فهرست مطالب
مقدمه
انسان برای زنده ماندن به تغذیه مناسب نیاز دارد و کشاورزی به‌عنوان صنعت تأمین غذا، از مهمترین صنایع زیربنای بسیاری از کشورها محسوب می‌شود. امروز با رشد روزافزون جمعیت، تأمین غذای جمعیت در حال افزایش چالشی بزرگ برای بسیاری از دولت‌ها محسوب می‌شود که می‌تواند امنیت غذایی را تحت شعاع قرار دهد. سازمان ملل متحد امنیت غذایی را دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن جسمی سالم معرفی می‌کند. لذا برای غلبه بر چالش افزایش جمعیت باید راهکاری برای تولید بیشتر محصولات کشاورزی در نظر گرفت. برای این منظور یا باید سطح زمین‌های زیری کشت را افزایش داد و یا میزان عملکرد در واحد سطح را ارتقا داد. با این حال محدود بود سطح اراضی قابل کشت در جهان و از بین رفتن زمین‌های موجود در اثر استفاده نادرست، عامل محدودکننده‌ای است که راه‌حل اول را مردود می‌سازد. پس افزایش عملکرد تنها راه‌حل موجود برای تأمین غذای بیشتر است. اینجاست که اهمیت استفاده از فناوری‌ها و روش‌های جدید در صنعت کشاورزی مشخص می‌شود. فناوری‌ها و روش‌های جدید کشاورزی به افزایش عملکرد در واحد سطح کمک می‌کنند. این یعنی با استفاده از روش‌های جدید، می‌توان از یک واحد سطح زمین، چند برابر بیشتر محصول برداشت کرد.
امروزه کشورهای توسعه‌یافته با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید علاوه بر تأمین امنیت غذایی خود، با صادرات محصولات مازاد درآمد قابل توجهی به‌دست می‌آورند. طبق آمار سازمان غذا و دارو 67% از جمعیت جهان در زمینه کشاورزی فعالیت می‌کنند. درآمد این جمعیت حدود 39.4% از تولید ناخالص داخلی جهان را شامل می‌شود و 43% از محصولات صادراتی جهان، محصولات کشاورزی هستند. در ادامه به بررسی کشورهای بزرگ تولیدکننده کشاورزی در جهان خواهیم پرداخت.
چین، کشور اژدهای سرخ
چین حدود 7% از زمین‌های قابل کشت جهان رو در اختیار دارد و با استفاده بهینه از همین مساحت، موفق به تأمین غذای حدود 22 درصد جمعیت جهان شده است. در قرن بیستم، چین با مشکل جدی تأمین غذای جمعیت بزرگ خود روبه‌رو بود. یکی از تراژدی‌های تاریخ وقوع قحطی بزرگ چین در قرن بیستم بود. فاجعه‌ای که بین سال‌های 1959 تا 1962 موجب از بین رفتن حدود 30 میلیون نفر در چین شد. این فاجعه به تمام جهان نشان داد، به کار گرفتن سیاست‌های غلط در زمینه کشاورزی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته باشد. اما این فاجعه نقطه پایان صنعت کشاورزی در چین نبود. بعد از ایجاد اصلاحات در نظام سیاسی چین و سرمایه‌گذاری جدی این کشور روی فناوری‌های جدید، صنعت کشاورزی این کشور رو به تحول گذاشت، به‌طوری که امروزه چین به‌عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده محصولات کشاورزی در جهان شناخته می‌شود. امروزه مساحت زمین‌های آبیاری شده در چین به 545،960 کیلومتر مربع می‌رسد. مساحتی که از سطح کل کشور اسپانیا بیشتر است. چین بزرگترین کشور تولیدکننده برنج در جهان نیز محسوب می‌شود. علاوه بر این، سویا، کاؤلیانگ (جوار، غلات)، گندم و ذرت نیز از تولیدات عمده در چین هستند. محصولاتی که پایه بسیاری از غذاهای چینی محسوب می‌شوند.
ایالات متحده آمریکا، پیشرو در صنعت کشاورزی
ایالات متحده آمریکا کشوری است که در زمینه توسعه فناوری‌های پیشرفته صنعتی، همواره جزو پیشتازان بوده است. در صنعت کشاورزی نیز این کشور جزو پیشرفته‌ترین کشورها محسوب می‌شود. این کشور برای بسیاری از کشورها در حوزه‌های مختلف صنعتی از جمله کشاورزی به‌عنوان نمونه‌ای بارز شناخته می‌شود. لازم به ذکر است کشاورزی در این کشور با نرخ‌های روزافزون به توسعه ادامه می‌دهد. توسعه در اینجا به معنای گسترش تحقیقات علمی در زمینه خاک و محصولات کشاورزی، استفاده از ماشین‌آلات نوآورانه بیشتر و افزایش استفاده از رایانه‌ها در صنعت کشاورزی است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت ایالات متحده، برترین کشور در زمینه به‌کارگیری فناوری در کشاورزی محسوب می‌شود. کشاورزی در ایالات متحده بعد از سال ۱۹۹۰ به رشد تقریبی %5 در سال رسیده است. به علاوه، تولید هر کارگر کشاورزی به میزان %0.84در سال افزایش پیدا کرده است.
ایالات متحده بزرگترین تولیدکننده چوب در جهان است. تقریباً در %70 از جنگل‌های این کشور به‌صورت رسمی استخراج چوب مجاز است. در سال ۲۰۰۷، سرشماری کشاورزی وجود ۲.۲ میلیون مزرعه را در این کشور نشان داد. در این کشور بیشترین محصول تولیدی، ذرت با مقدار 247،882،000 تن است. محصول دوم تولیدی در ایلات متحده سویا با مقدار 74،598،000 تن و سومین محصول تولیدی آن‌ها گندم با مقدار 69،327،000 تن است. سایر کشت‌های اصلی در ایالات متحده عبارتند از سیب‌زمینی، قهوه، چغندرقند و موز که جزو محصولات پرمصرف در آمریکا و سراسر جهان محسوب می‌شود.
برزیل سرزمین قهوه و فوتبال
برزیل به‌عنوان یکی از مهمترین کشورها در حوزه کشاورزی شناخته می‌شود و اقتصاد آن بر پایه این صنعت استوار است. تقریباً %41 از کل زمین‌ها در برزیل به کشاورزی اختصاص دارد. این کشور دارای مساحت کلی ۲.۱ میلیارد هکتار است که ۸۶۷.۴ میلیون هکتار از آن زمین کشاورزی است. قدمت کشاورزی در برزیل به ۱۲ هزار سال قبل بازمی‌گردد. محصولات متنوعی مثل سیب‌زمینی، ذرت، بادام زمینی و تنباکو از هزاران سال قبل توسط برزیلی‌ها پرورش داده می‌شده است و هنوز هم پرورش آن‌ها ادامه دارد.
برزیل رهبر تولید شکر در جهان است و هر سال بیش از ۶۰۰ میلیون تن شکر تولید می‌کند. برزیل دومین تولیدکننده سویا در جهان محسوب می‌شود، محصولی که امروزه در سراسر جهان به‌طور گسترده استفاده می‌شود. تقریباً %7 از سطح زمین‌های برزیل برای تولید سویا استفاده می‌شود. اما این تمام ماجرا نیست چرا که برزیل بزرگترین صادرکننده جهانی قهوه، گوشت گاو، اتانول و سویا نیز است.
هند، سرزمین هفتاد و دو ملت
کشاورزی در هند حدود %58 از معاش مردم هند را تأمین می‌کند. داده‌های آماری جدید نشان می‌دهند کشاورزی منبع اصلی درآمد برای نیمی از جمعیت کشور هند محسوب می‌شوند که ۱۷ الی 18 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. هند بزرگترین تولیدکننده بسیاری از میوه‌ها در جهان است. موز، گواوا، انبه، لیمو، پاپایا و صیفی‌جات از جمله محصولات اصلی تولید شده در هند هستند. هند همچنین تولیدکننده عمده ادویه‌جاتی شامل زنجبیل و فلفل قرمز است.
هند در تولید شیر اولین، در تولید میوه خشک دومین، در تولید ماهی سومین، در تولید تخم‌مرغ چهارمین و در تولید مرغ پنجمین کشور در جهان است. تولیدات کشاورزی هند در ۱۴ سال گذشته از ۸۷ میلیارد دلار به ۳۹۷ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است، این یعنی نرخ رشد سالیانه‌ی %11در سال، نرخی که بسیار چشمگیری به حساب میاد. مساحت آبیاری شده در هند به مجموع ۹.۶ میلیون هکتار می‌رسد و این بزرگترین مساحت آبیاری شده در سراسر جهان است. هند بزرگترین کشور تولیدکننده گندم در جهان نیز است.
روسیه، پهناورترین کشور جهان
در روسیه، ۱۳ درصد از زمین‌های کشاورزی برای تولید چغندرقند، گندم و سیب‌زمینی استفاده می‌شود. غلات، که به‌عنوان محصولات اصلی روسیه شناخته می‌شوند شامل غول‌تره، جو، جوشن و ذرت هستند که در روسیه به‌طور وسیع تحت کشت قرار دارند. روسیه عمدتاً در اقتصاد صنعتی فعالیت دارد و کشاورزی این کشور نیز صنعتی است. کشاورزی در این کشور حدود %6 از کل تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود. همچنین صنعت کشاورزی روسیه %16 از فرصت‌های شغلی برای جمعیت این کشور را فراهم می‌کند. بیش از ۲۳ میلیون هکتار، مساحت زمین‌هایی است که در روسیه زیر کشت می‌روند. تقریباً نصف مساحت زمین‌های کشت‌شده در پهناورترین کشور جهان، به کشت غلات اختصاص دارد و %70 از کل محصولات غلات کشور را تولید می‌کند. گندم به‌عنوان مهمترین محصول غذایی در سراسر روسیه شناخته می‌شود. لازم به‌ذکر است تولید چغندرقند در روسیه طی سال‌های اخیر به شدت افزایش پیدا کرده است.
فرانسه، سرزمین 6 ضلعی
فرانسه حدود ۷۳۰ هزار مزرعه داره و حدود %7 از جمعیت این کشور از کشاورزی یا بخش‌های مشابهی مانند شیلات یا جنگل‌داری کسب درآمد می‌کنند. در سراسر اتحادیه اروپا، فرانسه برترین تولیدکننده دانه‌های روغنی، غلات، چغندرقند، شیر، انگور و گوشت به‌حساب می‌آید. فرانسه بزرگترین صادرکننده نوشیدنی‌های الکلی و سایر نوشیدنی‌ها نیز محسوب می‌شود. این کشور در سال‌های اخیر رشد 6 درصدی در تولید نوشیدنی و افزایش 12 درصدی در تولید آرد و غلات رو تجربه کرده ولی با کاهش 7 درصدی در تولید گوشت و سایر محصولات حیوانی روبه‌رو بوده است. در مجموع، متوسط درآمد کشاورزی این کشور به میزان ۴ درصد در سال‌های اخیر افزایش یافته که نشان دهنده شیب ملایم رشد کشاوزی در این کشور است.
مکزیک، کشور همیشه بهار
کشاورزی در مکزیک به طور تاریخی و سیاسی برای اقتصاد این کشور بسیار حیاتی بوده و هنوز هم هست. با این حال در تولید ناخالص داخلی مکزیک، سهم کشاورزی بسیار اندک است. محصولات مهم کشاورزی در مکزیک شامل گندم، شکر، فلفل، ذرت، موز، آووکادو، لوبیا و میوه‌های گرمسیری هستند. مکزیکی‌ها در صادرات برخی از محصولات کشاورزی عملکرد بسیار خوبی دارند که شامل میوه‌ها، قهوه، سبزیجات و شکر می‌شود که این موضوع باعث شده این کشور به‌عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ کشاورزی شناخته شود. در مکزیک، حدود %15 از زمین‌ها به کشاورزی اختصاص دارد و حدود %50 از آن‌ها برای دامداری استفاده می‌شود. تولید دام در مکزیک به میزان قابل توجهی انجام می‌شود و مرغ، تخم‌مرغ، گوشت گاو و شیر از جمله محصولات اصلی دامداران در این کشور هستند.
ژاپن، سرزمین آفتاب تابان
کشاورزی شغل 10 درصد از جمعیت ژاپن محسوب می‌شود و سهم 2 درصدی از تولید ناخالص داخلی این کشور دارد. محصولات تولید شده در ژاپن به‌طور کامل با فرهنگ غذایی سنتی این کشور مطابقت دارد که شامل برنج، غلات، ماهی، سبزیجات و گیاهان کوهستانی می‌شود.
ژاپن 126 میلیون نفر جمعیت دارد و مساحت متوسط مزارع آن تنها ۱.۲ هکتار است. در نتیجه ژاپنی‌ها برای بالابردن عملکرد به کشت اشتراکی روی آورده‌اند. امروزه با تغییر سبک زندگی در ژاپن، مصرف برنج کاهش پیدا کرده و مصرف روزانه شیر، سایر محصولات لبنی و گوشت به شدت افزایش یافته است. این موضوع افزایش تقاضا برای مواد غذایی لوکس را نیز به همراه داشته است.
در ژاپن، دو نوع مهم از زمین‌های کشاورزی وجود دارد که به نام‌های “سیدن” و “تامبو” شناخته می‌شوند. از سال ۱۹۶۱ تا سال ۲۰۰۶، مساحت زیر کشت در ژاپن از 6.09 میلیون هکتار به 4.65 میلیون هکتار کاهش یافته است. نسبت خودکفایی ژاپن در زمینه تولید مواد غذایی از %78 در سال ۱۹۶۱ به %39 در سال ۲۰۰۶ کاهش یافته است. امروزه دولت ژاپن تلاش می‌کند این مقدار را به %50 افزایش دهد.
آلمان، سرزمین شاعران و متفکران
محصولات کشاورزی اصلی آلمان شامل گوشت خوک، مرغ، سیب‌زمینی، شیر، غلات، گوشت گاو، چغندرقند، کلم، جو و گندم است. البته در اکثر مناطق سبزیجات، میوه‌ها و شراب از تولیدات اصلی به‌شمار می‌آید. در آلمان حدود 80 درصد از زمین‌ها یا بافت جنگلی دارند یا مزرعه کشاورزی محسوب می‌شوند. در سال ۱۹۹۷، مزارع خانوادگی که در ایالت‌های غربی قدیمی آلمان قرار داشتند، غذای آلمان‌ها رو تأمین می‌کردند. تقریباً %87 از کشاورزان آلمانی در زمین‌هایی با مساحت کمتر از50 هکتار کشاورزی می‌کنند. در آلمان، مناطق جنوبی و غربی دره‌های رودخانه‌ها با باغ‌های انگور پوشیده شده‌اند. محصولات کشاورزی آلمان از هر منطقه به منطقه‌ی دیگه متفاوت است.
در آلمان، نیمی از مساحت کشور به کشاورزی اختصاص داده شده است. ارزش محصولات کشاورزی تولید شده در سال توسط یک میلیون کشاورز آلمانی بیش از ۵۰ میلیارد یورو برآورد می‌شود. آلمان در جایگاه سومین کشور جهان در صادرات کالاهای کشاورزی قرار دارد. تقریباً %10 از جمعیت کشاورزان آلمان با استانداردهای ارگانیک مشغول به کشاورزی هستند.
ترکیه، دورگه آسیایی اروپایی
کشاورزی اصلی‌ترین شغل در ترکیه محسوب می‌شود. با این حال صنعت و بخش خدمات در این کشور به طور مداوم در حال رشد و توسعه است. ترکیه کشوری خود کفا در تأمین مواد غذایی است. ترک‌ها شرایط اقلیمی مناسب، خاک حاصل‌خیز و بارش قابل توجهی دارند که تولید هر نوع محصولی رو امکان‌پذیر می‌کند. تقریباً در تمام مناطق ترکیه کشاورزی انجام می‌شود. در مناطق کوهستانی، پرورش مرغ‌ها به مقیاس گسترده انجام می‌شود که یک چهارم از ارزش ناخالص کل تولید کشاورزی را تشکیل می‌دهد. در ترکیه، گندم اولین، دانه‌های روغنی دومین، چغندرقند، سومین، شیر، چهارمین و گاو گوشتی پنجمین محصول کشاورزی تولیدی هستند. کشاورزی در ترکیه تقریباً %19.2 از کل اشتغال این کشور را شامل می‌شود. ترکیه بزرگترین تولیدکننده زردآلو، انجیر، کشمش و فندق نیز است، همچنین به‌عنوان چهارمین تولیدکننده انگور و سبزیجات در جهان شناخته می‌شود. این کشور در جایگاه ششمین تولیدکننده تنباکو نیز قرار دارد.
همکاران این پادکست:
گوینده: علی زندی
تدوین‌گر: معصومه اوحدی
اجرایی: بهار حمزه ای
محتوا: یاشار غلامی
