فهرست مطالب
مقدمه
قهوه برای رشد نیازمند آب و هوای گرمسیری است با این حال اگر فضای کافی در خانه دارید و امکان محیا کردن هوای مناسب در خانه فراهم است میتوانید درخت قهوه خودتان را در منزل پرورش دهید. اگر فهوه را از دانه پرورش میدهید نزدیک به 5 سال طول میکشد تا قابل برداشت باشد اما این انتظار ارزش دارد چراکه بعد از آن میتوان تا 15 سال دانه قهوه را مستقیما از درخت خانگی برداشت کرد و از عطر و طعم آن لذت برد.
کاشت دانه یا نهال
بهترین روش کاشت قهوه استفاده از گیلاس درخت است. گیلاس قهوه از درختانی که هنوز به مرحله بلوغ نرسیدند به دست میآید. پیدا کردن گیلاس درخت قهوه در ایران کار سادهای نیست اما اگر دسترسی داشتید، از گیلاس سالم و تازه چیده شده استفاده کنید. گیلاس تازه و رسیده به رنگ زرشکی پررنگ است.
گیلاس درخت قهوه
برای کاشت گیلاس، ابتدا گیلاس را با دست یا قاشق له کنید. دانه داخل گیلاس را با آب بشویید و چند روز در ظرفی بگذارید تا تخمیر شود. زمانی که سایر تفالههای گیلاس از دانه جدا شدند، دانه برای مرحله بعدی آماده است.
در مرحله بعد دانهها را درون ظرفی ریخته آنها را بشویید؛ دانههای شناور روی آب مناسب کاشت نیستند آنها را دور بیاندازید. دانههای شسته شده را روی صفحهای توری قرار داده و در محیطی باز و خشک به دور از نور مستقیم خورشید قرار دهید. زمانی که دانهها از بیرون کاملا خشک ولی دورن آنها کمی نرم و مرطوب است، زمان کاشت آنها فرا رسیده.
اگر به گیلاس قهوه دسترسی ندارید، روش دیگر کاشت تهیه دانه قهوه سبز است. دانههایی که کمتر از چهار ماه از زمان برداشت آنها میگذرد بیشترین شانس جوانه زدن را دارند. این دانهها را 24 ساعت قبل از کاشت در آب بخیسانید.
اگر نمیتوانید 9 تا 12 ماه برای رشد جوانه صبر کنید، نهال قهوه را تهیه کنید. نهال بهتر است حداقل 7.5 الی 10 سانتیمتر ارتفاع داشته باشد. هر چه ارتفاع نهال بیشتر باشد سریعتر میتوانید قهوه برداشت کنید.
شرایط نگهداری دانه کاشته شده
برای کاشت دانه، گلدان را از خاک رس پر کنید. برای یک دانه قهوه گلدان 60 میلی لیتری مناسب است. روی خاک را با آب اسپری کنید تا محیط مرطوب شود. سپس دانه را به درون خاک فشار دهید. از زهکشی مناسب گلدان جهت تخلیه آب اضافی هنگام آبیاری اطمینان داشته باشد.
گلدان را کنار پنجره قرار دهید تا حداقل روزانه 4 تا 5 ساعت در برابر نور مستقیم خورشید باشد. میتوان از لامپ رشد گیاه هم استفاده کرد. دمای اتاق حدودا 15 تا 27 درجه سانتیگراد توصیه میشود. در طول شب دما نباید کمتر از 7 درجه سانتیگراد باشد.
مرطوب نگه داشتن دانه در خاک قبل از جوانه زدن بسیار مهم است. دوبار در روز گلدان را آبیاری کنید به گونهای که آب اضافی از گلدان خارج شود. حدودا 2.5 ماه جوانه زدن دانه طول خواهد کشید، اگر دانه کهنهتر باشد ممکن است این فرآیند تا 6 ماه نیز به طول بیانجامد.
خارج کردن جوانه
پس از جوانه زدن، جوانه را با احتیاط از داخل گلدان خارج کرده و در یک گلدان عمیقتر بکارید. لازم است تا خاک لومی ترکیب شده با کود دامی پوسیده باشد. به جای خاک لومی میتوانید از خاک با بافت سبک نیز استفاده کنید. جوانه را در عمق 1.25 سانتی متری از سطح خاک قرار داده و سپس مقدار بیشتری از خاک روی آن بریزید. به هیچ عنوان جوانه را داخل گلدان فشار ندهید تا آسیبی به آن وارد نشود. برای حفظ رطوبت گلدان میتوانید روی خاک را به عمق 1.25 سانتی متر مالچ پاشی کنید.
شرایط نگهداری جوانه کاشته شده
گلدان را روزانه آبیاری کنید تا همیشه مرطوب باشد اما مواظب باشید گلدان اشباع نشود. پس از سه الی چهار ماه از انتقال به گلدان جدید، جوانه به یک ساقه بلند به همراه یک غلاف لوبیا شکل بالای آن تبدیل میشود و بعد از یک ماه برگها شروع به رشد خواهند کرد. با گذشت نه ماه برگهای بیشتری رشد کرده و گیاه شبیه یک درختچه قهوه میشود. با بزرگ شدن درختچه میتوان آن را به گلدان بزرگتر انتقال داد.
شرایط نگهداری نهال و درخت
دوبار در هفته نهال را به صورت کامل و نیمه آبیاری کنید. در آبیاری کامل گلدان یا باغچه را از آب اشباع کرده به گونهای که از انتهای آن آب اضافی خارج شود سپس مجددا برای بار دوم آبیاری کنید؛ اینبار میتوانید کود لازم را نیز به گیاه بدهید. در ابیاری نیمه تنها یکبار گیاه را آبیاری کرده و اجازه دهید آب اضافی از آن خارج شود. در فصول سرد و بارانی آب کمتری بدهید. بعد از بزگ شدن نهال میتوان آبیاری را به هفتهای یک مرتبه کاهش داد.
متناسب با نیاز گیاه را کوددهی کنید. 6 هفته پس از انتقال به گلدان نهایی در فصول گرم هر 6 هفته یکبار کوددهی کنید. پس از گذشت 6 ماه، هر دو هفته یکبار در فصول گرم سال و هفته ای یکبار در فصول سرد کوددهی انجام شود.
هرس درخت اجباری نیست اما در صورتی که میخواهید ابعاد آن کوچک باقی بماند وقتی برگها به طول 500 میلیمتر رسیدند میتوانید آنها را هرس کنید. درخت قهوه میتواند تا ارتفاع 9 متری رشد کند؛ به طور معمول جهت برداشت راحتتر درخت را تا ارتفاع 2 تا 3 متری هرس میکنند. چنانچه درخت کوتاه و ضعیف است پیشنهاد میشود جهت جلوگیری از تنش آن را هرس نکنید.
کاشت در باغچه
اگر در منطقه گرم و مرطوب زندگی میکنید، میتوانید قهوه را در باغچه نیز بکارید. فضایی را در باغچه انتخاب کنید که خاک عمیق و متخلخل داشته باشد تا ریشه به راحتی بتواند رشد کند. حتما فضای نسبتا سایهدار انتخاب کنید که گیاه را در برابر باد سرد یا گرم محافظت کند. قبل از کاشت باغچه را از غلف هرز پاکسازی کنید. فاصله 3 متری بین هر درخت در نظر بگیرید. جهت حفظ رطوبت مالچ پاشی توصیه میشود. مرطوب نگه داشتن خاک فراموش نشود.
گلدهی و میوه
در دو تا سه سال اول ممکن است درخت گلدهی داشته باشد و تعداد کمی گیلاس رشد کند. مرحله گلدهی یک ماهه خواهد بود و بعد از آن گلها قهوهای شده و میریزد. پس از 6 تا 8 ماه از گلدهی مرحله میوهدهی آغاز میشود. زمانی که گیلاس به رنگ زرشکی رسید زمان برداشت آن است. اگر قبل از رسیدن به این رنگ دانهها ریختند به این معنا است که درخت هنوز به بلوغ کافی نرسیده. گیلاسها را هفته ای یکبار برداشت کنید.
آماده کردن دانه برای تهیه قهوه
هر دانه گیلاس دو دانه قهوه در خود دارد. دانهها را از داخل گیلاس خارج کنید و آنها را به مدت چند روز در آب بخیسانید. پس از گذشت چند روز روی آب حباب ایجاد میشود، در این زمان دانهها را خارج کرده و آب کشی کنید. دانهها را به مدت 7 روز در نور مستقیم خورشید خشک کنید. سپس لایه نقرهای رنگ و بیرونی را جدا کرده و دانههای سبز آن را به مدت 10 دقیقه در گرمای 200 درجه سانتی گراد تفت دهید. قهوه شما برای تهیه یک نوشیدنی خوش طعم آمادست، نوش جان!
