستند.

 

ارقام گوجه‌فرنگي

گوجه‌فرنگی انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌های خود را دارند و برای مصارف مختلف بهترین گزینه ممکن هستند.

بهترین ارقام گوجه‌فرنگی برای گلخانه‌ها باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:

• تولید بالا در شرایط نور کم: ارقامی که توانایی تولید میوه باکیفیت و مقدار قابل‌توجهی در شرایط نور کم را دارا باشند مناسب هستند. این امر می‌تواند تضمین‌کننده تولید پایدار در طول سال باشد.
• رشد رویشی و گلدهی در دمای پایین: ارقامی که در شرایط دمایی پایین همچون فصل‌های سرد و پاییز نیز به‌خوبی رشد و گلدهی کنند مفید هستند. این ارقام می‌توانند تأخیر در رسیدن میوه را کاهش دهند.
• مقاومت و میوه دهی در شرایط غیرمطلوب: ارقامی که مقاوم به شرایط غیرمطلوب مانند شوری خاک، کم‌آبی و تغییرات دمایی هستند، بهترین گزینه‌ها هستند. این ارقام می‌توانند تولید پایدار را تضمین کنند.
• بالابودن کیفیت میوه در شرایط نامساعد: ارقامی که در شرایط نامساعد نیز توانایی تولید میوه باکیفیت و خوش‌طعم دارند مناسب هستند. کیفیت میوه باید در هر شرایط به حفظ شود.
• مقاومت به بیماری‌ها از جمله ویروس موزاییک توتون (T.M.V): ارقامی که مقاومت به بیماری‌های شایعی همچون ویروس موزاییک توتون داشته باشند، موردتوجه هستند. این مقاومت می‌تواند از افت کیفیت و میوه دهی در مواجهه با بیماری‌ها جلوگیری کند.

با توجه به این ویژگی‌ها، انتخاب ارقام مناسب برای گلخانه‌های خود باید بادقت انجام شود تا تولید بهترین محصول را تضمین کند.

در ادامه برخی از ارقام معروف گوجه‌فرنگی ذکر شده است:

• رما: این گونه از گوجه‌فرنگی به دلیل مقاومت به بسیاری از آفات و بیماری‌ها و همچنین کیفیت میوه‌های بزرگ و قرمز، برای کشت تجاری بسیار محبوب است.
• سنتینل: گوجه‌فرنگی سنتینل معروف به دلیل میوه‌های بزرگ و قرمز و اصولی برای تهیه رب گوجه‌فرنگی استفاده می‌شود.
• صدرا: این گونه دارای میوه‌های بزرگ و بسیار مقاوم به بیماری‌ها و آفات است. مناسب برای کشت در گلخانه و فضای باز است.
• شرلوک: گوجه‌فرنگی شرلوک دارای میوه‌های کوچک‌تری است که برای تازه‌خوری و تهیه سس‌ها مناسب است.
• کریم: این گونه دارای میوه‌های قرمز و بزرگی است و به دلیل مقاومت به برخی بیماری‌ها مناسب برای کشت تجاری است.
• سان‌مارزانو: این گونه به دلیل میوه‌های بزرگتر، مناسب برای تهیه رب و سس‌های گوجه‌فرنگی استفاده می‌شود.

ارقام را مي‌توان با توجه به رنگ و اندازه نيز گروه‌بندي كرد. از نظر رنگ اكثر ارقام پرورشي قرمزرنگ هستند ولي ارقام زردرنگ و صورتي نيز وجود دارند كه در سطح كمي پرورش مي‌دهند. مثلاً در آمريكا و ژاپن بيشتر ارقام صورتي كاشته مي‌شوند ولي در كشورهاي اروپايي ارقام قرمز يا زردرنگ ترجيح داده مي‌شوند در ايران نيز ارقام قرمزرنگ بيشتر موردپسند هستند.

از لحاظ اندازه نيز ارقام مختلفي وجود دارد؛ مثلاً ارقام گيلاسي كه خيلي كوچك و خوشمزه هستند بيشتر در انگلستان توليد مي‌شوند، اخيراً در ايران نيز به كاشت آنها تمايل بيشتر پيدا شده است و ارقام بيف‌استيك (Beef-Steak) كه وزن ميوه‌ها بيش از 200 گرم است بيشتر در هلند و انگلستان توليد مي‌شوند به تعدادي از ارقام و مشخصات آنها به شرح ذيل اشاره مي‌شود:

• هيبريد سويت (SWEET roof): گوجه‌فرنگي گيلاسي قابل‌کشت در گلخانه‌هاي سردوگرم و فضاي باز، ميوه آن ريز و داراي وزن 15 گرم
• هيبريد بالكاد (BALKA): قابل‌کشت در گلخانه‌هاي سرد و گرم و فضاي باز استقرار بوته‌ها خوب و وزن ميوه 120 گرم
• هيبريد نيكي (NICKEY): داراي خوشه‌هاي چند شاخه با ميوه‌هاي خوشمزه و قابل‌کشت در گلخانه‌ها و فضاي باز و وزن ميوه 20-15 گرم هيبريد واگوس (VAGOS) قابل‌کشت در گلخانه‌ها و فضاي باز بسيار مناسب براي صادرات و وزن ميوه حدود 200 گرم
• هيبريد (MONIKA): قابل‌کشت در گلخانه‌هاي سرد، طول انبارداري زياد و وزن ميوه تا 125 گرم
• هيبريد (FIONA): قابل‌کشت در گلخانه‌ها و فضاي باز رشد بسيار محدود مناسب براي كشت زمستانه و وزن ميوه 120 گرم
• هيبريد آلبوران (ALBORAN): قابل‌کاشت در گلخانه‌هاي سرد و تونل‌هاي پلاستيكي ـ ميوه‌ها گرد با سطوح صاف يكنواخت، ميوه‌ها 140 تا 160 گرم
• هيبريد كلومبوس (COLUMBUS): قابل‌کاشت در گلخانه‌هاي سردوگرم ميوه تخم‌مرغي شكل و يكنواخت با وزن حدود 40 گرم داراي مزه عالي با ماندگاري خوب
• هيبريد نرمال (NORMAL): قابل‌کشت در گلخانه، شكل ميوه گرد وزن ميوه 180-150 گرم داراي عملكرد خوب، مقاوم در مقابل بیماری‌های ویروسی موزاييك گوجه‌فرنگي (TOMV)، فوزاريم، ورتييليوم و تماتد
• هيبريد رويستا (ROYESTA): مشهورترين هيبريد مخصوص كشت در گلخانه شكل ميوه گرد كمي پهن متوسط وزن ميوه 160-150 گرم مقاوم در مقابل بيماري‌هاي ويروسي گوجه‌فرنگي، فوزاريوم ـ ورتيسيليوم

منظور از گلخانه‌هاي سرد، كشت در مناطق گرم و مديترانه‌اي، منظور از گلخانه گرم كاشت در مناطق سرد شمال اروپا است.

برای کشت گوجه‌فرنگی بهتر است با شرایط محلی و نیازهای خود آشنا شده و ارقامی را انتخاب کنید که بهترین عملکرد را در شرایط خود داشته باشند. مشاورین اگروتک در این زمینه شما را راهنمایی می‌کنند. 

گياه‌شناسي گوجه‌فرنگی

ريشه

ریشه‌های گوجه‌فرنگی در خاک نقش بسیار مهمی در جذب آب و مواد غذایی دارند. این ریشه‌ها به طور عمیق تا عمق 80 سانتیمتر در خاک نفوذ می‌کنند تا به منابع آب و عناصر غذایی دسترسی داشته باشند. همچنین، ریشه‌های فرعی نیز در عمق 30 سانتیمتری پراکنده شده‌اند و به جذب منابع بیشتر کمک می‌کنند.

اگر در خاک طبقه‌ای وجود داشته باشد که نفوذ آب را محدود کند، ریشه‌ها می‌توانند به عمق‌های بیشتری نفوذ کرده و به منابع آبی عمیق‌تر دسترسی داشته باشند. این توانایی ریشه‌ها در نفوذ به عمق‌های بیشتر به کشاورزان کمک می‌کند تا در شرایط مختلف خاکی، گوجه‌فرنگی به میزان کافی آب و مواد غذایی را جذب کند و به رشد و توسعه مناسب برسد.

ساقه

ساقه گوجه‌فرنگی به شکلی شکننده و کرک‌دار است. این ساقه‌ها خزنده و منشعب بوده و در برخی موارد می‌توانند به طول 1 متر یا حتی بیشتر هم برسند. ساقه‌های گوجه‌فرنگی نقش مهمی در حمل و نقل آب و مواد غذایی از ریشه به سمت ساقه‌ها و میوه‌ها دارند و همچنین ارتباط میان میوه‌ها و سایر اجزای گیاه را تسهیل می‌کنند.

برگ‌ها

برگ‌های گوجه‌فرنگی به شکل متناوب و مرکب هستند. این برگ‌ها به صورت تناوبی بر روی ساقه قرار می‌گیرند و معمولاً شامل چندین پاره برگ (فولیکول) هستند. این فولیکول‌ها با یکدیگر ارتباط دارند و برگ‌های مرکب به گیاه امکان فتوسنتز و جذب نور را می‌دهند. برگ‌ها در انجام فرایند فتوسنتز و تبادل گازهای مورد نیاز گیاه نقش اساسی دارند.

گل

گل‌های گوجه‌فرنگی به صورت خوشه‌ای روی گیاه تشکیل می‌شوند. هر گل دارای 5 گلبرگ زردرنگ و به‌هم‌پیوسته است. همچنین، در هر گل، 5 کاسه برگ نیز وجود دارد که در ابتدا کوچک هستند، اما با رشد میوه به طور تدریجی بلندتر می‌شوند. این گل‌ها تولید مثل گیاه گوجه‌فرنگی را انجام می‌دهند و به‌تدریج به میوه‌های گوجه‌فرنگی تبدیل می‌شوند.

ميوه

میوه گوجه‌فرنگی به صورت گوشتی و دارای تعدادی تخم قلبی شکل کوچک در داخل آن است. معمولاً میوه‌های رسیده از گوجه‌فرنگی به رنگ قرمز هستند، اما بسته به رقم گیاه و شرایط رشد ممکن است به رنگ‌های دیگری نیز دیده شوند. گوجه‌فرنگی معمولاً به صورت تازه‌خوری مصرف می‌شود و همچنین برای تهیه مختلف محصولات فراوری شده مانند رب گوجه‌فرنگی، سس‌ها و غیره نیز به کار می‌رود.

بذر

بذر گوجه‌فرنگی به طور عمومی دارای ویژگی‌های زیر است:

• سبکی

بذر گوجه‌فرنگی به طور کلی سبک است و به‌راحتی در باد منتقل می‌شود.

• رنگ

بذرهای گوجه‌فرنگی معمولاً رنگ سفید دارند.

• دوره قوت نامیه

بذرهای گوجه‌فرنگی می‌توانند تا 4 تا 5 سال قوت نامیه خود را حفظ کنند. این به معنای این است که تا این مدت، بذرها قابلیت انباشتن و استفاده دارند.

بذرهای گوجه‌فرنگی مهم‌ترین ماده‌ای هستند که برای شروع رشد یک گیاه گوجه‌فرنگی لازم است. انتخاب بذرهای باکیفیت و داشتن ویژگی‌های مطلوب می‌تواند به موفقیت در کشت گوجه‌فرنگی کمک زیادی کند.

نيازهاي محيطي کشت گوجه‌فرنگی

کشت گوجه‌فرنگی نیازمند شرایط محیطی مشخصی است. این گیاه به نور فراوان نیاز دارد، بنابراین موقعیت کشت باید انتخاب شود که به مقدار کافی نور خورشیدی داشته باشد. دماهای معتدل تا گرم همچنین برای رشد بهتر گوجه‌فرنگی حائز اهمیت است.

در دماهای زیر 10 درجه سانتیگراد، گوجه‌فرنگی ممکن است خسارت ببیند. همچنین، این گیاه نیاز به رطوبت مناسب دارد و نقصان در آبیاری ممکن است به کاهش عملکرد آن منجر شود. pH خاک نیز باید در محدوده مناسب (معمولاً بین 6 تا 6.8) باشد تا گوجه‌فرنگی به درستی مواد غذایی را جذب کند و به خوبی رشد کند.

دما

گوجه فرنگی از جمله گیاهان فصل گرم است که بهترین دما در فصل رشد بین 27-18 درجه سانتی گراد می باشد. این دما عمدتا در عرض جغرافیایی  بین 40-30 درجه اتفاق می افتد در استانهای فارس اصفهان کرمانشاه تا آذربایجان و خراسان رخ میدهد. در 10 درجه سانتی گراد گلها قادر به تلقیح نیستند و در صفر درجه خسارت شدیدی به شاخ و برگ وارد می شود. در حرارت بالاتر از 35 درجه سانتی گراد همراه با درصد رطوبت پایین اکثر گلها تلقیح نمی شوند.

درجه حرارت در گلخانه برای کاشت گوجه‌فرنگی و بسیاری از گیاهان دیگر بسیار مهم است و می‌تواند تأثیر زیادی بر رشد و عملکرد آنها داشته باشد. این موارد زیر را در مورد دما در گلخانه باید در نظر گرفت:

• اختلاف دمای روز و شب

اختلاف مناسب بین دمای روز و شب برای گوجه‌فرنگی حدود 6 تا 8 درجه سانتی‌گراد است. این اختلاف دمایی باعث رشد و توسعه مناسب گوجه‌فرنگی می‌شود.

• کنترل دما در شب

از آنجایی که گوجه‌فرنگی به دمای گرمی و نور نیاز دارد، در شبانه‌روزهای سرد، تلاش برای حفظ دمای مناسب در گلخانه بسیار مهم است. استفاده از سیستم‌های گرمایش و کنترل دما می‌تواند به این منظور کمک کند.

• کنترل دما در شرایط آب‌وهوایی متغیر

در شرایطی که هوا ابری و نور کم است، دما به طور طبیعی کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، استفاده از سیستم‌های کنترل دما بسیار مفید است تا دما در محدوده مناسب برای رشد گوجه‌فرنگی باقی بماند.

• کنترل دمای شب

برای جلوگیری از افزایش دمای شبی بیش از حد در گلخانه در شرایط گرم، می‌توانید از تهویه و خنک‌کننده‌ها استفاده کنید.

نور

نور یکی از عوامل مهم در رشد و عملکرد گوجه‌فرنگی است و نقصان آن می‌تواند به شکل جدی بر عملکرد محصول تأثیر بگذارد. عوامل موثر بر آن عبارت اند از:

• شدت نور

گوجه‌فرنگی به نور فراوان نیاز دارد. شدت نور مناسب برای گوجه‌فرنگی حدود 2000 لوکس است. در صورت کمبود نور، رشد گوجه‌فرنگی کندتر می‌شود و ممکن است گلدهی و تشکیل میوه تأخیر بیافتد.

• کنترل نور و دما

برای تأثیرگذاری بیشتر نور بر گوجه‌فرنگی می‌توان از پوشش‌های گلخانه با رنگ‌های مختلف به‌خصوص بر روی ورود نور استفاده کرد. این اقدام می‌تواند باعث افزایش ورود نور به داخل گلخانه و افزایش تأثیر طیف‌های مخصوصی از نور بر گیاهان گردد. در شرایطی که نور محدود است و دمای شب بسیار بالا می‌رود، گیاه ممکن است در رشد طولی افزایش پیدا کند و بسیار ضعیف شود. برای جلوگیری از این مشکلات، نور و دما باید بادقت کنترل شوند. تأمین نور مناسب و کنترل شدت و طیف نور می‌تواند به بهبود رشد و عملکرد گوجه‌فرنگی کمک کند و محصولات با کیفیت‌تری تولید شوند.

• آفتاب‌سوختگی (Sunscald)

برگ‌ها و میوه‌های گوجه‌فرنگی در شرایط نور زیاد و بدون پوشش ممکن است آفتاب‌سوختگی را تجربه کنند. این امر باعث ظاهرشدن مناطق براق و سفیدروی میوه می‌شود که باعث کاهش کیفیت محصول می‌شود. برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی، می‌توان از پوشش‌هایی نظیر سایه‌دهی و شبکه‌های سایه‌دهی استفاده کرد.

• تأثیرات طیف نور

گیاهان به طیف مختلفی از نور حساسیت دارند. بخصوص نور قرمز و آبی مهم‌ترین اجزای طیف نور برای گوجه‌فرنگی هستند. تأثیرات این طیف‌های مختلف نور بر روی گیاهان به‌شدت به شرایط محیطی مانند شدت نور، مدت‌زمان تابش نور، و نوع گیاه بستگی دارد. به همین دلیل در تولید گیاهان خاص ممکن است نیاز به کنترل دقیق نور و طیف نور داشته باشید تا به حداکثر عملکرد گیاهان برسید.

اثرات طیف‌های مختلف نور بر روی گیاهان به شرح زیر است:

• نور آبی (Blue Light)

نور آبی به عنوان یکی از اجزای اساسی طیف نور خورشید بر روی رشد و توسعه گیاهان تأثیرگذار است. این نور به‌خصوص بر روی رشد بوته، جوانه‌زنی، و تشکیل برگ‌ها و شاخه‌های جدید اثر می‌گذارد.

• نور قرمز (Red Light)

نور قرمز برای جوانه‌زنی، گل‌دهی، و تشکیل میوه‌ها و گل‌ها بسیار مهم است. این نور معمولاً در فرایند فتوسنتز برای تولید انرژی استفاده می‌شود.

• نور سبز (Green Light)

گیاهان بیشتر نور سبز را به عنوان انرژی بازتابی استفاده می‌کنند و کمترین تأثیر رشدی را دارا است. این نور معمولاً به عنوان نور غیرمؤثر در فتوسنتز در نظر گرفته می‌شود.

• نور UV (Ultraviolet Light)

نور ماورای بنفش (UV) به عنوان یک نور مضر برای گیاهان تلقی می‌شود و می‌تواند به آسیب‌رسانی به برگ‌ها و رشد غیرطبیعی منجر شود. اما در برخی موارد، نور UV می‌تواند به گیاهان کمک کند تا مقاومت به آفات و بیماری‌ها را افزایش دهند.

• نور فرابنفش (Far-Red Light)

این نور بر رشد و گل‌دهی گیاهان تأثیرگذار است و معمولاً در فرایندهای جوانه‌زنی و تشکیل گل‌ها و میوه‌ها نقش دارد.

طيف‌هاي نور خورشيد	فواصل طول‌موج‌ها برحسب ميكرون	چگونگي تأثير بر روي اندام‌ها
طيف بلند مادون‌قرمز	1000> طول موج	اثر خاصي بر روي گياه ندارد، فقط اثر حرارت‌بخشي در گياه دارد
مادون‌قرمز	1000-720	اثري روي طويل شدن گياه، جوانه‌زني، غنچه دادن، پيدايش رنگ ميوه
قرمز قابل‌رؤیت	720-610	به‌وسیله كلروفيل جذب و باعث سبزينه مي‌شود
زرد متمايل به سبز	610-510	اثر ناچيز در سبزينه‌سازي دارد
آبي متمايل به بنفش	610-400	به‌وسیله كلروفيل و رنگ زرد جذب شده تشكيل اندام‌هاي گياه
طيف تابشي ماوراء بنفش	400-315	اثر قوي  بر روي رشد گياه دارد باعث كوتاهي گياه و كلفت شدن برگ‌ها
طيف تابش كوتاه	315-280	اثر قوي روي گياه دارد، باعث كوتاهي گياه و كلفت شدن برگ‌ها
طول موج كوتاه	280>	علاوه بر زيان رساندن، باعث نابودي گياه

هرکدام از طیف‌ها تأثیرات متفاوتی بر روی اندام‌های گیاهان دارند. در مورد گیاه گوجه‌فرنگی نیز این تأثیرات مشهود است:

• برگ‌ها و ساقه‌ها

نور خورشید به‌خصوص نور طیف قرمز و آبی بر روی رشد و توسعه برگ‌ها و ساقه‌های گیاه گوجه‌فرنگی تأثیرگذار است. این نورها برای فتوسنتز، جذب انرژی، و تولید گل و میوه ضروری هستند.

• گل‌دهی

نور طیف قرمز به طور خاص بر روی فرایند گل‌دهی در گیاه گوجه‌فرنگی تأثیر دارد. این نور باعث تشکیل و رشد گل‌ها می‌شود.

• میوه‌ها

نور طیف قرمز و نور ماورای بنفش (UV) به تولید و رشد میوه‌ها در گیاه گوجه‌فرنگی کمک می‌کنند. نور طیف قرمز به‌خصوص بر روی فرایند پخت میوه‌ها تأثیر می‌گذارد.

• ریشه‌ها

درختان گوجه‌فرنگی نیاز به نور خورشید برای رشد ریشه‌ها دارند. نور طیف آبی به‌خصوص بر روی رشد ریشه‌ها تأثیرگذار است.

تغييرات CO₂

در گذشته به علت ناتواني در اندازه‌گيري ميزان CO₂ در فضاي گلخانه و هزينه بالاي تأمين CO₂ تا حدودي از مصرف آن خودداري مي‌شده، ولي با در دسترس قرار گرفتن گاز طبيعي از اواخر دهه 1970 به سرعت توسعه يافت و در نتيجه توليدات گلخانه‌اي منجمله گوجه‌فرنگي به‌طور قابل ملاحظه‌اي افزايش يافت.

سه عامل مهم گلخانه‌داران را مجبور به اجراي آنها نموده است:

• احداث گلخانه‌ها با پوشش نايلون يا شيشه‌اي كه محيط آنها كاملاً قابل نفوذ مي‌نمايد.
• استفاده از سيستم حرارتي و تأمين مصنوعي CO₂ گلخانه‌ها كه در هنگام تهويه حداقل گاز CO₂ راتلف مي‌نمايد.
• استفاده از كامپيوترهايي كه تهويه و سايز عوامل را به‌طور اقتصادي كنترل نموده و عواملي كه باعث كاهش CO₂ در گلخانه گردند به موقع تأمين نمايد.

محققين با مطالعات وسيع در يافتند كه غلظت CO₂ به بيش از 340 قسمت در ميليون موجب افزايش محصول مي‌شود كه اين افزايش ناشي از درشتي ميوه مي‌باشد همچنين محققين دريافتند چنانكه تخليه CO₂ در اوايل بهار انجام پذيرد 13 الي 17 درصد محصول كاهش پيدا مي‌كند، و باز با بررسي‌هاي به عمل آمده نشان داده شده كه غلظت CO₂ در گلخانه به بيش از 1000 قسمت در ميليون برسد باعث صدمه به برگ‌ها مي‌شود.

غلظت PPm.CO2	افزايش محصول نسبت به شاهد	مقدار محصول Kg/m2	ميانگين وزن ميوه به گرم
150	72	92/3	43
245	100	42/5	50
430	122	62/6	51
790	131	12/8	56
1500	132	16/8	55
2870	100	44/5	51

در صورتي جدول فوق صحيح خواهد بود كه در اثر تهويه گاز CO₂ به آساني از دسترس خارج نشود.

منابع توليدكننده CO₂ در گلخانه‌ها، مصرف CO₂ خالص 2- سوزاندن گاز طبيعي كه از همه ارزان‌تر است، 3- سوزاندن پارافين.

رطوبت فضاي گلخانه

رطوبت محیط در گلخانه‌ها نقش مهمی در رشد و عملکرد گیاهان ایفا می‌کند. میزان و مدیریت رطوبت برای کیفیت و عملکرد محصولات بسیار مهم است. در زمستان، افزایش رطوبت می‌تواند به افزایش میزان محصول منجر شود، زیرا در این فصل هوا معمولاً خشک است و افزایش رطوبت به گیاهان کمک می‌کند تا بهتر از آب جذب کنند و رشد بهتری داشته باشند. این مسئله به‌خصوص در مناطقی که زمستان‌های خشک دارند، می‌تواند مفید باشد.

در تابستان، به علت تهویه فراوان در گلخانه و افزایش دما، میزان رطوبت معمولاً کاهش می‌یابد. اما در هوای خیلی خشک، کاهش شدید رطوبت ممکن است به مشکلاتی مانند افت قابل‌ملاحظه‌ای در کیفیت و عملکرد محصولات منجر شود؛ بنابراین، برای حفظ میزان رطوبت مطلوب می‌توان از اسپری برگ‌های گیاهان با آب به عنوان یک روش ساده استفاده کرد.

همچنین، رطوبت بالا ممکن است محیط مناسبی برای رشد بیماری‌های قارچی مانند بوتریتیس ایجاد کند. برای کنترل این مشکل، می‌توان از تهویه مناسب و افزایش تدریجی دما در زمان طلوع آفتاب استفاده کرد.

در مورد رطوبت پایین نیز، این می‌تواند به اختلالات در فیزیولوژی گیاهان منجر شود، به‌ویژه اگر باعث نارسايی در امداد غذایی گیاه شود. کنترل مناسب توزیع عناصر غذایی در نقاط رشد و جلوگیری از نقص عناصری مانند کمبود کلسیم و منیزیم می‌تواند در این موارد مفید باشد.

در کل، مدیریت مناسب رطوبت در گلخانه‌ها بسیار مهم است و باید با توجه به شرایط فصول مختلف و نیازهای گیاهان تنظیم شود.

اگروتک همراه و مشاور شما در کشت گوجه فرنگی گلخانه و فضای باز. 

انواع بسترها

بستر کاشت گوجه‌فرنگی یک محیط فیزیکی است که برای رشد و توسعه گیاه گوجه‌فرنگی استفاده می‌شود. این بستر شامل خاک و یا مواد آلی مخصوص به کشت گوجه‌فرنگی می‌شود. انتخاب بستر مناسب برای گوجه‌فرنگی می‌تواند تأثیر بزرگی بر رشد و عملکرد گیاه داشته باشد.

معمولاً بستر گوجه‌فرنگی شامل خاک حاوی مواد آلی، مخلوط با پرلیت یا ماسه برای بهبود درمان آب‌وهوا و تهویه ریشه‌ها است. این بستر باید دارای خصوصیات مناسبی از جمله رطوبت معقول، دفع آب مناسب، و تهویه بهینه باشد تا گیاهان گوجه‌فرنگی به‌خوبی رشد کنند.

بستر خاكي

بستر خاكي مناسب براي كشت گوجه‌فرنگي مي‌تواند بسیار مفید باشد، به‌ویژه اگر از بسترهای خاكی با مواد آلی غنی استفاده شود. در ادامه، به توضیحات بیشتری در مورد اهمیت بستر خاكي مناسب برای کشت گوجه‌فرنگي می‌پردازیم:

• تأمين مواد غذايي

مواد آلی موجود در خاك به عنوان یک منبع مهم مواد غذايي براي گياهان عمل می‌کند. این مواد شامل ماکرو و میکرو مغذی‌ها مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریز عناصری چون آهن، مس و روی می‌شوند.

• ذخیره مواد غذايي محلول

مواد آلی موجود در خاك، مواد غذايي محلول را در خود جذب کرده و ذخیره می‌کنند. این امر به جلوگیری از هدررفت مواد غذايي و همچنین تأمین مواد غذايي به گياه در هنگام نیاز کمک می‌کند.

• تأثير اسیدهای آلی

اسیدهاي حاصل از تجزيه مواد آلی در خاك می‌توانند به تعادل pH خاك کمک کنند. این تعادل pH به گياه امکان جذب مواد معدني مهم را فراهم می‌کند.

• تهويه خاك و بهبود ظرفيت نگهداري آب

مواد آلی و هوموس موجود در خاك به عنوان یک عامل تهويه کننده عمل می‌کنند. این امر به ریشه‌ها اجازه می‌دهد تا به‌آسانی هوا و آب را جذب کرده و از دست‌دادن آب را کاهش دهند. همچنین، ظرفیت نگهداري آب در خاك افزایش می‌یابد که در شرایط خشکی می‌تواند به گياه کمک کند.

با استفاده از بستر خاكي با مواد آلی غنی، می‌توانید به بهبود کیفیت و عملکرد کشت گوجه‌فرنگی خود بپردازید و محصولات باکیفیت و با ارزشی را به دست آورید.

گوجه‌فرنگي نسبت به شوري نسبتاً حساس بود و حد بحراني آن حدود 3 ميلي‌موس بر سانتي‌متر مربع است با افزايش هر واحد شوري علاوه بر حد بحراني موجب كاهش عملكرد خواهد شد طبق جدول ذيل مناسب‌ترين PH براي بعضي سبزی‌ها طبق جدول ذيل است.

كاهو، كلم‌ها، خربزه	6-6.8
هويج، خيار، بادمجان، گوجه‌فرنگي، فلفل	5.5-6.8
سيب‌زميني و هندوانه	5-6.8

به‌هرحال در PH هاي مطلوب حداكثر عملكرد انتظار می‌رود ولي در PH بين 7.8-6 مانع اصلي توليد نخواهد شد.

در بسترهاي خاكي مشكلات رشد گياه هزينه‌هاي زياد عمليات زراعي و همچنين ضدعفوني خاك‌ها باعث شده كه اخيراً در بسياري از كشورهاي پيشرفته از بسترهاي ديگر هم استفاده بكنند.

بستر پشم سنگ

استفاده از بستر پشم سنگ به عنوان یک جایگزین مؤثر برای بسترهای خاكی در کشت محصولات مزایای متعددی دارد. اینجا ویژگی‌ها و مزایاي استفاده از بستر پشم سنگ را مجدداً مرور می‌کنیم:

• کارایی در تولید

استفاده از بستر پشم سنگ نتایج قابل‌اعتماد و محصولات بسیار بیشتر نسبت به بسترهای خاكی دیگر را به دنبال داشته است. این مزیت می‌تواند به بهبود بهره‌وری کشاورزی و تولید محصولات باکیفیت‌تر منجر شود.

• حفظ ساختار

پشم سنگ داراي حجم تخلخل بسیار بالا و مقاومت بسیار خوبی در برابر فشار است. این به معنای حفظ ساختار خاك تا پایان فصل رشد است و می‌تواند به بهبود شرایط رشد گیاهان کمک کند.

• کنترل سیستم کاشت ساده

مدیریت کاشت در بستر پشم سنگ به طور کلی ساده‌تر است و این به مزیت‌های عملی در مدیریت مزرعه منجر می‌شود. با این حال، کنترل دقیق ترکیب مواد غذایی نیاز به دانش کافی دارد.

• کیفیت آب

استفاده از آب باکیفیت مطلوب برای بستر پشم سنگ حیاتی است. این می‌تواند کمک کند تا مشکلات جدی مانند نمونه‌های رسوب آب در بستر را پیشگیری کند.

• کنترل دقیق ترکیب مواد غذایی

تنظیم دقیق ترکیب مواد غذایی بستر پشم سنگ اهمیت دارد. این امر به کشاورزان نیاز به دانش دقیق‌تر در مورد تغذیه گیاهان را اعلام می‌کند.

• مصرف انرژی

برای تهیه بستر پشم سنگ نیاز به مصرف انرژی زیادی دارد که این مسئله باید در محاسبات کشاورزی در نظر گرفته شود.

در کل، استفاده از بستر پشم سنگ به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص خود، می‌تواند به بهبود عملکرد کشت و کاشت محصولات کمک کند. با توجه به مزایای آن، استفاده از این بستر در کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است.

بسترهای هیدروپونیک

بسترهای هیدروپونیک متنوعی وجود دارند که هر یک از آنها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. در زیر به برخی از این بسترهای هیدروپونیک اشاره می‌شود:

• ورمی کمپوست (وِرم‌کاستینگ)

از کرم‌ها به عنوان تخمینه‌های تجزیه‌کننده مواد آلی استفاده می‌شود. ورمی کمپوست برای بهبود ساختار خاك، افزایش تهویه و تأمین مواد غذایی برای گیاهان بسیار مفید است.

• پرلیت

پرلیت یک ماده سبک و پر کیسه‌های هوا است که برای تهویه بالا و آبیاری آسان مناسب است. این بستر به عنوان یک بستر غیرخاكی کاربرد دارد و در سیستم هیدروپونیک NFT به‌خوبی جا می‌افتد.

• لیکا (لیکاکریت)

لیکا یک بستر خاكی خشک شده و سبک است که از زباله‌های خاكی اقتصادی ساخته می‌شود. این بستر به عنوان یک بستر هیدروپونیک محبوب در کشاورزی هیدروپونیک استفاده می‌شود.

• فوم‌های اسفنجی (سلولوزی یا پلی‌اتیلن)

این نوع بسترها از مواد سبکی مانند فوم پلی‌استایرن یا فوم پلی‌اورتان ساخته می‌شوند و برای حمل‌ونقل آسان و تهویه مناسب بسیار مناسب هستند.

• کیسه‌های نایلون پر شده با مواد مختلف

از کیسه‌های نایلون پر شده با مواد مانند خاک‌اره، کمپوست یا پیت ماس به عنوان بسترهای هیدروپونیک در گلدان‌ها یا سیستم‌های NFT استفاده می‌شود. این کیسه‌ها برای کاشت نشاءها یا پایه‌های گیاهان کاربرد دارند.

هر یک از این بسترها مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و انتخاب بستر مناسب بسته به نیازها و شرایط خاص کشت گیاهان می‌تواند به بهبود عملکرد و عملیات هیدروپونیک کمک کند.

کشت گوجه فرنگی به روش هیدروپونیک

خاک

شرایط خاک در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ایران و مشکلات مرتبط با آن، از جمله مسائل مهم در کشاورزی این مناطق است. مشکلاتی مانند کمبود مواد آلی، بافت نامناسب و آهکی، شوری خاک و استفاده غیراصولی از کودهای دامی می‌توانند به تحمیل هزینه‌های بالا به کشاورزان و کاهش بهره‌وری در کشاورزی منجر شوند. در ادامه، به توضیح بیشتری در مورد این مسائل می‌پردازیم:

کمبود مواد آلی

خاک‌های با کمبود مواد آلی معمولاً کمترین توانایی را برای نگهداری رطوبت و تأمین مواد غذایی برای گیاهان دارند. افزایش مواد آلی در خاک می‌تواند باعث بهبود بافت خاک و افزایش توانایی خاک در نگهداری رطوبت و تأمین مواد غذایی شود.

بافت نامناسب و آهکی

بافت نامناسب خاک، می‌تواند به مشکلاتی مانند رفتار آبی نامناسب (آب‌گریزی یا تراوش زیاد) منجر شود. همچنین، خاک‌های آهکی ممکن است باعث مشکلاتی مثل افزایش PH خاک (آلکالی) شوند که برخی گیاهان را تحت تأثیر قرار دهد.

شوری خاک

شوری خاک به معنای وجود اغلب نمک‌های معدنی در خاک است و می‌تواند به گیاهان آسیب بزند. برای مقابله با شوری خاک، معمولاً لازم است آب‌کشی منظم و با کمیت مناسب صورت گیرد تا نمک‌ها از خاک دفع شوند.

استفاده غیراصولی از کودهای دامی

استفاده بی‌دقت از کودهای دامی، به‌ویژه بدون عملیات کمپوست‌سازی، می‌تواند به نشت نیتروژن و فسفر به آب‌های زیرزمینی منجر شود. این مسئله علاوه بر آلودگی محیط‌زیست، هزینه‌های بیشتری برای کشاورزان ایجاد می‌کند.

برای حل این مشکلات، تدابیری مانند افزودن مواد آلی به خاک (کمپوست‌سازی)، مدیریت بهینه آبیاری، اصلاح بافت خاک با تغییر PH و مقابله با شوری خاک، استفاده صحیح از کودها و تسهیل آموزش به کشاورزان بسیار مهم هستند. همچنین، تحقیقات بیشتر در زمینه بهبود شرایط خاک و افزایش بهره‌وری کشاورزی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری نیز ضروری است.

چنان چه در هر یک از نقاط کشور نیازمند مشاوره در زمینه کشت گوجه فرنگی هستید مشاورین اگروتک پاسخگوی شما خواهند بود. 

ضدعفوني بسترهاي خاكي

ضدعفوني به‌وسیله بخار آب

ضدعفونی بستر خاكی یک مرحله مهم در کشاورزی و باغبانی است که به‌منظور کاهش ریسک انتقال بیماری‌ها و آفات به گیاهان و بهبود کیفیت بستر خاكی انجام می‌شود. استفاده از بخار آب برای ضدعفونی بستر خاكی یکی از روش‌های معمول در این زمینه است. ضدعفونی به وسیله بخار آب به دو طريق انجام مي‌گيرد:

1) ضدعفونی با بخار آب و لوله‌های مشبک

• در این روش، لوله‌های مشبک زیر بستر خاكی قرار داده می‌شوند.
• سطح بستر خاكی با یک‌لایه نایلون پوشانده می‌شود تا بخار آب به‌سرعت از سطح بیرون نرود و تمرکز در بستر خاكی ایجاد شود.
• بخار آب با فشار ba3/0 از طریق لوله‌های مشبک به زیر بستر خاكی تزریق می‌شود.
• این روش به عنوان یک روش سریع و مؤثر برای ضدعفونی بستر خاكی شناخته می‌شود. دمای خاك نیز به 80 درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد.

2) ضدعفونی با بخار آب و ورقه نایلون

• در این روش، سطح بستر خاكی با ورقه نایلون پوشانده می‌شود.
• با استفاده از لوله‌های پلی‌اتیلن مشبک، بخار آب به سطح بستر خاكی تزریق می‌شود.
• برای دستیابی به دمای خاك مطلوب، بخار آب به مدت 2 تا 6 ساعت ادامه می‌یابد.

در هر دو روش فوق، ضدعفونی بستر خاكی با بخار آب به عنوان یک روش مؤثر و بدون استفاده از سموم شناخته می‌شود. این روش به بهبود کیفیت بستر خاكی، کاهش خطر انتقال بیماری‌ها و آفات به گیاهان و بهبود کارایی کشاورزی کمک می‌کند. همچنین، مهم است که دمای خاك به 100 درجه سانتی‌گراد نزدیک نشود تا جلوگیری از آزادشدن منگنز و ایجاد سمیت در خاك انجام شود.

ضدعفوني به‌وسیله اشعه خورشيد

ضدعفونی با استفاده از اشعه خورشید یک روش مؤثر برای کنترل قارچ‌ها و علف‌های هرز در بستر خاكی گلخانه است. این روش با استفاده از تأثیر حرارت و نور خورشید بر روی بستر خاكی اقدام به ازبین‌بردن آلودگی‌ها می‌کند. در زیر توضیحات بیشتری در مورد این روش ارائه شده است:

• آبیاری غرقابی

برای مرطوب کردن بستر خاكی و توزیع بهتر کودها، آبیاری غرقابی انجام می‌شود. این مرحله مواد غذایی را به عمق بستر خاكی منتقل می‌کند.

• پوشاندن سطح با نایلون

سطح گلخانه با نایلون پوشانده می‌شود. این کار باعث می‌شود که نور خورشید به داخل گلخانه نفوذ کند و دما در داخل افزایش یابد.

• تثبیت کناره‌ها

کناره‌ها تا عمق 30 سانتی‌متری بستر خاكی محکم می‌شوند تا در مقابل باد دوام داشته باشند.

• استفاده از اشعه خورشید

این مرحله در ماه‌های گرم سال آغاز می‌شود و به مدت 6 هفته ادامه دارد. اشعه خورشید و افزایش دما توسط انرژی خورشیدی و تخمیر کودهای دامی تاثیر مثبتی بر روی بستر خاكی دارد.

با استفاده از این روش، علف‌های هرز و قارچ‌های خاكزی معمولاً به دلیل افزایش دما و تخمیر کودها از بین می‌روند. این روش به عنوان یک روش محیطی و بدون استفاده از مواد شیمیایی برای ضدعفونی و بهبود بستر خاكی در گلخانه‌ها شناخته می‌شود.

توليد نشاء

تولید نشاء گیاهان به عنوان یک مرحله مهم در کشاورزی و باغبانی اهمیت دارد و نیاز به شرایط محیطی مساعد و مراقبت‌های خاصی دارد تا نشاء‌ها سالم و قوی باشند. اصول و مراحل  تولید نشاء عبارت اند از:

• انتخاب بذر سالم و بدون آفات و امراض

برای تولید نشاء، بذرهایی را انتخاب کنید که سالم و خالی از آفات و امراض باشند. این بذرها باید از منابع معتبر تهیه شوند.

• شرایط محیطی مناسب

تأکید بر ایجاد شرایط محیطی مناسب برای رشد نشاء بسیار مهم است. این شرایط شامل دما، رطوبت، نور و تهویه مناسب می‌شود. اطمینان حاصل کنید که گیاهان نشاء به دما و رطوبت مناسب دسترسی داشته باشند.

• زمان مناسب برای انتقال به زمین اصلی

نشاء باید به زمین اصلی منتقل شود زمانی که سایز و سلامت آن مناسب باشد. به‌عنوان‌مثال، نشاء گوجه‌فرنگی بعد از 4 تا 6 هفته از کاشت معمولاً مناسب برای انتقال به زمین اصلی می‌شود.

• استفاده از بستر مناسب

برای پرورش نشاء می‌توان از بسترهای مختلفی مانند خاكی، پشم سنگ، یا پیت استفاده کرد. انتخاب بستر مناسب برای هر گونه گیاه و شرایط محیطی مهم است.

• کنترل رشد

برای جلوگیری از رشد نشاء به‌سرعت در خزانه، می‌توانید از روش‌هایی مانند حرارت پایین، کم‌آبی، یا قطع ریشه‌ها استفاده کنید تا از رشد رویشی بیش از حد جلوگیری شود. این مراحل معمولاً به مقاومت گیاهان نسبت به شرایط محیطی کمک می‌کنند.

• توجه به نور و تهویه

تأمین نور مناسب و تهویه خوب برای نشاء‌ها نیز اهمیت دارد. برای رشد سالم، نشاء‌ها به نور مناسب نیاز دارند و درعین‌حال، تهویه مناسب در محیط پرورش آنها باید حفظ شود.

با رعایت این اصول و مراحل، می‌توانید نشاء‌های سالم و قوی تولید کرده و آماده انتقال به زمین اصلی کنید که این موجب بهبود عملکرد کشاورزی و باغبانی شما خواهد شد.

كاشت نشاء گوجه‌فرنگي

کاشت نشاء گوجه‌فرنگی نیاز به مراعات مراحل و شرایط خاص دارد تا به حاصلخیزی و عملکرد مطلوب برسد.

روش کاشت

کشت مستقیم

در مناطقی که زودرسی عامل اقتصادی و تعیین کننده نمی باشد، پس از رفع سرما زمین را که در پاییز شخم زده شده است با استفاده از دیسک آماده می نمایند، بهترین طریقه کشت فاروبندی 40 اینچی و سپس عبور شیپر(شکل دهنده پشته) وکشت مستقیم با دستگاههای مخصوص بذرپاش می‌باشد که مهمترین آنها Bodder Planter نام دارد. در این صورت در دو طرف غیرمتقارن پشته های 40 اینچی کشت به فواصل طولی 45-40 سانتی‌متری انجام می گیرد و یا آن که به وسیله کارگر بذر در ردیفها قرار می‌گیرد.

کشت نشایی

درمناطقی که زودرسی اهمیت داشته باشد و مخصوصا اگر بذر هیبرید کشت نمایند، قبلا نشاء تهیه شده و به مجرد مناسب شدن هوا و پس از هوا دهی خزانه ، به روی پشته های از پیش آماده شده بشرح کشت مستقیم ،نشاء خشبی و قوی بوجود آمده منتقل می شود.

مدت زمان لازم برای آماده شدن نشاء در زیر تونل پلاستیکی یا در گلخانه در فصل سرد 8-6 هفته و در فصل گرم 6-4 هفته می باشد. که زمان خزانه کاری با توجه به زمان انتقال نشاء در هر منطقه قابل تخمین است.

کشت بذر در گلدانهای فین پات در صورت وجود محل کافی، برای خزانه گیری و سپس انتقال بزمین اصلی بهترین نتیجه را حاصل خواهد نمود در غیر اینصورت سینی های نشائ از نظر حمل ونقل به فواصل دورتر مفیدتر هستند.

در زیر به برخی مراحل مرتبط با کاشت نشاء گوجه‌فرنگی اشاره می‌شود:

آماده‌سازی ردیف‌ها و راهروها

• ردیف‌ها و راهروهای مناسبی برای کاشت نشاهای گوجه‌فرنگی ایجاد کنید.
• نشاهای گوجه‌فرنگی را در فواصل مناسب در ردیف‌ها کاشته و به‌مرور رشد دهند.
• راهروها باید به‌اندازه کافی عریض (85-80 سانتی‌متر) و ردیف‌ها باید عریض‌تر (100-120 سانتی‌متر) باشند.
• فاصله بین بوته‌ها در دو ردیف باید حدود 50 سانتی‌متر باشد تا تراکم بوته‌ها به حدود 1 تا 1.5 بوته در مترمربع برسد.

با رعایت این مراحل و شرایط، می‌توانید کاشت نشاء گوجه‌فرنگی را با عملکرد بهتر و کاهش خطر بیماری‌ها و آفات انجام دهید. همچنین، مراقبت منظم و نظارت بر رشد نشاها نیز برای بهبود عملکرد مزارع بسیار مهم است.

داشت

مراحل داشت به چند قسمت تقسیم می شود:

1- شروع رشد و توسعه ریشه (از بذر یا نشاء)

2- ظهور اولین گلها روی بوته

3-اولین میوه های تلقیح شده شروع به رشد می نمایند

4-رشد میوه و رنگ گیری آن

در هر مرحله تغذیه گیاه می تواند متفاوت باشد تا در کمیت وکیفیت تولید اثر کیفی به جای گذارد.

در مرحله نخست برای استقرار بهتر گیاه و توسعه ریشه استفاده از ترکیبات فسفردار و روی (Zn)  محلول در آب بسیار موثر است. در مرحله رشد رویشی نیاز گیاه بیشتر به نیتروژن است که از اوره ،سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم تامین می شود.

برای افزایش متناسب رشد رویشی بوته مصرف توام نیتروژن و پتاسیم به صورت سرک بسیار موثر است. در مرحله گلدهی نیاز به مصرف فسفر افزایش می یابد، در مرحله تشکیل میوه تا رسیدگی مصرف پتاسیم بسیار حائز اهمیت است تا درشت شدن، رسیدگی و رنگ پذیری میوه به حداکثر برسد.

رسيدن ميوه(برداشت)

رسیدن میوه گوجه‌فرنگی به مرحله برداشت و استفاده آسان برای باغداران و کشاورزان بسیار مهم است. در زیر توضیحاتی در مورد زمان رسیدن میوه‌های گوجه‌فرنگی و نکات مرتبط آورده شده است:

• زمان رسیدن میوه

زمان رسیدن میوه گوجه‌فرنگی به عوامل مختلفی از جمله نوع گیاه، شرایط آبیاری، دما و تغذیه وابسته است. معمولاً بعد از تلقیح گل، گوجه‌فرنگی نیاز به حدود 18 تا 35 روز دارد تا رسیده به مرحله برداشت شود. برای تنظیم زمان برداشت و کسب محصول بهتر می‌توانید از انواع زودرس‌تر گوجه‌فرنگی استفاده کنید.

• تغذیه مناسب

تأمین تغذیه میوه‌های گوجه‌فرنگی با عناصر مورد نیاز گیاهان مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم بسیار مهم است. این مواد غذایی می‌توانند رشد و رسیدن میوه‌ها را تسریع کنند.

• مدیریت دما

گوجه‌فرنگی به دماهای پایین‌تر از 15 درجه سانتی‌گراد حساس است. در شرایط سرمایی، میوه‌ها ممکن است دندانه‌دار و با زیپی شوند. بنابراین، برای جلوگیری از این مشکل، می‌توان از روش‌هایی مانند پوشش گیاهان در شب‌های سرد استفاده کرد.

• استفاده از هورمون‌ها

برای رنگ‌گیری میوه‌های گوجه‌فرنگی می‌توان از هورمون‌هایی مانند Ethrel استفاده کرد. این هورمون‌ها به تسریع رنگ‌گیری میوه‌ها کمک می‌کنند.

• توجه به اقلیم

منطقه و اقلیم محیط کشت نیز تأثیرگذار بر زمان رسیدن میوه دارد. در نواحی با زمستان‌های سرد، ممکن است برداشت زودتر از زمان معمول صورت گیرد تا از آسیب‌های سرمازدگی جلوگیری شود.

• شیوه برداشت

گوجه فرنگی به دوشکل منفرد (Single) و خوشه ای (Cluster) برداشت می شود. نوع منفرد  نیز خود به دو فرم با کاسبرگ و بدون کاسبرگ انجام می‌شود.

هدايت بوته‌ها در گلخانه

هدایت بوته‌ها در گلخانه بسیار مهم است تا بتوان بهترین شرایط رشد برای گیاهان فراهم کرد و عملکرد محصول را بهبود داد. همان‌طور که اشاره شد، برای هدایت بوته‌ها در گلخانه می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. هر روش دارای مزایا و معایب خود است و باید با توجه به شرایط خاص گلخانه و نیازهای گیاهان انتخاب شود.

روش‌های مختلف هدایت بوته‌ها در گلخانه

• روش خوابانیدن سنتی (Lateeing)

در اين روش بوته‌ها در كف گلخانه به‌طور افقي هدايت مي‌شوند ولي نوك بوته‌ها هميشه به صورت عمودي نگه داشته مي‌شود، در اين روش اگرچه هزينه‌هاي داربست، گرده افشاني و برداشت ميوه ارزان‌تر تمام مي‌شود ولي بخشي از ساقه و برگ و ميوه‌هايي كه با سطح بيشتر تماس حاصل مي‌نمايند ممكن است به آلودگي‌هاي قارچي از جمله بوتيرتيس مبتلا شوند.

• روش متوالی قوسی (Arching)

در اين روش علاوه بر سيم انتهايي به سيم‌هاي ديگر براي نگهداري قسمت‌هاي ديگر بوته نياز مي‌باشد. در اين سيستم نيز ممكن است قسمتي از برگ‌ها و ميوه‌ها با زمين تماس داشته و آلوده به بيماري قارچي شوند.

• پرورش روی سیم بلند

در اين روش تا ارتفاع 3.5 متر انتهاي بوته‌ها به‌طور عمودي داربست شده و بقيه قسمت‌هاي ساقه در طول رديف‌ها خوابانيده مي‌شود.

• سیستم ریلی لوله‌ای

در اين سيستم فواصل رديف‌ها نسبت به روش سيم‌هاي با ارتفاع بلند عريض‌تر بوده و برداشت يه آساني با استفاده از چرخ‌هاي دستي ريلي صورت مي‌گيرد ارتفاع بوته‌ها در دو روش فوق بين 2.5 تا 3.5 متر مي‌رسد اين دو روش اخيراً در اروپا متداول شده است.

• روش قلابی

در اين روش انتهاي بوته‌ها با سيم افقي قلاب شده و به آنها اجازه داده مي‌شود در طول سيم افقي رشد طولي نمايند و از نور استفاده كنند.

هرس

هرس گوجه‌فرنگی یک عملیات مهم در پرورش این گیاه است که بهبود عملکرد و کیفیت محصول را تضمین می‌کند. این عملیات باید به‌دقت و با رعایت توصیه‌های مناسب انجام شود. برای هرس گوجه‌فرنگی می‌توانید به مراحل زیر عمل کنید:

• زمان مناسب

هرس گوجه‌فرنگی بهتر است در صبح زود و در روزهای آفتابی انجام شود. این اجازه می‌دهد تا برگ‌ها و ساقه‌ها بعد از برش به‌سرعت خشک شوند و احتمال سرایت بیماری‌ها کاهش یابد.

• ابزار مناسب

از ابزارهای تیز و تمیز مانند قیچی‌های باغبانی یا قلاب‌های هرس استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که ابزارها تمیز و تیز باشند تا آسیب به گیاهان کاهش یابد.

• هدف هرس

هدف اصلی هرس، حذف ساقه‌ها و برگ‌های فرعی است که بین ساقه اصلی و برگ‌ها رشد می‌کنند. این کار به ایجاد تهویه بهتر در بین گیاهان کمک می‌کند و از سایر گیاه‌ها به نور و هوا دسترسی بهتری می‌دهد.

• مراقبت از بهداشت شخصی

اگر شما یا کارگرانتان در حال هرس گوجه‌فرنگی هستید، حتماً از دستکش‌ها استفاده کنید و دقت کنید تا ابزارها یا دست‌ها به بیماری‌ها منتقل نشوند.

• نظافت

بعد از انجام هرس، مواد برشی و برگ‌ها باید از گلخانه جمع‌آوری شوند تا از گونه‌های بیماری‌زا و آفت‌ها جلوگیری شود.

• پیگیری

هرس باید به صورت دوره‌ای انجام شود و در طول فصل رشد گیاهان ادامه پیدا کند.

هرس برگ

هرس برگ‌ها در گوجه‌فرنگی یک عملیات مهم است که به بهبود کیفیت و عملکرد محصول کمک می‌کند. حذف برگ‌های زیر اولین خوشه گل به نام هرس برگ گوجه‌فرنگی است. این عملیات به موارد زیر توجیه می‌شود:

• تهویه بهتر

حذف برگ‌های زیر گل‌ها به گیاه اجازه می‌دهد تا هوای بیشتری را دریافت کند و از تهویه بهتری برخوردار شود.

• رشد میوه

با حذف برگ‌های زیر گل، گیاه تمرکز بیشتری روی رشد میوه‌ها می‌گذارد و میوه‌ها در نتیجه بزرگ‌تر و کیفیت بهتری خواهند داشت.

• کاهش بیماری‌ها و آفات

برگ‌های زیر گل ممکن است آلوده به بیماری‌ها و آفات شوند. حذف آنها می‌تواند به کاهش انتقال بیماری‌ها به گیاه‌های سالم کمک کند.

• تنظیم تراکم برگی

حذف برگ‌های زیر گل به تنظیم تراکم برگی کمک می‌کند و از گیاهان اجازه می‌دهد بهتر به نور دسترسی پیدا کنند.

• مدیریت مصرف آب و مواد غذایی

حذف برگ‌های زیر گل در بهره‌وری مصرف آب و مواد غذایی در گیاه تاثیرگذار است.

برگ‌های زیر گل زمانی که به رنگ زرد می‌گردند و قدرت گیاه صرف رشد بخش‌های دیگر دارند، می‌توانند حذف شوند. این معمولاً در زمان‌هایی که رطوبت محیط بالاست انجام می‌شود، به‌خصوص در فصل زمستان. همچنین اگر گیاه قوی‌تر و سریع‌تر رشد می‌کند یا مصرف زیادی از نیتروژن دارد و برگ‌های جدیدتری تولید می‌شوند، آنها نیز حذف می‌شوند تا میوه‌های بزرگ‌تری تولید شود.

تلقيح

تلقیح گوجه‌فرنگی یک مرحله مهم در فرایند کاشت و تولید محصول است. دما برای تلقیح گوجه‌فرنگی باید در بازه 25-20 درجه سانتی‌گراد باشد. دماهای زیر 20 درجه سانتی‌گراد ممکن است تلقیح کمتری داشته باشند و در دماهای بالاتر احتمال تلقیح ناموفق به دلیل تأثیرات حرارتی بالا می‌رود.

گوجه‌فرنگی گیاهی اوتوگام است، یعنی خود تلقیح می‌شود. اما در شرایط گلخانه، به دلیل عدم وجود عوامل محرکه طبیعی مانند باد و حشرات برای تلقیح، باید به روش‌های دیگری برای تلقیح گوجه‌فرنگی در گلخانه پرداخت. برای رفع این نقص می‌توان به طرق زیر عمل کرد.

• استفاده از زنبورعسل

معمولاً در گلخانه‌ها از زنبورعسل به عنوان حشره‌ای که تلقیح را انجام می‌دهد، استفاده می‌شود. زنبورعسل به طبیعتی دما و رطوبت مناسب نیاز دارد تا به‌خوبی تلقیح کند.

• استفاده از هورمون‌های تلقیح‌کننده

در برخی موارد، می‌توان از هورمون‌های تلقیح‌کننده برای افزایش نرخ تلقیح استفاده کرد.

• استفاده از ویبراتورها

ویبراتورها به عنوان دستگاه‌هایی که خوشه‌ها را می‌لرزانند، مورداستفاده قرار می‌گیرند تا تلقیح را تسریع کنند.

• استفاده از شوک حرارتی یا ضربه

در برخی موارد، با اعمال شوک حرارتی یا ضربه به گل‌ها، تلقیح ممکن است افزایش یابد. این روش‌ها باید بادقت و با توجه به نیازهای خاص گیاه انجام شوند. تلقیح گوجه‌فرنگی در گلخانه نیاز به مراقبت دقیق دارد تا میوه‌های باکیفیت و برداشت مؤثر تولید شود.

ريزش گل‌ها

درصورتی‌که درجه حرارت شبانه محيط به 15-13 درجه سانتي‌گراد برسد، كيسه بساك رشد كافي ننموده و به‌موقع قادر به باز شدن و تلقيح تخمدان نخواهد بود در اين صورت ريزش گل حادث مي‌شود همچنين گرماي محيط نيز اثراتي را باقي خواهد گذاشت در چنين شرايطي استفاده با سردشدن محيط استفاده از هورمون تلقيح گل از ريزش گل جلوگيري مي‌كند در محلول‌پاشي با هورمون فقط بايستي روي خوشه گل پاشيده شود به قسمت‌هاي ديگر گياه نبايد برخورد نمايد.

بر اساس به سيستم‌هاي به‌عمل‌آمده چنان‌که تلقيح به صورت طبيعي انجام پذيرد در هر بوته 5.7 كيلوگرم گوجه حاصل مي‌شود درصورتی‌که تلقيح به‌صورت مصنوعي به طريق فوق انجام پذيرد از هر بوته حدود 17 كيلوگرم محصول متصور است.

آبياري

آبياري جوي و پشته‌اي

در ايران با وجود اينكه شرايط آبياري به‌صورت سنتي يعني جوي و پشته‌اي و يا غرقابي انجام مي‌گيرد ولي اين روش خسارات زيادي براي رشد ريشه‌ها به دنبال دارد از جمله باعث توسعه قارچ‌هايي مثل پتيوم و ريزوكتونيا در خاك مي‌شود و همچنين براي مدتي رشد ريشه نيز متوقف مي‌شود، شست‌وشوي عناصر غذايي نيز به همراه دارد. البته اين روش فقط براي بسترهاي خاكي به كار مي‌رود.

آبياري قطره‌اي

يكي از روش‌هاي مؤثر كه در توليد نقش مهمي دارد آبياري به روش قطره‌اي است.

از مزاياي اين روش مي‌توان بهره‌وري آب مصرفي و تا حدودي كاهش تبخير، ممانعت از رشد علف‌هاي هرز را نام برد، عدم انتقال قارچ‌ها، باكتري‌ها و تخم آفات، كاهش نفوذ آب به اعماق پايين‌تر از ريشه‌ها، امكان كنترل سيستم به‌طور خودكار، كاهش هزينه‌ها و كاهش نيروي كارگري نسبت به روش جوي و پشته‌اي و همچنين امكان كوددهي با آبياري و مصرف سموم خاكي از ديگر محاسن اين روش مي‌باشد.

در اين روش اگرچه صرفه‌جويي در آب آبياري وجود دارد ولي ميزان مصرف برحسب تعرق بوته، كه خود تابع دماي هوا است، تابش نور خورشيد و انرژي تابيده در بستر باز بستگي دارد با اين وجود دقت در ميزان آبياري و دفعات آن با توجه به واريته كشت شده و شرايط جوي بسيار لازم است زيرا چنانچه تغييرات رطوبت خاك و دما در فصل گرما زياد باشد در يقه ميوه‌ها شكاف‌هايي ايجاد خواهد كرد.

آبياري تراوا

آبياري زيرزميني با تراوا سيستمي است كه با استفاده از لوله‌هاي متخلخل و اسفنجي آب، كود، سم و اكسيژن را در يك فضاي رطوبتي مستقيماً در احياء ريشه قرار مي‌دهد و اجازه نمي‌دهد يك قطره آب هدر رود اين روش عيناً مانند روش قطره‌اي است تنها فرق آن با آبياري قطره‌اي اين است كه به جاي لوله پلي‌اتيلن و قطره‌چكان‌ها از لوله‌اي استفاده مي‌شود كه آب به‌صورت نشتي و زيرزميني از تمام بدنه طول لوله انجام مي‌شود.

در كشت گلخانه با ايجاد شيار در هر رديف يك رشته لوله تراوا به قطر 16 ميلي‌متر در عمق بين 10 تا 25 سانتي‌متر (بسته به نوع خاك و گياه) نصب و روي آن خاك داده مي‌شود. در اين سيستم با انتقال آب، عناصر غذايي و سموم نباتي با 50% صرفه‌جويي در مصرف كود و سم و غيره به‌عمل مي‌آيد. همچنين صرفه‌جويي در آب آبياري نسبت به آبياري قطره‌اي با 40% و نسبت به آبياري جوي و پشته‌اي 80% برآورد شده است.

كيفيت آب آبياري

در گوجه‌فرنگي بايد به سه عامل SAR-E.C و بور توجه نمود. به‌طور كلي مي‌توان گفت آب آبياري در گلخانه گوجه‌فرنگي بايد شيرين و E.C آن بايد حدود يك ميلي‌موس بر سانتي‌متر مربع باشد. آب‌هايي كه E.C آنها بيش از 2.5 ميلي‌موس بر سانتي‌متر مربع باشد براي آبياري گلخانه مناسب نيستند. گوجه‌فرنگي جزو گياهاني است كه به بور نيمه‌حساس مي‌باشد و غلظت آن در آب آبياري گوجه‌فرنگي در گلخانه 0.67 الي 1.33ppm مي‌باشد و ميزان مطلوب S.A.R در آب آبياري بايد كمتر از 10ppm و حداكثر آن از 18ppm تجاوز نكند.

 

در کشت هوای آزاد گوجه فرنگی بدلیل کوتاه بودن دوره کشت به 6 هزار متر مکعب آب در هکتار و در یک فصل تولید نیاز هست، در صورت نامتوازن بودن آبیاری بوته دچار تنش شده و همچنین جذب برخی عناصر از خاک مختل می شود . از طرفی آبیاری بیش از نیاز بوته باعث مرگ ریشه چه ها و تاخیر در گل ریزی گیاه و تولید میوه هایی به اشکال غیر معمول به دلیل عدم رسیدن اکسیژن خواهد شد.

بهترين روش آبياري در گلخانه گوجه‌فرنگي همانند خيار آبياري قطره‌اي است و PH آب آبياري مناسب براي گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي بين 7.5-7 دست كم با زيادي دفعات آبياري و نامرتب بودن نحوه اجراي برنامه آبياري خصوصاً در اواخر دوره رشد باعث بروز پاره‌اي از بيماري‌هاي فيزيولوژيكي در گوجه‌فرنگي مي‌گردد آبياري همواره بايستي يكنواخت باشد در صورت عدم رعايت آن به ويژه در طول دوره برداشت منجر به خشك شدن بستر كاشت يا مرطوب شدن ناگهاني بستر كاشت قطعاً پديده ترك خوردن پوست ميوه گوجه‌فرنگي به همراه خواهد داشت.

ارزش تغذیه‌ای

گوجه‌فرنگی حاوی حدود 4-3 درصد گلوکز و فروکتوز است و می‌تواند منبعی از ویتامین‌های A و C و مواد معدنی برای بدن باشد. همچنین این محصول حاوی لیکوپن است که یکی از قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌های ضدسرطان می‌باشد و نقش مهمی در حفظ سلامتی انسان‌ها ایفا می‌کند.

تغذيه

عناصر غذایی در دستیابی به عملکرد بهتر گوجه فرنگی بسیار مهم است.  انجام آزمایش خاک موثرترین روش در شناسایی نیازهای کشت است؛ نزدیکترین آزمایشگاه‌های آب و خاک را می‌توانید در مکانیاب اپلیکیشن اگروتک بیابید. در ادامه نقش عناصر غذایی اعم از پرمصرف و کم مصرف مورد نیاز گوجه فرنگی بررسی می‌شود.

ازت

كمبود ازت در گوجه‌فرنگی می‌تواند به رشد نامناسب گیاه و کیفیت میوه‌ها آسیب برساند. ازت یکی از عناصر اصلی مورد نیاز گیاهان برای تولید پروتئین و رشد سلولی است. برای رفع کمبود ازت در گوجه‌فرنگی باید به چند نکته توجه کرد:

•  زمان کوددهی باید بر اساس نیاز و مرحله رشد گیاهان تنظیم شود. به طور معمول، کوددهی در مراحل ابتدایی رشد گیاهان و در مراحل تشکیل میوه مفید است.
•  pH خاک نیز می‌تواند جذب ازت را تحت تأثیر قرار دهد. برای اطمینان از pH مناسب خاک و جذب بهینه ازت، می‌توانید به تحلیل pH خاک پرداخته و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید.
•  نیاز به ازت ممکن است بر اساس شرایط آب‌وهوایی و خاکی منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و آزمایش‌های خاک مطمئن شوید که چه مقدار ازت باید به گیاهان ارائه شود.

اهمیت تأمین ازت در مراحل مختلف رشد گوجه‌فرنگی نباید نادیده گرفته شود، زیرا این عنصر بر تولید میوه‌های باکیفیت و عملکرد بهتر تأثیر دارد.

فسفر

کمبود فسفر می‌تواند تأثیرات منفی بر رشد و عملکرد گوجه‌فرنگی داشته باشد. فسفر یکی از عناصر مغذی اصلی برای توسعه ریشه‌ها، تشکیل میوه‌ها و انتقال انرژی در گیاهان است. برای رفع کمبود فسفر در گوجه‌فرنگی می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

•  pH خاک نیز می‌تواند جذب فسفر را تحت تأثیر قرار دهد. برای اطمینان از pH مناسب خاک و جذب بهینه فسفر، می‌توانید به تحلیل pH خاک پرداخته و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید.
• نیاز به فسفر ممکن است بر اساس شرایط آب‌وهوایی و خاکی منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و آزمایش‌های خاک مطمئن شوید که چه مقدار فسفر باید به گیاهان ارائه شود.

تأمین فسفر به گیاهان گوجه‌فرنگی اهمیت زیادی دارد، زیرا این عنصر برای تولید میوه‌های باکیفیت و عملکرد بهتر ضروری است.

کمبود فسفر در گوجه فرنگی

پتاسيم

کمبود پتاسیم می‌تواند بر عملکرد و کیفیت میوه‌های گوجه‌فرنگی تأثیر منفی داشته باشد. پتاسیم یکی از عناصر مغذی اصلی برای گیاهان است و در فرایندهایی مانند تنظیم فشار اسموتیک گیاه، فعالیت آنزیم‌ها، و انتقال مواد غذایی در گیاه نقش دارد. برای رفع کمبود پتاسیم در گوجه‌فرنگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

•  pH خاک می‌تواند جذب پتاسیم توسط گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. برای اطمینان از pH مناسب خاک و جذب بهینه پتاسیم، می‌توانید به تحلیل pH خاک پرداخته و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید.
•  نیاز به پتاسیم ممکن است بر اساس شرایط آب‌وهوایی و خاکی منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و آزمایش‌های خاک مطمئن شوید که چه مقدار پتاسیم باید به گیاهان ارائه شود.
• تأمین پتاسیم به گیاهان گوجه‌فرنگی اهمیت زیادی دارد، زیرا این عنصر برای توسعه و رشد صحیح میوه‌ها و افزایش عملکرد و کیفیت آنها ضروری است.

کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی

كلسيم

کمبود کلسیم می‌تواند به شکل لکه‌های روشن قهوه‌ای یا سیاه در نوک برگ‌های گوجه‌فرنگی ظاهر شود و این مشکل به عنوان «پوسیدگی گلگاه» نیز شناخته می‌شود. برای رفع کمبود کلسیم در گوجه‌فرنگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• pH خاک می‌تواند جذب کلسیم توسط گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر pH خاک کمبود کلسیم را افزایش می‌دهد، می‌توانید با افزودن کلسیم کربنات یا گچ به خاک pH را تنظیم کنید.
• مقدار مناسب آبیاری و فاصله زمانی بین آبیاری‌ها می‌تواند جذب کلسیم توسط گیاهان را تنظیم کند. آبیاری زیاد ممکن است باعث شستشوی کلسیم از خاک شود.
• نیاز به کلسیم ممکن است بر اساس شرایط خاک و آبیاری منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و تحلیل خاک منطقه، نیاز به کلسیم را تعیین کنید و اقدامات لازم را انجام دهید.

کلسیم یکی از عناصر مغذی مهم برای سلامت گیاهان است و باید به مقدار مناسب در دسترس گیاهان باشد. تأمین کلسیم به گیاهان گوجه‌فرنگی می‌تواند به کاهش مشکلاتی مانند پوسیدگی گلگاه و کوتاه‌شدن فواصل بین گره‌ها کمک کند.

منيزيم

کمبود منیزیم در گوجه‌فرنگی می‌تواند با ایجاد لکه‌های کلروز در برگ‌ها ظاهر شود. برای رفع کمبود منیزیم در گوجه‌فرنگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

•  آبیاری به مقدار مناسب و با فواصل زمانی مناسب می‌تواند جذب منیزیم توسط گیاهان را تنظیم کند. آبیاری زیاد ممکن است باعث شستشوی منیزیم از خاک شود.
• pH خاک می‌تواند جذب منیزیم توسط گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر pH خاک افزایش کمبود منیزیم را ایجاد می‌کند، می‌توانید با افزودن سولفات منیزیم به خاک pH را تنظیم کنید.
• نیاز به منیزیم ممکن است بر اساس شرایط خاک و آبیاری منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و تحلیل خاک منطقه، نیاز به منیزیم را تعیین کنید و اقدامات لازم را انجام دهید.

منیزیم یکی از عناصر مغذی مهم برای سلامت گیاهان است و باید به مقدار مناسب در دسترس گیاهان باشد. تأمین منیزیم به گیاهان گوجه‌فرنگی می‌تواند به جلوگیری از کمبود منیزیم و ایجاد لکه‌های کلروز در برگ‌ها کمک کند.

کمبود منیزیم در گوجه فرنگی

گوگرد

کمبود گوگرد می‌تواند به نحوی ظاهر شود که ساقه‌های گوجه‌فرنگی لاغر، سفت و چوبی شوند. برای رفع کمبود گوگرد در گوجه‌فرنگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• pH خاک می‌تواند جذب گوگرد توسط گیاهان را تحت تأثیر قرار دهد. اگر pH خاک باعث کمبود گوگرد شود، می‌توانید با افزودن سولفات گوگرد به خاک pH را تنظیم کنید.
• نیاز به گوگرد ممکن است بر اساس شرایط خاک و آبیاری منطقه متغیر باشد. بهتر است با مشاوره کشاورزی محلی و تحلیل خاک منطقه، نیاز به گوگرد را تعیین و اقدامات لازم را انجام دهید.
•  مراقبت از شرایط خاک و آبیاری نیز به میزان مناسب از مشکلات کمبود گوگرد جلوگیری می‌کند.
• تأمین منیزیم به گیاهان گوجه‌فرنگی می‌تواند به حل مشکل کمبود گوگرد و ایجاد ساقه‌های سالم و قوی کمک کند. با رعایت نیازهای غذایی گیاهان و شرایط محیطی، می‌توانید کیفیت و عملکرد گوجه‌فرنگی‌های خود را بهبود ببخشید.

کمبود گوگرد در گوجه فرنگی

آهن

کمبود آهن در گوجه‌فرنگی می‌تواند به نحوی ظاهر شود که برگ‌ها زرد و کلروزی شوند و به‌تدریج کاملاً زرد شوند. برای رفع کمبود آهن در گوجه‌فرنگی می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• برای پیشگیری از کمبود آهن، از کودهای حاوی آهن در زمان کاشت گوجه‌فرنگی استفاده کنید. همچنین، نظارت دقیق‌تر بر شرایط خاک و آبیاری و استفاده از آهن قابل‌جذب توسط گیاهان مانند Fe-EDDHA یا Fe-EDTA می‌تواند کمک کند.
•  آهن ممکن است به میزان بیشتری در شرایط نوری کم جذب شود. رعایت نیازهای نوری گیاه، مخصوصاً نور مناسب در مراحل مختلف رشد گوجه‌فرنگی می‌تواند کمبود آهن را کاهش دهد.
•  pH خاک نیز می‌تواند جذب آهن توسط گیاه را تحت تأثیر قرار دهد. به‌عنوان‌مثال، در خاک‌های با pH زیاد، آهن ممکن است به عنوان کمیاب‌ترین عنصر معدنی موجود در خاک تبدیل به فرم‌های غیرقابل‌جذب برای گیاه شود. با تنظیم pH خاک به مقادیر مناسب می‌توانید جذب آهن را تسهیل کنید.
• ممکن است نیاز به مشاوره کشاورزی داشته باشید تا میزان و نحوه کوددهی بهترین نتایج را در کاشت گوجه‌فرنگی برای شرایط خاص شما داشته باشد.

کمبود آهن در گوجه فرنگی

منگنز

كمبود منگنز در گوجه‌فرنگی می‌تواند به علائمی مانند کلروز بین رگ‌ها، پژمردگی و زردی جوانه‌ها، و حالت نکروتیک در بافت میان رگ‌ها منجر شود. برای رفع کمبود منگنز در گوجه‌فرنگی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• برای پیشگیری از کمبود منگنز، می‌توانید از کودهای حاوی منگنز در زمان کاشت گوجه‌فرنگی استفاده کنید. همچنین، مراقبت دقیق از شرایط خاک و نظارت بر شرایط آبیاری می‌تواند به کاهش احتمال کمبود منگنز کمک کند.
• درصورتی‌که مشکل کمبود منگنز در مزرعه‌تان پیش آید و کوددهی به‌تنهایی به نتیجه نرسد، بهتر است از مشاور کشاورزی محلی یا کشاورزی که تجربه در کاشت گوجه‌فرنگی دارد، دریافت مشاوره نمایید. با رعایت نیازهای منگنزی گیاهان گوجه‌فرنگی، می‌توانید از کمبود منگنز جلوگیری کرده و عملکرد و سلامتی گیاهان را بهبود ببخشید.

کمبود منگنز در گوجه فرنگی

روي

علائم کمبود روی در گوجه‌فرنگی شامل عوارضی مانند کاهش غلظت روی و منگنز می‌شود که برگ‌های گوجه‌فرنگی به طور واضح این کمبود را نشان می‌دهند. معمولاً کمبود روی در گیاهان گوجه‌فرنگی زمانی رخ می‌دهد که مقدار pH خاک به علت افزایش کربنات کلسیم افزایش یابد. این اقدامات می‌توانند به کمبود روی در گیاهان منجر شوند. غلظت روی به عنوان یک ماده مغذی در گوجه‌فرنگی می‌تواند در پنجمین برگ بوته گوجه‌فرنگی حدود 50 میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن خشک داشته باشد. اما علائم کمبود روی ظاهر می‌شود زمانی که غلظت آن به میزان کمتر از 25-20 میلی‌گرم در هر کیلوگرم کاهش یابد. غلظت روی در خاک برای گوجه‌فرنگی معمولاً در حدود 10 تا 300 میلی‌گرم در هر کیلوگرم قرار دارد.

کمبود روی در گوجه فرنگی

بور

کمبود بور در گیاهان به شکل‌های مختلفی در بوته‌های گوجه‌فرنگی ممکن است ظاهر شود. ابتدا، علائم کمبود بور شامل ظهور نقاط کلروتیک (کلروز) در نوک برگ‌ها می‌شود، و سپس برگ‌ها قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند. این نقاط معمولاً مرده و خشک می‌شوند و از بین می‌روند. علاوه بر این، ساقه‌ها ممکن است شکاف خورده و بر روی میوه‌ها نیز شکاف‌های ریز قابل‌مشاهده باشد.

غلظت نرمال بور در برگ‌های بالای بوته گوجه‌فرنگی معمولاً در محدوده 6-8 میلی‌گرم در هر کیلوگرم بر حسب وزن ماده خشک قرار دارد و در برگ‌های پایینی به میزان کمتر از 25 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن ماده خشک وجود دارد. مسمومیت بور زمانی ظاهر می‌شود که غلظت آن در برگ‌ها به حدود 150 میلی‌گرم در کیلوگرم برسد.

کمبود بور در گوجه فرنگی

مس

کمبود مس در گوجه‌فرنگی ممکن است با علائمی همچون لکه‌های زرد و قهوه‌ای روی برگ‌ها ظاهر شود. معمولاً مسمومیت مس ناشی از مصرف بیش از حد سموم قارچ‌کش حاوی مس است یا به دلیل وجود مقادیر زیاد مس در خاک به شکل کلروز مس آشکار می‌شود.

غلظت نرمال مس در بافت‌های برگ‌های جوان و کامل (پنجمین برگ) معمولاً در حدود 10-15 میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن خشک قرار دارد. علائم کمبود مس زمانی ظاهر می‌شوند که غلظت آن در زیر حد پنج میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن خشک برسد.

کمبود مس در گوجه فرنگی

موليبدن

کمبود مولیبدن در گیاهان گوجه‌فرنگی می‌تواند با علائمی همچون نقاط کلروز بین رگ‌های برگ‌ها روی برگ‌ها ظاهر شود و با گذشت زمان، برگ‌ها به شکل فنجانی درآیند. علائم کمبود مولیبدن معمولاً از بخش‌های پایین‌تر بوته گوجه‌فرنگی شروع می‌شود و به سمت بالا گسترش می‌یابد. این نوع کمبود در گلخانه‌ها کمتر گزارش شده است.غلظت نرمال مولیبدن معمولاً در محدوده 5.0-0.8 میلی‌گرم در هر کیلوگرم قرار دارد. کمبود این عنصر غذایی زمانی رخ می‌دهد که مقدار آن به میزان کمتر از 0.3 میلی‌گرم در هر کیلوگرم باشد.

 

كوددهي در زمان توليد

شيوه‌هاي كوددهي در زمان توليد با نحوه آبياري و بستر كاشت گلخانه مستقيماً بستگي دارد در آبياري قطره‌اي اغلب كودهاي جامد و قابل حل و مايع را مي‌توان با غلظتي مناسب از طريق سيستم آبياري به بستر داد ولي در مواقعي كودهاي جامد قابل حل را نيز به‌صورت سرك و يا محلول در آب آبياري استفاده كرد. حد مناسب عناصر غذایی در گوجه فرنگی در جدول زیر آمده است:

عناصر غذايي پرمصرف برحسب درصد ماده خشك			عناصر غذايي كم‌مصرف برحسب p.p.m
عناصر غذايي پرمصرف	قبل از میوه دهی	زمان میوه دهی	عناصر كم‌مصرف	قبل از میوه دهی	زمان میوه دهی
ازت N	4.5-5	3.5-4	آهن Fe	50-200	50-200
فسفر P	0.5-0.80	0.4-0.6	روي Zn	25-60	25-60
پتاسيم K	3.5-4.5	2.8-4	منگنز Mn	50-125	50-125
كلسيم Ca	0.9-1.8	1-2	مس Cu	8-20	8-20
منيزيم Mg	0.5-0.8	0.4-1	بورB	35-60	35-60
گوگرد S	0.4-0.8	0.4-0.8	موليبدن Mo	1-5	1-5

جهت دریافت توصیه کودی رایگان اپلیکیشن اگروتک را نصب کنید. 

آفات

کرم میوه خوار گوجه فرنگی

حشره کامل شب پره ای است که عرض بدن با بال های باز 40-30 میلیمتر است. بال های جلویی در نوع ماده زرد تا پرتقالی و قهوه‌ای متمایل به خاکستری روشن با نوارهای نامنظم تیره رنگ در یک سوم انتهایی هستند؛ روی هر بال یک لکه کوچک گرد به رنگ سیاه و یک لکه لوبیایی تیره وجود دارد. در نوع نر رنگ، خاکستری متمایل به سبز بوده و حاشیه انتهایی آنها دارای لکه‌های تیره رنگ می‌باشد. بال های عقبی خاکستری روشن و دارای نوار تیره عریض انتهایی و یک لکه قهوه ای قاعده‌ای هستند. طول لاروها در حداکثر رشد به 40 میلمیتر می‌رسد. رنگ آنها متغیر بوده ولی عموماً به رنگ سبز با خطوط تیره و روشن در طول بدن مشاهده می‌شوند تخم ها نیز نیم کروی،  غالباً مجتمع و به رنگ زرد روشن می‌باشند.

خسارت کرم میوه خوار گوجه فرنگی

لاروهای جوان پس از خروج از تخم ابتدا از پارانشیم برگ تغذیه نموده و رگبرگها را باقی می‌گذارند. همچنین با حفر دالان درون میوه گوجه فرنگی سبب کاهش عملکرد می‌شود. در مواردی نیز خسارت آفت با فساد میوه‌ها تشدید می‌شود. آستانه زیان اقتصادی این آفت از یک منطقه به منطقه دیگر متغیر است. این آفت دارای 5 نسل در سال است.   

شخم عمیق با توجه به زمستان گذرانی آفت در داخل خاک و همچنین شخم عمیق پس از برداشت محصول در به هم زدن پناهگاه زمستانه و زیر خاک کردن شفیره های زمستان گذران در مبارزه با این آفت مؤثر است. زنبور پارازیتوئید  Habrobracon hebertor از عوامل کنترل بیولوژیک این آفت در مزارع گوجه فرنگی  می‌باشد. در مواقع طغیان آفت از سموم اختصاصی که برای حشرات مفید ضرر نداشته باشد می‌توان استفاده نمود.

خسارت کرم میوه خوار گوجه فرنگی

پروانه میوز گوجه فرنگی

حشرات کامل به طول 10 میلیمتر دارای پولک‌های خاکستری مایل به نقره‌ای با لکه‌های سیاه رنگ روی بال‌های جلو هستند. شکم حشره ماده بزرگ و سطح زیرین آن به رنگ سفید با خطوط سیاه رنگ است. در حشرات نر شکم باریک یا خاکستری است. تخم آفت کوچک بیضی شکل ، در ابتدا سفید یا کرمی، رنگ قبل از تفریخ تیره می شود . تخم ها زیر سطح برگ گذاشته می‌شود.

این آفت در مراحل مختلف رشدی گیاه به گل، برگ ، ساقه و در مرحله میوه دهی به میوه میزبان خسارت می‌زند. علائم خسارت به صورت مینوز روی برگها ولهیدگی میوه‌ها دیده می‌شود. برگهای گیاه مورد حمله حاوی تونل ها وشبکه ای از کانال های بین بافتی (مینوز) شده و تجمع فضولات لاروی در محل فعالیت لارو به رنگ قهوه‌ای از دیگر علائم آلودگی می‌باشد. در گوجه فرنگی تخمگذاری زیر کاسبرگ‌ها صورت گرفته و لارو پس از خروج از تخم وارد میوه می‌شود. میوه‌‌‌‌‌ های آلوده لهیده و دارای سوراخ و کانال بوده از بازار پسندی آنها کاسته می‌شود. وجود لارو داخل ساقه ها نیز از رشد آنها می‌کاهد.

پروانه مینوز گوجه فرنگی

از آنجا که این آفت توان تولید مثلی بالایی دارد و به سرعت جمعیت آن افزایش می‌یابد از جمله اقدامات لازم برای پیشگیری از ورود آفت به مزرعه و توسعه آن استفاده از نشاء های سالم و عاری از آلودگی به تخم یا لارو پروانه مینوز و دوم ردیابی آفت است. شخم عمیق خاک در فاصله دو فصل کاشت و پوشاندن خاک با مالچ پلاستیکی یا انجام سولاریزیشن رعایت فاصله زمانی 6 هفته ای برای نشاء مجدد در زمین آلوده به آفت وبیل زدن خاک کف مزرعه و یا ضدعفونی خاک گلخانه و یا محیط کشت بکار رفته درون گلدانهای سیستم هیدروپونیک از روشهای مبارزه با این آفت است.  استفاده از باکتری(Bt) Bacillus thuringiensis var. kurstaki بعنوان یک آفتکش میکروبی در کنترل آفت بسیار موثر است. همچنین استفاده از تله نوری و تله فرمونی نیز توصیه می‌گردد.

مگس مینوز

حشره ای است پلی فاژ و روی اکثر سبزیجات و صیفی شیوع دارد به  14 گونه گیاه زراعی و زینتی و حدود 30 گونه علف هرز حمله می‌کند. تا کنون دو گونه  Liriomyzal trifolii در هرمزگان و Liriomyza sativae در خوزستان و جنوب کرمان به عنوان گونه هاي غالب مگسهاي مینوز در کشور گزارش شده‌اند.

لاروها کرمی شکل بوده و پس از خروج از تخم به تغذیه از برگها پرداخته و سبز می شوند. در حداکثر رشد 3 میلیمتر طول داشته و نارنجی رنگ می باشند و در انتهای شکم 2 زایده دارند. حشره کامل این آفت مگس کوچک و سیاه رنگی بوده و دارای لکه های زردی روی قفس سینه و حلقه های شکم بوده، بالها شفاف، سر زرد رنگ و چشمهای مرکب قرمز رنگ و با حاشیه عقبی زرد می باشد. قفس سینه و شکم خاکستری و سطح شکم و پاها زرد رنگ است.

مگس مینوز و خسارت ناشی از آن

مگسهاي مینوز در هر دو مرحله بلوغ و لاروي به گیاه خسارت وارد می کنند. حشرات ماده مگس مینوز طی مراحل تغذیه و تخم گذاری حفره های  فراوانی را در سطح شاخ و برگهاي گیاهان میزبان به خصوص برگ جوان انتهایی و حاشیه آنها ایجاد می‌کنند. البته خسارت اصلی مربوط به لارو است.

لاروها پس از خروج از تخم بافتهای پارانشیم بین 2 اپیدرم را مورد تغذیه قرار داده و در مسیر خود دالانهای مارپیچی ایجاد می‌کنند و سپس دالانها بهم متصل شده و فقط غشایی از دو اپیدرم به شکل باد کرده باقی می‌مانند . در نتیجه برگها خشک شده و سطح فتوسنتزی گیاه کاهش پیدا می‌کند.

 از دشمنان طبیعی این آفت می توان به سنOrius albidipennis  و بالتوری سبزChrysoperlla carnea اشاره کرد.

حشره بالغ مگس شکارگر (سینوزیا) حشره بالغ مگس مینوز و سفید بالک ها که دو آفت جدی گلخانه‌ای هستند را از بین می‌برند و لاروهای آن نیز لاروهای پشه های قارچ خوار یا  سیارید ها موجود در خاک را از نابود می‌کنند. کارتهای زرد چسبدار در جلب و شکار حشرات کامل این آفت موثر است.

سوسک ککی گوجه‌فرنگی

این آفت با حمله شاخ و برگ گیاه برای تغذیه خسارت جبران ناپذیری وارد می‌کنند. برگ‌ها توسط این سوسک شبیه کک حرکت جهشی دارد. نوزاد این سوسک‌ها ریشه ها را از بین می‌برد. شخم زدن، از بین بردن علف‌های هرز، استفاده از چسب‌های زرد برای از بین بردن این حشرات و استفاده از حشره کش های گیاهی راه حل های مناسب دفاع گیاه در برابر این حشره می‌باشد.

سوسک ککی گوجه فرنگی

بیماری

بوته میری

بوته میری با عامل قارچی قارچ ریزوکتونیا یکی از بیماری‌های گوجه فرنگی به شمار می‌آید. مرگ گیاهچه معمولی ترین نشانه است، اگرچه گاهی در بوته های مسن تر هم دیده می شود. قارچ به بافت پوست ساقه حمله کرده و لکه های دراز و قهوه ای ایجاد می نماید. این لکه ها عریض و طویل می‌شود و دور ساقه را فرا می‌گیرد و سرانجام موجب مرگ گیاه می‌شود. این بیماری عمدال در خاک سرد و مربوط منتشر می‌شود.

بوته میری گوجه فرنگی

پژمردگی فوزاریومی(پوسیدگی ریشه و طوقه)

براثر پوسیدگی ریشه و طوقه ،گیاهچه ها و بوته های آلوده به طور ناگهانی پژمرده و خشک می شوند، در برش عرضی ساقه در ناحیه طوقه دستجات آوندی مسدود و قهوه ای رنگ می شوند، سبب پوسیدگی میوه نیز می گردد. سطح رویی ریشه های پوسیده معمولا جدا می شود، رنگ ساقه کمی بالاتر از سطح خاک سیاه می شود. استفاده از ارقام مقاوم و مصرف سموم تخصصی از روشهای مبارزه با این بیماری به شمار می‌آید.

پژمردگی فوزاریومی(پوسیدگی ریشه و طوقه) گوجه فرنگی

بادزدگی گوجه فرنگی

عامل بیماری باعث از بین بردن بافت برگ و ساقه و در نتیجه مرگ اندام های هوایی(خشک شدن برگها) می‌گردد. محلول پاشی با ترکیبات گوگردی بهترین نتیجه را در پیشگیری داشته است.

بادزدگی گوجه فرنگی

بیماری آلترناریایی (لکه موجی)

ایجاد لکه برگی‌های قهوه‌ای تیره تا سیاه معمولا به شکل دوایر متحدالمرکز که اغلب زیادند و بزرگ می‌شوند. آلودگی از برگهای پیر پایین شروع شده و به سمت بالا گسترش می‌یابد. برگهای آلوده پیر و خشک می‌شوند و در روی ساقه لکه ها ایجاد شانکر می‌نمایند. تقویت عمومی گیاه، آبیاری منظم، سمپاشی ترکیبات گوگردی قبل از بروز بیماری، مصرف ترکیبات گوگردی در زیر کشت و یا همراه آبیاری در طول فصل و سمپاشی سموم تخصصی روشهای مبارزه با این بیماری است.

بیماری آلترناریایی (لکه موجی) گوجه فرنگی

سفیدک پودری

در این بیماری لکه های سفید تا خاکستری پودری و رشد کپکی روی برگ وسایر اندامهای هوایی ایجاد می‌شود. علائم آن عمدتا در سطح رویی برگ دیده می‌شود اما در برگهای جوان و شاخساره‌های جوان در سطح زیرین برگ هم وجود دارد. محلولپاشی یا گرد پاشی ترکیبات گوگردی قبل از وقوع آلودگی و سمپاشی با سم مناسب در کنترل این بیماری موثر است.

خسارت سفیدک پودری

نماتد ریشه گره‌ای

این بیماری یکی از بیماری‌های مرسوم در گوجه فرنگی گلخانه‌ای است. متن کامل درباره این بیماری را در مقاله 1 و مقاله 2 منتشر شده در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.

علف هرز

یکی از عوامل کاهش محصول در سبزی و صیفی علفهای هرز است. دوره بحرانی رقابت علفهای هرز در انواع سبزیجات متفاوت است و لااقل در ثلث اول تمام دوره رویش این محصولات قرار دارد. در گوجه فرنگی نشائی این دوره 30 تا 45 روز و در کشت مستقیم 7 تا 9 هفته پس از کاشت  برآورد شده است.

علفهای هرز غالب :

پهن برگهای یکساله : تاج خروس ، سلمک، خرفه، هفت بند، یونجه زرد، گوش بره ،آفتاب پرست، شیر تیغک، گاوپنبه، توق، تاتوره، خارخسک و غیره

گراسهای یکساله: سوروف، ارزن وحشی، علف خرچنگی، علف غاز

دایمی ها: پیچک صحرایی، اویار سلام، پنجه مرغی، بندواش، قیاق، کنگر وحشی، تلخه

علفهای هرز انگلی: گل جالیز، سس

کنترل و مبارزه با گل جالیز را در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.

هرگونه سوال درباره آفات، بیماری و علف هرز گوجه فرنگی را به صورت رایگان از مشاورین اگروتک آماده بپرسید.