فهرست مطالب
مقدمه
رزماری با طعم و بوی شگفت انگیزش یک گیاه خانگی عالی جهت پرورش در منزل محسوب میشود. این گیاه علاوه بر آنکه یک چاشنی فوق العاده است خواص درمانی بینظیری دارد. کاشت این گیاه بسیار راحت است و نیاز به مراقبت خاصی ندارد و میتوان آن را در گلدان و یا در باغچه پرورش داد.
گلدان و خاک
جهت کاشت رزماری از گلدانی استفاده کنید که حداقل 7 سانتیمتر عمق داشته باشد. زهکشی گلدان بسیار مهم است برای این منظور انتهای گلدان چند سوراخ ایجاد کرده سپس سنگریزه یا پرلیت اضافه کنید. خاک مناسب جهت رشد رزماری خاک سبکی است که آب را در خود نگه ندارد؛ بهتر است از دو سوم ماسه و یک سوم پیت ماس یا پرلیت استفاده شود. مناسبترین PH خاک رزماری 6 الی 7 است. هر چه خاک قلیاییتر باشد رزماری معطرتر خواهد بود؛ اگر خاک خیلی اسیدی باشد باید PH آن تنظیم گردد.
اندازه گلدان نقش تعیین کنندهای در میزان رشد آن دارد. رزماری میتواند تا نزدیک به 50 سال به رشد ادامه دهد، اگر میخواهید گیاهی با ارتفاع بیشتر داشته باشید پس از رشد آن را به گلدان بزرگتر منتقل کنید.
کاشت
رزماری را میتوان به دو روش کاشت بذر یا قلمه زنی پرورش داد:
قلمه زنی
بهترین روش کاشت رزماری قلمه زدن است که نسبت به استفاده از بذر بسیار راحتتر میباشد. برای این کار کافی است چند شاخه رزماری حداقل به طول 7.5 سانتی متر را از گلدان یا بوته جدا کنید. سپس برگها را از انتهای ساقه به فاصله حدودا 3 سانتیمتری از انتها جدا کنید، جدا کردن برگ بسیار مهم است زیرا کاشت ساقه با برگ منجر به پوسیدگی ساقه میشود. بهتر است به جای جدا کردن برگها با دست از یک قیچی کمک بگیرید؛ کندن گاهی منجر به آسیب به ساقه میشود. بهترین زمان قلمهزنی فصل بهار است که گیاه در حال رشد و در سالمترین وضعیت است.
در این مرحله میتوان گیاه را مستقیم داخل خاک قرار داد. حدودا سه هفته زمان خواهد برد تا ریشهها شکل بگیرند. برای کمک به رشد سریعتر میتوان از هورمون ریشهزایی استفاده کرد.
روش دیگری که برای رشد سریعتر گیاه پیشنهاد میشود این است که انتهای ساقه را داخل آب به عمق 2.5 سانتیمتر قرار دهید؛ ریشهزایی رزماری قبل از کاشت آن در خاک به رشد بهتر کمک میکند. ریشهزنی رزماری داخل آب تنها چند روز زمان خواهد برد. در طی این مدت لیوان آب را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید. زمانی که ریشه به طول حدودا 1.5 سانتیمتری رسید زمان انتقال آن به خاک فرا رسیده.
رزماری قلمه زده شده را در عمق 2.5 سانتیمتری خاک بکارید.هر گلدان با عمق 7 سانتی متری میتواند 2 قلمه رزماری را در خود جای دهد. بلافاصله پس از کاشت، گلدان را آبیاری کنید در حدی که خاک مرطوب شود اما غرقاب نشود.
بذر
جهت کاشت بذر میتوان از بذر موجود در بازار و یا دانه گل رزماری استفاده کرد. رزماری در فصل تابستان و بهار گلدهی دارد و پس از خشک شدن گل، بذر گیاه رشد میکند. به جوانههای بذر فرصت دهید تا رشد کنند و به رنگ قهوهای درآیند سپس آنها را جدا کنید. در این مرحله بذرها باید کاملا خشک و تمام رطوبت آنها از بین برود، جهت این منظور بذرها را داخل پاکت مقوایی قرار دهید ولی در پاکت را نبندید. پاکت را در فضایی گرم و خشک به دور از تابش مستقیم خورشید به مدت یک الی دو هفته نگهداری کنید.
پس از این مدت جوانهها را در پارچه یا حوله قرار داده و با فشردن آن دانههای داخل غلاف را از غلافهای بذر جدا کنید. دانههایی که کوچک، قهوهای و تخم مرغی شکل هستند مناسب کاشت میباشند. دانهها را میتوان تا یکسال قبل از کاشت در فضایی خنک داخل پاکت مقوایی بسته نگهداری کرد.
بذر زمان بیشتری نسبت به قلمه زنی میبرد. تفاوتی نمیکند از بذر طبیعی و یا بذر موجود در بازار استفاده میکنید، بهترین زمان کاشت اواسط زمستان است. اگر قصد دارید تا گیاه را در باغچه و یا فضای بیرون از منزل بکارید باید کاشت را در فضای سرپوشیده یک الی دو هفته قبل از آخرین یخبندان انجام دهید و در اواسط بهار آن را به بیرون منتقل کنید.
جهت افزایش احتمال جوانهزنی داخل هر گلدان بیش از یک بذر بکارید. لازم نیست بذرها را به داخل خاک فشار دهید، آنها را به آرامی روی سطح خاک قرار داده سپس با اسپری روی بذر را مرطوب کنید. مجددا مقدار بسیار کمی خاک روی بذرها ریخته و آبیاری با اسپری را تکرار کنید.
برای رشد سریعتر بهتر است پس از کاشت در گلدان با پوششی شفاف مانند نایلون روی گلدان را بپوشانید و تنها چند سوراخ کوچک جهت عبور هوا ایجاد کنید، پس از دو تا سه هفته پوشش را بردارید. این کار با گرم نگه داشتن فضای گلدان منجر به رشد بهتر و سریعتر گیاه میشود. جوانهزنی 15 تا 25 روز زمان خواهد برد.
نور
رزماری گیاهی آفتاب دوست است. لازم است تا گلدانها در مکانی آفتابی قرار داده شوند اما در معرض مستقیم نور آفتاب قرار نگیرند. روزانه 6 ساعت نور برای رزماری کافی است. جهت عملکرد و رشد سریعتر بهتر است محل قرار گیری گلدان را در طول فرآیند رشد جا به جا نکنید. چنان چه در محیطی زندگی میکنید که نورآفتاب کم است میتوانید از نورهای فلورسنت در منزل استفاده کنید؛ در صورت استفاده از فلورسنت گلدان را روزانه 11 ساعت در معرض این نور قرار دهید.
رطوبت
از دیگر نکات مهم در رشد رزماری که باید به آن توجه کرد رطوبت است. رزماری نسبت به آفات و بیماری مقاوم است اما رطوبت منجر به کپک زدگی گیاه میشود. گیاه را در مکان به شدت مرطوب قرار ندهید؛ در صورت وجود رطوبت در فضا یک پنکه در مقابل گلدان بگذارید تا به خشک نگه داشتن آن کمک کند.
دما
هرچه هوا گرمتر باشد رزماری رشد بهتری خواهد داشت. در شروع جوانهزنی بهترین دما محدود 29-24 درجه سانتی گراد است. پس از رشد دمای 21 درجه سانتی گراد مناسب خواهد بود. بهتر است گلدان در فضایی نگهداری شود که دما به کمتر از 16 درجه سانتی گراد نرسد. هوای سرد نابود کننده گیاه است. در زمان شروع سرما چنان چه گلدان را در فضایی سرباز نگهداری میکنید آن را به فضای سرپوشیده انتقال دهید.
آبیاری
قلمهها را بعد از کاشت به طور منظم آبیاری کنید. آبیاری هفتهای یکبار یا دو هفته درمیان انجام شود. رزماری نسبت به آبیاری بیش از حد حساس بوده و منجر به پوسیدگی ریشه میشود. پس از ریشهزایی تنها زمانی گیاه را آبیاری کنید که سطح خاک خشک شده باشد. روش دیگر جهت آبیاری رزماری قرار دادن گلدان در آب است؛ در این روش گلدان را به مدت یک ساعت داخل ظرف آب قرار داده تا آب از طریق سوراخهای انتهایی گلدان که برای زهکشی ایجاد شده به ریشه منتقل شود. پس از یک ساعت از میزان رطوبت سطح خاک را بسنجید.
پس از ریشهزایی و رشد گیاه میزان آبیاری را کاهش دهید زیرا رزماری خاک خشک را ترجیح میدهد و نسبت به آبیاری زیاد حساس است. غرقاب کردن گلدان میتواند منجر به پوسیدیگی گیاه شود.
کوددهی
رزماری نیازمند کوددهی نیست اما میتواند به رشد گیاه کمک کند. کوددهی را تنها یکبار در سال در فصل بهار انجام دهید. اگر قلمه زنی را در بهار انجام دادهاید، کوددهی را هم بلافاصله پس از کشت انجام دهید. از کود مایع و یا محلول در آب استفاده کنید و بلافاصله پس از کوددهی گیاه را آبیاری کنید. کود را از طریق خاک به گیاه منتقل کنید، کوددهی برگ منجر به سوختن رزماری میشود. کودها با نیتروژن بالا میتوانند رزماری را در برابر حشرات آسیبپذیر کنند، بنابراین از کود با نیتروژن کم استفاده کنید.
آفات و بیماری
رزماری نسبت به بیماری و آفات مقاوم است به ویژه زمانی که در فضای سرپوشیده نگهداری میشود. اما چنانچه به هر دلیلی دچار آفت شد میتوان از صابون حشرهکش استفاده کرد. قبل از استفاده از حشرهکش لیبل روی آن را مطالعه و مطابق آن استفاده کنید.
برگ و شاخههای قهوهای رزماری میتواند نشان از انتشار بیماری در گیاه باشد. پس از ملاحظه این نوع برگ یا شاخه، آنها را از گیاه جدا کنید تا مانع از انتشار شود.
معمولترین بیماری کپک رزماری است که به دلیل رطوبت زیاد ایجاد میشود. در نظر داشته باشید رطوبت را در حد مطلوب نگه دارید و مطابق آنچه در بخش رطوبت در همین مقاله عنوان شد عمل نمایید.
