فهرست مطالب
مقدمه
جاروک بادام، اولین بار در سال 1373 از خفر و میمند استان فارس گزارش شد و در سال 1388 از روی پایههای هیبرید GF-677 در مناطق بیدزرد، استهبان و نیریز استان فارس گزارش شد. در مورد منشا بیماری اطلاعی در دست نیست اما این بیماری به جز ایران، در لبنان هم گزارش شده است. در دهه 90 میلادی، اپیدمی بیماری به سرعت در کشور لبنان گسترش پیدا کرد و طی 10 سال حدود 100 هزار درخت را از بین برد.
در حال حاضر در اکثر مناطق بادام کاری کشور شامل استانهای فارس، کرمان، یزد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، تهران، سمنان، کردستان، آذربایجان شرقی و غربی، خراسان شمالی و رضوی و لرستان وجود دارد.
گیاهان میزبان
میزبان اصلی این بیماری، درخت بادام است اما علاوه بر بادام، روی هلو و شلیل هم آلودگی ایجاد میکند. در حال حاضر این بیماری یکی از مخربترین بیماریهای بادام و تهدید بزرگی برای درختان بادام، هلو و شلیل به حساب میآید.
زیست شناسی
عامل اصلی این بیماری، یک فیتوپلاسما از گروه جاروک نخود کبوتر (Pigeon Pea Witches broom) به نام Candidatus Phytoplasma phoenicium است که از نظر ژنتیکی 99 درصد به جدایه لبنانی شباهت دارد. شکل آن عمدتأ رشتهای و منشعب و به قطر 1/0 تا 2/0 میلیمتر و محدود به آوند آبکش بوده و در دمبرگها و رگبرگهای اصلی برگهای آلوده مشاهده میشود. علاوه بر آوند آبکش گیاه میزبان، در بدن حشره ناقل هم رشد و تکثیر پیدا میکند.
علائم بیماری
مهمترین علائم بیماری در بادام شیرین عبارتند از:
- برگهای کلروزه، کوچک و جارویی روی شاخههای اصلی
- گلدهی زودرس
- مرگ سرشاخهها
همچنین مهمترین علائم بیماری در بادام تلخ عبارتند از:
- رشد شدید انتهایی
- کوتاهی میان گرهها
- کاهش اندازه برگها
راههای انتقال بیماری
- گونههایی از زنجرکها بهعنوان ناقل
- استفاده از پیوندک آلوده
علائم شناسایی
- رنگ برگها از سبز کمرنگ تا زرد
- ریزبرگی، رشد مجدد برگها و ایجاد حالت جارویی
- رشد خارج از فصل
- ازدیاد شاخههای انتهایی ظریف و باریک
- زردی و خشک شدن برگها در شاخههای جارویی
- مرگ سرشاخهها
- نهایتأ مرگ درختان طی 3 الی 5 سال
- لولهای شدن برگها
- کاهش فاصله میان گرهها و کوتولگی
- گلدهی زودرس
دستورالعمل اجرایی کنترل
روشهای پایش و ردیابی
- ردیابی ناقل با استفاده از تلههای زرد چسبنده
- ردیابی مشاهدهای باغات به منظور پایش علائم جارویی سرشاخهها
- بررسی آزمایشگاهی (PCR) نمونههای گیاهی
روشهای زراعی و مکانیکی
- استفاده از نهال سالم و گواهی شده
- استفاده از پایههای مقاوم (زردآلو ، آلو و گیلاس)
- رعایت اصول باغداری (تغذیه مناسب ، آبیاری منظم و…..)
- حذف علفهای هرز
- هرس منظم اندامهای آلوده
- حذف درختان آلوده در کانونهای آلودگی جدید در مناطق سالم
کنترل شیمیایی
- تزریق آنتی بیوتیک به تنه (کنترل کامل و دائمی ایجاد نمیکند)
- کنترل ناقل: در آبان ماه و بعد از برداشت میوه و اواخر زمستان قبل از به گل رفتن در 2 نوبت به فاصله 15 روز با استفاده از حشرهکشهای ثبت شده در کشور (مندرج در فهرست سموم مجاز کشور)
