نماتدهای ریشه گرهی (قسمت دوم)

در قسمت قبل علائم بیماری و راه های انتشار این آفت بررسی شد؛ در این بخش چرخه زندگی و و مدیریت آن بررسی می شود.
زیستشناسی و چرخه زندگی نماتد Meloidogyne
گونههای جنس Meloidogyne انگل داخلی ساکن هستند و توليدمثل عموماً به صورت بکرزايی انجام میگيرد. مادههای بالغ درون گال، سرشان نزديک بافت آوندی و بخشهای انتهايی نزديک اپيدرم ريشه قرار میگيرد. نرهای کرمی شکل در داخل خاک زندگی کرده و آزادزی هستند و در اغلب گونهها نقشی در توليدمثل ندارند. غدد انتهایی بدن نماتدهای ماده، يک ماده ژلاتينی ترشح کرده که حدود 300 تا 400 تخم در درون اين توده ژلاتينی قرار میگيرد. توده ژلاتينی ممکن است روی سطح ريشه و يا درون گال گذاشته شود. تکامل جنين حدود 10 تا 15 روز طول کشيده و لارو سن اول (J1) درون تخم پوست اندازی کرده و به لارو سن دوم (J2) تبديل میشود. اين نماتدها بسته به شرايط دمايی و رطوبت مناسب تفريخ میشود. لارو سن دوم از تخم خارج شده و به صورت آزادانه در خاک حرکت کرده تا به ريشه گياه ميزبان برسد. لارو سن دوم تنها مرحله آلوده کننده اين نماتد است. در شرايط مناسب لارو سن دوم میتواند چندين روز بدون ميزبان در خاک زنده بماند اما در شرايط نامساعد، متابوليسم بدن را کاهش داده و حالت مارپيچ به خود گرفته و به شکل مقاوم و غير فعال درمیآيد. لارو سن دوم ريشه گياه را پيدا کرده و با استفاده از ضربات رفت و برگشتی استايلت، ترشحات آنزيمی غدد مری و يا از طريق زخمهای ايجاد شده روی ريشه وارد آن شده و سپس از طريق حرکت در بين سلولهای ريشه خود را به نزديک بافت آوندی میرساند و در آن جا ثابت مانده و شروع به ايجاد محلهای تغذيهای کرده و کم کم متورم شده و جنسيت آن مشخص میشود. در شرايط مناسب رشدی، دومين و سومين پوست اندازی را انجام داده و لاروهای سن سوم و چهارم توليد میشوند. پس از آخرين پوست اندازی، مادههای گلابی شکل و نرهای کرمی شکل ظاهر میشوند که نرها ريشه را ترک کرده، وارد خاک میشوند و مادهها در داخل ريشه به تغذيه ادامه میدهند. اين نماتد چرخه زندگی خود را در شرايط مناسب، 25 روز کامل کرده و با توجه به شرايط محيطی حدود 1 تا 5 نسل در سال دارد.
مدیریت نماتد ریشهگرهی
کنترل نماتدهای ریشهگرهی به دليل دامنه ميزباني گسترده، چرخه توليد مثلي کوتاه مدت و همچنين ميزان توليد مثل بالا بسیار مشکل است. مدیریت آنها با توجه به نوع گیاه میزبان، گونه و شرایط محیطی متفاوت است. رعایت نکات بهداشتی به منظور جلوگیری از پیدایش انگل و انتقال آن به مناطق دیگر و استفاده از پایههای متحمل، روشهای فیزیکی، آفتابدهی خاک، غرقاب کردن خاک، روشهای زراعی (شامل تناوب زراعی، حذف علفهای هرز و از بین بردن ریشههای آلوده، کوددهی و تقویت خاک، تنظیم زمان کاشت و استفاده از ارقام مقاوم)، روشهای کنترل شیمیایی (شامل ضدعفونی با سموم تدخینی، محلولریزی پای بوته)، استفاده از گیاهان تله و کنترل بیولوژیک از جمله روشهای مدیریت اين گروه از نماتدها به شمار ميروند.