نقش و اهمیت عنصر روی در گیاه (قسمت اول)

مقدمه

عنصر روي يكي از عناصر مهم براي رشد گياه است كه مقدار آن در پوسته زمين حدود 80 ميلي گرم در كيلوگرم و مقدار كل آن در خاك از 10 تا 300 ميلي گرم در كيلوگرم متغير است.

مقدار روي در خاك سطحي، كمتر از خاك زيرين است. ماده آلي ، مقدار و نوع رس خاك، مقدار فسفر، سولفات، آهن، منگنز و مس از جمله مواردي است كه در قابليت جذب روي توسط گياه دخالت دارند. غلظت روي در محلول خاك، پايين و به صورت مخلوط شده با مواد آلي است.

عوامل بروز كمبود روي در خاك‌هاي ايران

فقير بودن خاك هاي ايران از كاني هاي حاوی عنصر روي، pH قليايي و مقدار زياد كربنات كلسيم در خاك و بي كربنات در آبهاي آبياري، پایین بودن مواد آلی و باکتری های مفید و مقدار زياد فسفر و ازت خاك از جمله عوامل مؤثر در كمبود  عنصر روی در خاك هاي ايران است.

نقش و اهميت روي گياه

هنگام کمبود روی، پروتئين گياهان به سختي تشكيل مي شود. عنصر روی در بسياري از سيستم هاي آنزيمي گياه، نقش فعال كننده و كاتاليزوري دارد. روي آثار عميقي در متابوليسم طبیعی گياه دارد و بطور كلي، متابوليسم كربوهيدراتها، پروتئين، اكسين و فرآيندهاي زايشي تحت تأثير روي قرار مي گيرند.

كمبود روي باعث كاهش  فتوسنتز خالص، كاهش محتوي كلروفيل، ساختمان غير طبیعی كلروفيل، كاهش تعداد كلروپلاست غلاف آوندي، كاهش وزني پروتئين، تراوايي غشاهاي زنده و افزايش محتوي فسفر غير آلي مي شود.

همچنين گياهان دچار كمبود روي از نظر عوامل تنظيم كننده رشد، دچار كمبود هستند. نقش روي در حفظ سلامت غشاها و مقاومت گياهچه در برابر بيماري هاي خاکزاد نيز مورد توجه قرار گرفته است.

همچنين روي، میزان اكسين (IAA) در گياه را تحت تأثير قرار مي دهد. بطوري كه كمبود آن موجب توقف رشد و نيز تجزيه ايندول استيك اسيد بوسيله افزايش فعاليت پراكسيد از مي شود. اين عنصر بطور غير مستقيم، مقدار آب گياه را تحت تأثير قرار مي دهد  زيرا كاهش مقدار اكسين به علت كمبود روي منجربه تضعیف  ديوار سلولی براي رشد مي شود بنابراين موجب فشار اسمزي زياد و محدود شدن جذب آب متوسط گياه مي شود.