مرکبات | صفر تا صد کشت

مقدمه

قدمت استفاده از مركبات دقيقاً مشخص نيست ولي تاريخ نشان مي‌دهد كه وطن اصلي آن آسياي شرقي بوده است. در كشورهاي چين و ويتنام جنوبي پرورش مركبات از 2400 سال قبل از ميلاد مسيح شروع شده و طبق شواهد موجود ابتدا در اين كشورها كاشته شده است.

يكي از مركبات امروزي كه همان بالنگ ايراني است طبق نوشته‌هاي تئوفراستوس گياه‌شناس مشهور يوناني از 300 سال قبل از ميلاد در منطقه شوش و شوشتر (جنوب شرقي ايران) مشاهده شده است. بعلاوه عبرانيان 2000 سال قبل از ميلاد با ميوه مركبات آشنا بودند و در مراسم به ویژه مراسم دینی و اعياد خود از ميوه بالنگ به‌نام اتراك ياد مي‌كردند. اين امر باعث گرديد درخت اتراك (بالنگ) در سراسر مركز يهودي‌نشين سواحل درياي مديترانه گسترش يابد،

از سواحل درياي مازندران نيز به‌عنوان مركز ثانويه انتشار انواع مركبات نام برده مي‌شود زيرا در شمال ايران انواع درختان وحشي مانند سلطان مركبات كه يك‌نوع ليموترش است، و انواع ديگر مانند دارابي، توسرخ يا توسبز، مينا و اترج و غيره در اين منطقه ديده شده است.

جنگ‌هاي صليبي موجب شده كه درختان مركبات از كشورهاي ساحلي جنوب درياي مديترانه به اروپا برده شود. هم‌اكنون اين ميوجات و در بيش از 113 كشور گرمسير و نيمه‌گرمسير جهان پرورش مي‌يابد.

طبق آخرين آمار (F.A.O) در سال 2007 ميلادي کشت مرکبات در جهان برابر با 115650545 تن  در جهان بوده است. برزیل با تولید نارنگی، گریپ فروت، لیمو و لیموترش و در مجموع  20682309 تن بیشترین میزان تولید مرکبات در جهان را دارد.

سطح زيركشت و عملكرد مركبات در ايران

بر اساس آمار جهانی در سال 2007 ایران هفتمین تولید کننده برتر مرکبات در جهان است.

طبق آمار سال 1401 سطح زیر کشت بارور مرکبات در کشور 265545 هکتار و سطح زیر کشت غیربارور 12988 هکتار می‌باشد. تعداد 19912 اصله درخت در سطح غیربارور و 235310 اصله نیز در سطح بارور وجود دارد. میزان تولید مرکبات به صورت آبی 5185982 تن، به صورت دیم 778665 و به شکل پراکنده 11513 و در مجموع 5976160 تن بوده است.

سطح، میزان تولید و عملکرد مرکبات به تفکیک هر محصول در جداول ذیل بیان شده است.

سطح میزان تولید و عملکرد محصول پرتقال به تفکیک استان در سال 1401

————————————

سطح میزان تولید و عملکرد محصول لیموترش به تفکیک استان در سال 1401

————————————

سطح میزان تولید و عملکرد محصول لیموشیرین به تفکیک استان در سال 1401

————————————

سطح میزان تولید و عملکرد محصول نارنگی به تفکیک استان در سال 1401

————————————

سطح میزان تولید و عملکرد محصول نارنج به تفکیک استان در سال 1401

————————————

سطح میزان تولید و عملکرد محصول گریپ فروت به تفکیک استان در سال 1401

مشخصات گياه‌شناسي و ارقام مركبات

كليه نبابات معروف به مركبات مربوط به تيره روتاسه و زيرتيره اوراتيوئيده هستند اين زيرتيره داراي 33 جنس مختلف است كه فقط سه جنس پونسيروس، فورچونلا و سيتروس جنبه‌هاي اقتصادي داشته و در كشورهاي توليدكننده مركبات از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشند.

پونسيروس

جنس پونسيروس فقط داراي يك گونه است به‌نام تريفولياتا كه درختچه‌اي است با ارتفاع 3 الي 4 متر خيلي پرتيغ و تنها درخت مركبات است كه برگ‌هاي آن خزان كرده و به سرماي  (20-) درجه سانتي‌گراد مقاومت مي‌كند. برگ‌هاي اين جنس از سه برگچه تشكيل گرديده ميوه آن كوچك و تلخ و غيرقابل استفاده است. از اين گياه فقط به‌عنوان پايه براي انواع كم رشد ژاپني و يا براي دو رگ‌گيري استفاده مي‌كنند. از تركيب پونسيروس با ارقام مختلف سيتروس دورگ‌هاي متعددي به‌وجود آمده كه دو نوع آن به‌نام سيترنج و سيتروملو به‌عنوان پايه به‌كار مي‌روند.

فورچونلا

جنس فورجونلا درختچه‌اي است كوتاه با برگ‌هاي ريز و گرد و ميوه كشيده و يا گرد ريز به‌نام (كومكوات) داراي پوست كمي ترش‌مزه و مطبوع و از ميوه آن براي تهيه مربا و يا به‌صورت تازه و با پوست استفاده مي‌كنند.

سيتروس

جنس سيتروس شامل كليه مركباتي است كه در ايران مي‌شناسيم در واقع كلمه مركبات يك كلمه عربي است به جاي كلمه سيتروس كه نام علمي مركبات است در زبان فارسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كليه ارقام كنوني از يك و يا چند جنس اوليه به‌وسيله دورگيري طبيعي و يا جهش (موتاسيون) به‌وجود آمده‌اند اين جنس‌ها داراي گونه‌هاي مختلف مي‌باشد. تا 90 سال پيش مركبات در ايران به‌صورت بذري كاشته مي‌شدند و نوع مركبات عبارت بودند از پرتقال‌هاي محلي، ليموترش، ليموشيرين، لايم، نارنگي محلي و دورگ‌هاي طبيعي كه به‌طور پراكنده در باغات مركبات به چشم مي‌خوردند. در سال 1309 واريته‌هاي اصلاح شده و تجارتي از كشورهاي تركيه، لبنان و ايتاليا وارد ايران شده و در شمال ايران كشت گرديدند اين واريته عبارت بودند از:

• پرتقال تامسون ناول
• پرتقال خوني
•  پرتقال بروهن
• پرتقال يافا
• والنسيا
• گريب‌فروت مارش
• گريپ‌فروت دانكن
• نارنگي انشو
• نارنگي كلمانتين
• نارنگي ويلدوليف
• نارنگي خوشه‌اي
• نارنگي آيلين

و در پاييز سال 1351 تعداد 48 واريته از كاليفرنيا به تعداد يك‌صد جوانه از هر واريته خريداري و به ايستگاه‌هاي تحقيقاتي ارسال گرديد و مورد پرورش قرار داده شد. نهايت با توجه به سرماي سال‌هاي 42 و 47 كه اكثريت درخت‌هاي شمال از بين رفت اقدام به پرورش ارقام زودرس گرديد. ارقام مورد نظر در شمال كشور رقم‌ها ملين، سالوستيانا، مارس، تامپسون تاول، نارنگي انشو و نارنگي كلمانتين كه در مقابل سرما مقاومت رضايت‌بخش داشتند توصيه گرديدند و درجنوب كشور ارقام ذيل مورد توصيه بودند.

• پرتقال والنسيا
• پرتقال محلي
• گريپ‌فروت ردبلاش
• گريپ‌فروت مارش
• نارنگي محلي
• نارنگي كينو
• ليموشيرين
• ليموترش

كه اين ارقام هر كدام داراي ويژگي‌هايي است كه از لحاظ زودرسي و يا ديررس و از لحاظ تلقيح و كيفيت ميوه خاصيت انبارداري و غيره متفاوت هستند.

مناطق مستعد کاشت

طبق تحقيقات انجام شده مناطق مستعد کاشت مرکبات در ایران عبارت اند از:

 نوار ساحلي

اين نوار شامل استان‌هاي مازندران، گيلان و گلستان بوده و داراي آب‌وهواي نزديك به مديترانه‌اي با بارندگي كم و در فصل تابستان رطوبت ناقص هستند.

از محدوديت‌هاي اين نوار سرماي شديد در بعضي سال‌ها، نور كم، رطوبت زياد، شيوع انواع آفات و بيماري‌ها، عدم بارندگي و خشكي در فصل تابستان و سنگيني بافت خاك‌ها را مي‌توان نام برد.

در اين نوار در بعضي سال‌ها با دوره 14-4 سال يك‌بار سرمازدگي مركبات كه همراه با نزول برف مي‌باشد رخ مي‌دهد؛ چنانكه در سال‌هاي 42، 47، 50، 57 برودت هوا به 13-5/7 درجه زير صفر در نوسان بوده و خسارت فراوان به مركبات منطقه وارد آورد. به همين دليل مطالعات وسيعي انجام گرفت تا ارقام زودرس به اين نوار اختصاص داده شود كه در رأس آنها نارنگي انشو با پايه (پونسيروس تريفولياتا) كه به راحتي 9- درجه سانتي‌گراد را تحمل مي‌نمايد اختصاص داده شود.

نوار مركزي

اين نوار شامل استان‌هاي فارس، كرمان، خوزستان، خراسان، باختران، ايلام، كهكيلويه‌وبويراحمد مي‌باشند كه با مقايسه با نوار شمالي عاري از سرما مي‌باشند. رطوبت نسبي پايين، ميزان بارندگي ساليانه بين 100 تا 300 ميلي‌متر، بادهاي‌گرم، روزهاي آفتابي‌گرم در تابستان و طوفان‌ها همراه با گردوخاك از محدوديت‌هاي عمده اين نوار مي‌باشند. مهم‌ترين ارقام اقتصادي ميان‌رس، ديررس از اين نوار حاصل مي‌شود. ارقام مختلف گريب‌فروت، ليموترش، پرتقال والنسيا كه ارقام صادراتي هستند ارقام معرفي شده اين نوار مي‌باشند..

نوار ساحلي درياي عمان و خليج‌فارس

نوار باريكي است كه از استان هرمزگان، بوشهر تا چابهار در استان سيستان و بلوچستان كشيده شده است. این منطقه از آب و هوای گرمسیری فقط رطوبت نسبي آن را دارا بوده و ساير خصوصيات آب‌وهواي گرمسيري را ندارد. این نوار يكي از مهم‌ترين مناطق پرورش لايم محسوب مي‌شود. رقم لايم مكزيكي و ايراني همراه با دو رقم ليموترش اوركا و ليسبون از ارقام صادراتي براي اين نوار انتخاب شده‌اند.

پايه‌هاي مناسب براي اين سه منطقه

انتخاب پايه و پيوندك سالم در اصلاح نباتات باغي از ‌جمله مركبات از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. انتخاب پايه به نوع خاك، آب‌وهوا، بيماري‌ها و امراض فيزيولوژيكي متفاوت مي‌باشند. هم‌اكنون پايه‌هايي مورد توجه قرار مي‌گيرند كه موجب كاهش كميت و كيفيت محصول نگردند و رشد ارتفاع درختان را كاهش دهند. به‌طور كلي اهميت و نقش پايه براي پيوندك را مي‌توان به‌شرح ذيل است:

• پاكوتاه نگهداشتن درختان: پايه‌هایي مورد توجه است كه بتواند از اندازه درخت بكاهد و بر روي محصول و سلامتي پيوندك اثر منفي نداشته باشد.
• پايه‌هاي پاكوتاه مي‌توانند بر روي عملكرد و زودرسي و ديررسي ميوه اثر بگذارند.
• پايه بر روي كيفيت ميوه اثر مي‌گذارد مثلاً پايه پونسيروس و ترويرسيترنج بيشتر با نارنگي سازگاري داشته و كيفيت ميوه بر اين دو پايه بسيار عالي است.
• مقاومت پايه در مقابل واكنش خاك، شوري، آهكي بودن خاك‌ها اثرات متفاوتي نشان مي‌دهند، مثلاً پايه‌هاي پونسيروس در مقابل خاك‌هاي سنگين مقاومت بيشتري نشان داده ولي در خاك‌هاي قليايي و آهكي حساس مي‌باشد يا پايه سيتروملو در مقابل PH و آهكي بودن خاك بيشتر از پونسيروس مقاومت نشان مي‌دهد.
• مقاوم به سرما: مهم‌ترين مسائل در گزينش پايه‌ها در نظر گرفتن مقاومت پايه در برابر سرما است. اين اصل در اصلاح مركبات هميشه مورد توجه بوده است مثلاً پايه پونسيروس كه نارنگي انشو بر آن پيوند شده سرماي 9 درجه سانتي‌گراد زيرصفر را به‌خوبي تحمل كرده است.
• مقاومت در مقابل آفات و امراض: پايه‌ها در كنترل بيماري‌هاي ويروسي و قارچي در تمام كشورهاي جهان مورد توجه بوده و مقاومت پايه در مقابل بيماري‌ها و آفات نقش بسيار ارزنده‌اي داشته است.

بهترین نوع رقم مرکبات بر اساس منطقه کشت را ازمشاورین اگروتک بپرسید. 

شرايط مناسب آب‌وهوايي

اگر درختان مركبات به مدت چندين ساعت در معرض منفی3 درجه سانتي‌گراد قرار گيرند صدمه مي‌بينند، اگر درجه حرارت به منفی 8 و 9 درجه سانتي‌گراد برسد شاخه‌ها خشك مي‌شوند و اگر به منفی10 درجه سانتي‌گراد برسد كل درخت از بين خواهد رفت. گل‌هاي ميوه نسبت به سرما حساسيت زياد دارند چنانكه در يخبندان‌هاي كوتاه ‌مدت كمي زيرصفر قرار گيرند دچار ريزش مي‌شوند.

خسارات ناشي از يخبندان زمستان زماني است كه شيره در درختان جريان دارد و جوانه‌ها و محل پيوندك بيشتر از سرما خسارت مي‌بينند. گرماي بالاتر از 40 درجه سانتي‌گراد باعث سوزش برگ‌ها و سرشاخه‌هاي جوان و تقليل كيفيت ميوه مي‌گردد. بدين علت در جنوب كشور ميوه درون درخت و در شمال در بيرون درخت تشكيل مي‌شود يعني در جنوب خسارت از گرما و در شمال خسارت ناشي از سرما مي‌باشد و اين عامل رسيدن ميوه را در شمال و جنوب متفاوت ساخته است.

خاك

انتخاب محل احداث و زمين باغي رابطه مستقيم با هم دارند همان‌طوري كه انتخاب منطقه بسيار مهم است انتخاب زمين نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد. به‌طور كلي زمين زيركشت مركبات بايد شني رسي و كاملاً قابل نفوذ باشد. عمق خاك بايستي حدود يك متر در نظر گرفته شود. PH خاك در جذب عناصر غذايي در مركبات نقش اساسي بازي مي‌كند ومقدرا مناسب آن بين 5/6-5/5 مي‌باشد. اساساً ريشه مركبات افشان بوده و در خاك‌هاي با مشخصات فوق در عمق 50-40 سانتي‌متر گسترش مي‌يابد. خاك‌هاي سنگين رسي براي درختان مركبات چندان مناسب نيستند. زيرا اين‌گونه خاك‌ها باعث خفگي ريشه شده و مقاومت به سرما را كم می‌کند از طرفي آب پاي درختان جمع شده باعث پوسيدگي ريشه‌ها مي‌گردد.

مركبات عموماً نسبت به شوري حساس هستند آستانه شوري براي اكثر مركبات 7/1 ميلي‌موس بر سانتي‌متر مربع است و هر واحد افزايش شوري علاوه بر آستانه شوري عملكرد را 16 درصد كاهش مي‌دهد. بنابراين هنگامي كه شوري خاك به 10 ميلي‌موس برسد يعني اثرات شوري به‌حدي است كه محصولي به‌دست نخواهد آمد.

جهت انجام آزمایش خاک می‌توانید نزدیکترین آزمایشگاه آب و خاک به خود را در مکانیاب اپلیکیشن اگروتک پیدا کنید.

ازدياد مركبات

روش‌هاي مختلف ازدياد مركبات به‌شرح ذيل مي‌باشد.

• كاشت بذر
• پيوند جوانه
• قلمه ساقه
• تك‌جوانه برگدار
• پيوند شاخه
• خوابانيدن
• اتصالي
• پلي
• ريشه
• بافت
• ريز پيوندي

ازدياد بذري

بذر مورد نياز بايد داراي خصوصيات ذيل باشد.

• بذر بايد از ميوه‌هاي رسيده و سالم تهيه شود.
• براي لعاب‌زدايي بايد به‌مدت 24 ساعت در آب معمولي نگهداري شود.
• حتما ضدعفونی شوند.
• بذور را باید در محيط نسبتاً گرم دور از نور خورشيد همراه با تهويه خشك كرد.

كاشت بذور در خزانه

شخم خزانه به عمق 40-30 سانتي‌متر زده مي‌شود. بذر را به دو طريق كاشته مي‌شود. روش خطي در اين روش شيارهايي به عمق 4 تا 5 سانتي‌متر و به فاصله 25 سانتي‌متر ايجاد نموده و بذور به ميزان 500 كيلوگرم در هكتار در داخل شيارها قرار داده و روي آن با خاك پوشانده خواهد شد. در روش كرتي به همان اندازه بذر را پاشيده و با وسيله فوكادر عمق 5-4 سانتي‌متر زير خاك كرده و با كود حيواني يا ماسه بادي مي‌پوشانند. كاشت بذر در شمال در اسفند و در جنوب در بهمن انجام مي‌گيرد پس از 30 الي 40 روز بذور سبز مي‌شوند البته به دما و سرماي محيط بستگي دارد ممكن است سبز شدن كمي هم به‌طول بيانجامد.

در اثر قارچ‌هاي خاكزي مانند فوزاريوم ـ پتيوم و غيره… ممكن است باعث مرگ گياهچه شوند. همچنین بيماري سفيد شدن گياهچه‌هاي مركبات كه در اثر قارچ الترناريا به‌وجود مي‌آيد بايستي با يكي از قارچ‌كش‌ها سمپاشي شوند.خسارت برخي آفات مانند راب، حلزون و مورچه‌ها از سم استفاده شود.

تغذيه نهال‌ها از طريق آب آبياري (آبكود) يا محلول‌پاش به‌خصوص ميكروالمنتها امكان‌پذير است.

خزانه انتظار

انتقال گياهچه‌ها از خزانه بذري به خزانه انتظار انجام گرفته و در خزانه انتظار بين شش تا يكسال باقي مي‌ماند؛ چنانكه گياهچه‌ها ريز بمانند انتقال به سال بعد موكول مي‌شود. تهيه بستر خزانه انتظار مثل خزانه بذري مي‌باشد. فاصله خطوط به اندازه يك متر و نهال‌ها بر روي خطوط به فاصله 30 الي 40 سانتي‌متر از يكديگر قرار مي‌گيرند و يا اينكه گياهچه‌ها را در كيسه‌هاي نايلوني قرار داده و پس از رشد كافي پيوند زده مي‌شوند. انتقال گياهچه‌ها به كرتها به عرض يك متر و به طول قطعه مورد نظر عيناً مثل خزانه بذري است. در اين روش بين كرت‌ها 2 متر فاصله گذاشته تا حركت تراكتور باغي امكان‌پذير باشد و بين گياهچه‌ها فاصله 30 الي 40 سانتي‌متري رعايت شده تا پيوند زني به آساني انجام پذيرد. پس از مدت زمان 6 تا 10 ماه نهال‌ها آماده پيوندزني مي‌شوند.

پيوند

پيوندزني به زمان هخامنشيان برمي‌گردد ولي در مركبات تقريباً به 200 سال قبل در ايتاليا به‌خاطر شيوع بيماري گموز و ايجاد مقاومت به سرما از پيوند استفاده شده است. پيوند دوبار در سال انجام مي‌گيرد پيوند فصل بهار و پيوند در فصل پاييز (پيوند خواب). پيوند به روش شكمي و به‌صورت T معكوس بهترين پيوند در مركبات مي‌باشد زمان گيرايي پيوند بهاره 15-10 روز ولي در پيوند خواب حدود 20 روز مي‌باشد. سر برداري در پيوندهاي بهاره بلافاصله بعد از باز كردن نوارها و جوش خوردن محل پيوند انجام گرفته ولي در پيوند پاييز در اوايل فروردين‌ماه صورت مي‌گيرد.

قلمه ساقه

ازدياد به‌وسيله قلمه ساقه در بسياري از گونه‌ها مانند ليمون ـ لايم ـ سيترون به‌راحتي ريشه مي‌دهند ولي نارنگي‌ها به‌سختي ريشه مي‌دهند. بهترين زمان تهيه قلمه اوايل تا اواسط تابستان مي‌باشد.

قلمه تك‌جوانه برگدار

تفاوت اين روش با روش فوق در اين است كه قلمه داراي يك جوانه منفرد به‌كار مي‌رود و اين روش فقط به‌علت محدوديت در تلمه‌ها مي‌باشد.

پيوند شاخه

اين روش ابتدا دو شاخه‌برگدار به يكديگر پيوندشده سپس در بستر ريشه‌زايي قرار مي‌گيرند.

خوابانيدن

اين روش معمول نبوده ولي در بعضي از مناطق جهان از اين طريق ازدياد انجام مي‌گيرد و ساليان درازي در آفريقاي جنوبي به‌عنوان يك روش اصلي ازدياد مركبات بوده است.

پيوند اتصالي

اين روش براي حفظ درختاني كه تنه و سيستم ريشه آنها در اثر بيماري يا جوندگان و غيره صدمه ديده باشد به‌كار مي‌رود.

پيوند پولي

در مواردي كه سيستم ريشه يا پوست تنه درخت خسارت ديده باشد از يك شاخه پيوندك جهت ارتباط قسمت‌هاي بالا يا پايين استفاده مي‌شود.

پيوند ريشه

يك روش ازدياد پايه درختان بالغ است كه با روش پيوند شاخه مطابقت دارد. در اين حالت پيوند يك شاخه كوچك به همراه 4-3 برگ به يك قطعه ريشه صورت مي‌گيرد.

كشت بافت

يك روش ازدياد انبوه درختان مركبات در سطح وسيع مي‌باشد كه از كشت كالوس، كشت بساك، كشت گرده و غيره… استفاده شده و كارآيي بسيار زيادي دارد.

ريزپيوندي

ريزپيوندي نوك شاخساره مركبات در آزمايشگاه كه يكي از روش‌هاي ريزپيوندي است با توجه به ضررهاي ناشي از بيماري‌هاي ويروسي و شبه‌ويروسي و خسارت اين‌گونه بيماري‌ها به‌كار مي‌رود.

روش كاشت مركبات

كاشت استاندارد

اغلب مركبات در دنيا در زمين‌هاي مسطح و يا زمين‌هايي كه شيب خيلي كم دارند با اين روش كشت مي‌شوند و انواع سيستم‌هاي آبياري در كشت استاندارد قابل استفاده بوده ولي استفاده از يك سيستم خاص به ميزان شيب بستگي دارد.

كاشت روي خطوط تراز

كاشت به‌صورت خطوط هم‌تراز با منحني‌هاي هم‌تراز هنگامي استفاده مي‌شود كه توپوگرافي طبيعي زمين بسيار شيبدار است. اين روش در شيب‌هاي بالاي 3 درصد و كمتر از 30-20 درصد مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين روش درختان روي رديف‌ها به دنبال هم قرار مي‌گيرند.

كشت روي تراس‌ها

در زمين‌هاي با شيب بيش از 30-25 درصد معمولاً تراس بذري مي‌كنند اين روش در ژاپن معمول بوده و در ايتاليا و اسپانيا كاربرد دارد.

كاشت روي پشته‌ها

در مناطقي كه خاك‌ها سنگيني و زهكشي خوبي نداشته و بارندگي زياد بوده و سفره آب زيرزميني بالا است درختان را روي پشته مي‌كارند.

كاشت نهال‌ها در زمين اصلي

در شمال كشور عموماً داراي خاك‌هاي سنگين و آب تحت‌الارضي بالا و يكي از علل سرمازدگي مركبات بيشتر به اين مسئله ارتباط دارد. در اين مناطق روش كاشت به‌صورت پشته‌اي نتيجه بسيار خوبي نشان داده است. نهال مركبات را در اين روش 30-20 سانتي‌متر بالاتر از سطح زمين مي‌كارند. در اين روش در زمين‌هاي سنگين و فشرده گودال‌هايي به عمق 70 سانتي‌متر و به عرض 5/1 متر تعبيه مي‌شود كه خاك رويي 30 سانتي‌متري با حجم مساوي با كود دامي و ماسه مخلوط نموده و بلافاصله گودال را پر مي‌نمايند به‌طوري كه سطح گودال با سطح زمين 40 سانتي‌متر بلندتر باشد. آماده كردن گودال در شمال كشور حداقل دو ماه قبل از كاشت صورت مي‌گيرد و اين كار امكان مي‌دهد كه در اثر بارندگي‌ها گودال كاملاً نشست خود را انجام داده و براي كاشت نهال آماده باشند. در اين صورت نهال حدود 25-20 سانتي‌متر بالاتر از سطح خاك قرار مي‌گيرد. به اين نقطه بايد كاملاً توجه شود گودال بايد كاملاً نشت خود را كرده باشد تا پيوندك زير خاك نرود و رطوبت دور طوقه را نگيرد و از بروز پوسيدگي طوقه جلوگيري شود. به تدريج خاك به گودال نشت كرده اضافه مي‌گردد تا خاك گودال 40 سانتي‌متر از سطح زمين بلندتر باشد سپس به غرس نهال اقدام مي‌شود در اين صورت نهال دقيقاً 30 سانتي‌متر از سطح زمين بلندتر خواهد بود و به مرور زمان اين ارتفاع به 20 سانتي‌متر خواهد رسيد كه با گاوآهن باغي برگردان بين رديف‌ها شيارهايي زده و سطح باغ به‌صورت پشته درمي‌آيد. اين روش از سرماي شديد زمستان و خسارات وارده به ريشه‌ها جلوگيري می

اين روش بيشتر در زمين‌هاي سنگين رسي و رسي‌شني به‌كار مي‌رود، در زمين‌هاي سنگلاخي و شني كه آب به آساني از آنها نفوذ مي‌كند همان روش‌هاي معمول به‌كار گرفته مي‌شود.

صفر تا صد کشت سیب زمینی را از مشاورین اگروتک بپرسید. 

آبياري درختان مركبات

با توجه به اينكه مركبات هميشه سبز بوده و در تمام مدت سال تعريق انجام مي‌دهند بنابراين وجود رطوبت مناسب در خاك در طي دوره فعاليت گياه از اهميت خاصي برخوردار است. كمبود رطوبت در سه مقطع زماني بيش از ساير مواقع به گياه صدمه مي‌زند. يكي در دوره گلدهي كه كمبود رطوبت به‌طور مستقيم بر روي تشكيل ميوه و به‌طور غيرمستقيم در جذب ازت و ساير عناصر غذايي اثر منفي مي‌گذارد. علاوه بر كاهش رشد و نمو درخت برگ‌ها ريزش مي‌كنند و دوره دوم در اوايل رشد ميوه است كه عدم وجود رطوبت كافي در اين مقطع ريزش بهاره به‌وجود خواهد آمد و مرحله سوم در حين رشد ميوه است كه كمبود رطوبت بر روي اندازه ميوه اثر مي‌گذارد. خشكي تابستان به دنبال آن بارندگي و آبياري در شهريورماه موجب گلدهي خارج از فصل مي‌شود كه سبب باردهي ثانويه، بي‌ارزش شده به همين سبب باردهي سال بعد كاهش مي‌يابد. چنانكه ميزان بارندگي حدود 1200 ميلي‌متر باشد و در كليه فصول توزيع مناسبي داشته باشد به آبياري نيازي نخواهد بود.

ميزان آب مورد نياز مركبات در شرايط مختلف متفاوت مي‌باشد اعداد و ارقام ذكر شده در بسياري از كشورهاي جهان 12000 الي 20000 مترمكعب در سال متغير دانسته‌اند. و در مناطق جنوب كشور احتمال دارد به 30000 مترمكعب نيز برسد. البته ميزان آب آبياري به دما، رطوبت، ميزان و توزيع بارندگي، سن و تراكم كشت درختان، نوع خاك بستگي دارد. در اين موارد كيفيت آب آبياري نيز بسيار مهم است.

شوري آب نبايد از 750 ميكروموس بر سانتي‌متر مربع تجاوز نمايد. شوري حدود 2250 ميكروموس بر سانتي‌متر مربع براي مركبات مناسب نيست. آستانه شوري خاك براي مركبات 7/1 ميلي‌موس بر سانتي‌متر مربع است چنانكه از اين آستانه شوري تجاوز نمايد به ازاء هر واحد اضافي بر آستانه شوري 16% محصول كاهش مي‌يابد ميزان بُر نيز نبايد از 4% پي ـ پي ـ ام تجاوز كند. سديم محلول نيز نبايد بيش از 40 درصد باشد كلر كلاً براي مركبات مضر است مقدار آن نبايد بيش از 200-150 پي ـ پي ـ ام تجاوز نمايد.

هرس درختان مركبات

هرس درختان مركبات از مرحله خزانه انتظار شروع مي‌شود. بعد از پيوند زدن نهال‌ها در خزانه و رشد نمو جوانه‌هاي پيوند به حد كافي، جوانه انتهايي را بايد از ارتفاع يك‌متري سطح زمين قطع نمود و اين كار را در خزانه يا هم‌زمان با كاشت نهال در زمين اصلي صورت مي‌گيرد. اوايل بهار كه نهال كاشته شده شروع به رشد كرد جوانه‌هاي جانبي شاخه به‌وجود مي‌آيد در اين مرحله است كه اساس ساختمان يك درخت مركبات ريخته مي‌شود، در اين صورت 6-5 شاخه اصلي در جوانب مختلف انتخاب مي‌شوند و بقيه شاخه‌ها حذف مي‌گردند. به‌طوري كه تا 70 سانتي‌متر از سطح زمين هيچ‌گونه جوانه يا شاخه‌اي وجود نخواهد داشت. و تا آخر عمر درخت نبايد شاخه‌اي در اين قسمت از تنه نگهداري شود هر جوانه‌اي و يا شاخه‌اي برويد به نام نرك محسوب شده بايد بريده شود. شاخه‌هاي نگهداري شده با توجه به فرم درخت مي‌توان آنها را حذف فقط سه يا چهار شاخه نگه‌داشت.

چنانكه درختان به اين صورت نگهداري شوند بعد از 10-8 سال درختان به‌صورت چتري و با سطح باردهي كافي به‌وجود خواهند آمد كه جريان هوا ـ نور به حد كافي به درختان رسيده و از تجمع آفات در داخل درخت نيز جلوگيري مي‌شود، سمپاشي و مبارزه با آفات و امراض نيز سهل و آسان مي‌گردد. پس از فرم گرفتن درختان فقط به هرس شاخه‌هاي خشك شده در داخل درخت و شاخه‌هاي جوان نابه‌جا انجام مي‌گردد.

نياز غذايي مركبات

عناصر غذايي بخش مهمي از گياهان را تشكيل مي‌دهد و از راه‌هاي مختلف در فيزيولوژي گياهي اثرگذار هستند. بر روي عناصر غذايي جذب شده توسط گياه تغييرات پيچيده‌اي روي مي‌دهد برخي مانند ازت، فسفر و گوگرد در ساخت اسكلت گياهان مصرف مي‌شوند و برخي ديگر مانند كلسيم، پتاسيم و منيزيم جزو بافت گياهي بوده و هم داراي نقش متابوليكي در گياهان بازي مي‌كنند. عناصري مانند: آهن، روي، منگنيز، مس، موليبدن كلاً داراي نقش متابوليكي در زندگي گياهان داشته و هر كدام نقش اساسي در رشد رويشي و زايشي گياهان ايفا مي‌نمايند و براي تشكيل شاخ و برگ، گل، ميوه و دانه وجود آنها اجتناب‌ناپذير است. اين عناصر به دو قسمت تقسيم مي‌شود عناصر پرمصرف و عناصر كم‌مصرف كه به نقش هر كدام از اين عناصر به‌شرح جداول ذيل اشاره مي‌شود.

ازت

این عنصر در تشكيل پرتوپلاسم و فرايندهاي متابوليمس ـ ساختمان نوكلئوپروتيدها موثر است.  ازت سبب ساخت کلروفیل و افزایش سرعت فرآیندها می‌گردد. همچنین در موازنه عناصر غذايي به‌طور مستقيم و غيرمستقيم اثر مي‌گذارد.

کمبود ازت منجر به توقف رشد شاخه‌ها و ریشه شده و در برگ‌ها سبب کوچک شده برگ‌ها، رنگ پریدگی و متمایل شدن آن به زردی می‌شود. در مرحله پیشرفته برگ‌ها کاملا زرد و متمایل به قرمز می‌شوند. این علائم ابتدا به برگ‌های مس و سپس برگ‌های جوان سرایت می‌کند. کمبود این عنصر همچنین سبب سفت و کوچک ماندن میوه‌ها می‌شود.

فسفر

این عنصر در در جوانه زدن بذور، رشد سريع ريشه و فرآيندهاي رسيدن دانه و ميوه نقش دارد. وجود فسفر در  در تقسيم سلولي و رشد بافت‌هاي مريستمي نیز ضروري است. فسفر جزئي از مواد گياهي است مانند NAD ـ NAT ـ ATD؛ فرآيندهاي ديگر مثل فتوسنتز، تنفس، جذب و انتقال يون‌ها كه نيازمند انرژي مي‌باشند كه اين انرژي به ATP بستگي دارد

کمبود فسفر موجب كمي رشد به‌ويژه ريشه، ساقه كوتاه مانده و باريك مي‌شود، برگ‌ها كوچك و برگ‌ريزان زودرس، ضمناً از برگ‌هاي مسن كمبود شروع مي‌شود. همچنین در صورت کمبود فسفر ميزان گلدهي كاهش‌يافته، رسيدن ميوه به تأخير افتاده و نوك برگ‌ها مسن خشك مي‌شود و شاخ و برگ تغييررنگ مي‌دهند. در گريپ‌فروت برگ‌ها كدر و علايمي شبيه منگنز و ميوه‌ها پوست ضخيم، كيفيت نامطلوب پيدا مي‌كنند.

علائم کمبود فسفر در مرکبات

پتاسیم

این عنصر در تمام فرآيندهاي متابوليسمي نقش دارد و نقش مؤثري در فتوسنتز ساخت كربن هيدرات‌ها، احياي نيترات‌ها، مصرف يون‌هاي آمونيم، ساخت اسيدهاي آمينه و سنتز پروتئين‌ها ایفا می‌کند. همچنین فعال‌كننده آنزيم‌ها از 46 آنزيم شناخته شده پتاسيم به‌عنوان فعال‌كننده آنها نقش دارد و نقش مهم در تنفس ايفا مي‌كند.

کمبود پتاسیم سبب اختلال در متابوليسم گياه شده و منجر می‌شود تا تركيبات سمي ازت‌دار مانند دي‌آمين در گياه تجمع پيدا مي‌كند. زردي برگ‌ها و سوختگي حاشيه برگ‌ها، ريزش ميوه‌هاي نارس، كوچك ماندن برگ‌ها، ترك ميوه، پيچيدگي برگ‌ها، ريزي ميوه‌ها و… ترك‌خوردگي پوست ميوه‌ها از دیگر علائم کمبود پتاسیم است.

علائم کمبود پتاسیم در مرکبات

کلسیم

در اندام‌هاي رويشي مركبات 34 درصد كليسم وجود دارد. این عنصر در رشد و توسعه ريشه نقش مهمي دارد. کلسیم  در تقسيم سلولي و ثبات كروموزوم‌ها مورد نياز است و جزئي از كرموزوم است. كلسيم در تنفس نیز نقش مهمي دارد. این عنصر عموماً در برگ‌ها وجود دارد و در سيستم بسياري از آنزيم‌ها مؤثر است.

کمبود کلسیم موجب ناقص شدن کروموزم‌ها می‌شود. كمبود این عنصر همچنین باعث كاهش ازت در اندام‌هاي گياهي و ريزش ميوه مي‌شود. خشكيدگي سر شاخه، زردي برگ‌ها و بدشكلي ميوه‌ها، كمبود باعث قهوه‌اي شدن ريشه‌ها از دیگر علائم کمبود کلسیم است. در گريپ‌فروت این کمبود سبب ضخيم، تاول زده و كوچك ماندن برگها می‌شود.

منيزيم

منيزيم بخشي از كلروفيل است که  در فرآيند فتوسنتز و تنفسي نقش اساسي دارد. این عنصر نقش مهم آن در فعال كردن آنزيم‌هاي متابوليسمي كربن هيدارت‌ها و آنزيم‌هاي ساخت اسيدنوكلئيك و پلي‌فسفات‌ها دارد. منیزیم در انتقال در انتقال كربن هيدارت‌ها از برگ‌ها به شاخه‌ها موثر است.

کمبود این عنصر ابتدا از برگ‌هاي مسن آغاز مي‌شود. در مركبات كمبود بيشتر در پائيز هنگام رسيدن ميوه ظاهر مي‌شود. علايم زردي در كنار رگبرگ اصلي به‌صورت لكه‌هايي ظهور مي‌كند و به طرف حاشيه برگ پيش‌روي مي‌كند با پيشروي شديد سر شاخه‌ها خشك مي‌شود. در نارنگي با سخت شدن شاخه و آلوده شدن با قارچ‌ها احتمال کمبود منیزیم وجود دارد.

علائم کمبود منیزیم در مرکبات

آهن

آهن در تشكيل كروفيل موثر است و در بسياري از سيستم‌هاي آنزيمي مانند سيتوكروم كاتالاز ـ اكسيداز ـ همائين نقش اساسي دارد. آهن در متابوليسم اسيدنوكلئيك در كلورپلاست‌ها اهميت زيادي دارد

كمبود آهن از شاخ‌ها و برگ‌هاي جوان آغاز مي‌شود. بين رگبرگ‌ها زرد ولي رگبرگ‌ها سبز مي‌مانند، با پيشروي كمبود برگ‌ها رو به سفيدي رفته و حاشيه برگ‌ها سوختگي قهوه‌اي رنگ پيدا مي‌كنند.همچنین منجر به خشكي برگ‌ها و سر شاخه‌هاي جوان و نهايت زوال و از بين درخت منجر مي‌شود.

علائم کمبود آهن در مرکبات

منگنز

منگنزدر تشكيل گلروفيل مؤثر بوده و مقدار آن در برگ ساقه زياد ولي در دانه كم است. نقش این عنصر در تنفس و متابوليسم ازت اساسي و در عمل فتوسنتز بسيار مهم است. منگنز فعال‌كننده آنزيم‌ها به‌خصوص نيتريت ـ پروكتاز ـ هيدروكسي آمين مي‌باشد.

کمبود منگنز منجر به كلروزبين رگبرگ‌ها شده. علائم این كمبود از برگ‌هاي جوان آغاز شده و به طرف پايين توسعه مي‌يابد و سبب کوچک شدن درخت و لاغر ماندن برگ‍ها می‌گردد. علايم بارز در مركبات شامل ظهور نوار سبزرنگي در امتداد رگبرگ اصلي و ايجاد نوار سبز روشن بين نوارها ريزش بي‌موقع برگ‌ها و عدم يكنواختي در تعداد برگ‌ها بر روي شاخه‌ها است.

علائم کمبود منگنز در مرکبات

روی

روی ارتباط نزديكي با آگين هورمون رشد دارد. این عنصر نقش كاتاليزور و فعال‌كننده داشته و در ساخت و تجزيه پروتئين‌ها موثر است. روی فعال‌كننده بسياري از آنزيم‌ها است.

از علائم بارز کمبود روی كلروزيرك‌ها و كوچك ماندن و تشكيل روزت در نوك شاخه‌هاي مبتلا است كه حالت جارويي به خود مي‌گيرند. کاهش میوه، بدشکلی، خشن بودن گوشت ميوه، بي‌مزه‌گی میوه و کاهش ويتامين C از دیگر علائم کمبود روی است. گريپ‌فروت نسبت به كمبود روي مستعدتر است. وجود مقدار زيادي آهك در خاك و وجود فسفر كمبود را تشديد مي‌كند.

علائم کمبود روی در مرکبات

بر

بر در هيچ‌يك از آنزيم‌ها وجود ندارد و باعث فعاليت‌هاي بسياري از آنزيم‌ها مي‌شود بر در گلدهي، ميوه‌دهي، متابوليسيم ازت، انتقال هورمون‌ها، و تقسيم سلولي نقش دارد. در بيشتر سلول‌هاي كلانشيمي كه داراي ديوارهاي نامنظم هستند، بر به‌عنوان يك عامل مرفوژنتيكي عمل مي‌كند.

از علائم کمیود بر می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• چوبي شدن رگبرگ‌ها و ترك خوردن آنها
• ترك خوردگي پوست ميوه
• عدم رشد جوانه و پژمردگي آنها
• لكه‌هاي قهوه‌اي در داخل ميوه
• عدم تلفيح ـ عدم تشكيل ميوه
• کوچک ماندن و فیتیله‌ای شدن ریشه‌ها

علائم کمبود بر در مرکبات

مس

این عنصر در واكنش‌هاي اكسيداسيون و احيا و فعال كردن آنزيم‌ها مؤثر است. وجود مس تشكيل ويتامين A را تسريع مي‌كند. این عنصر در آنزيم‌هاي اكسيداز و كاتالاز نیز ضروري است

كمبود مس از برگ‌هاي جوان آغاز مي‌شود و روي برگ‌ها لكه‌هاي قهوه‌اي ظاهر مي‌شود. جوانه‌هاي زيادي در محل اتصال شاخه به ساقه ظاهر مي‌شود و با افزايش شدت كمبود شاخه‌ها شكننده و شاخه‌هاي متعدد جديدي ظاهر مي‌گردند و حالت بوته‌اي به خود مي‌گيرند؛ در اين محل صمغ ترشح مي‌شود. در نهایت زيرپوست ميوه صمغي مي‌شود و پوست مي‌تركد.

علائم کمبود مس در مرکبات

موليبدن

موليبدن جزئي از ساختمان دو آنزيم يعني تيترات ريداكتاز و نيتروژناز مي‌باشد. نقش موليبدن در متابوليسم ازت مشخص شده است. اما در تترااسيداسكوربيك ثابت شده است.

بروز لكه‌هاي زردي از علايم بارز موليبدن در مركبات است. ايجاد لكه‌ها آبگز روي برگ‌ها و ترشح صمغ در زير برگ‌ها از علائم کمبود است. در صورت شدت كمبود، ريزش برگ‌ها رخ داده و در زمستان درختان فاقد پوشش مي‌شوند. در صورت پيشرفت كمبود لكه‌هاي پراكنده و قهوه‌اي داراي هاله‌اي از رنگ زرد روي ميوه مشاهده مي‌شود.

با مراجعه به بخش توصیه کودی اپلیکیشن اگروتک می‌توانید با وارد کردن آزمایش خاک خود رایگان و هوشمند توصیه کودی دریافت کنید.

آفات و بیماری

آفات

شپشک آردآلود

شپشک آردآلود یک نوع کرم مرتبط با حشرات است که در مناطق گرم و خشک یافت می‌شود. این حشره اغلب با یک لایه آردی سفید یا پودر آلوده است که به سطح گیاهان مرکبات می‌چسبد. این آفت عمدتاً از شیره گیاهان تغذیه می‌کند و می‌تواند به عنوان یک آفت جدی در مزارع مرکبات ظاهر شود. از علائم این خسارت می‌توان به ترشح عسلک شدید بر روی تمام قسمتهای گیاه همچون برگ، سرشاخه‌ها و میوه‌ها، و ریزش شدید میوه به دلیل تجمع در قسمت گلگاه میوه یا دم میوه اشاره کرد.

استفاده از کفشدوزک شکارگر و بارزه شیمیایی با سموم سیستمیک از طرق مبارزه و کنترل این آفت به شمار می آید.

علائم خسارت شپشک آردآلود مرکبات

مگس میوه مدیترانه‌ای

مگس میوه مدیترانه‌ای یکی از مهم‌ترین آفات محصولات باغی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ایران و جهان است. می‌توانید درباره این آفت در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.

شته سبز

شته سبز یک نوع کرم معمولی است که برگ‌های مرکبات را آلوده کرده و آسیب به گیاه می‌زند. لاروهای این کرم درون برگ حرکت کرده و الیاف را می‌خورند، که موجب مشکلات در رشد گیاه و کاهش عملکرد آن می‌شود. از علائم خسارات این آفت می‌توان به ریزش گل و میوه های کوچک، پیچیدگی برگ در سرشاخه های جوان و برگ های تازه رشد کرده، انتقال بیماری های ویروسی روی درختان مرکبات وسایر محصولات زراعی، ایجاد قارچ فوماژین در نتیجه مکیدن شیره گیاهی و ترشح عسلک اشاره کرد.

عوامل طبیعی نظیر کفشدوزک ها ، بالتوری‌ها ، مگس‌های خانواده سیرفیده وزنبورهای پارازیت در کاهش جمعیت شته نقش مهمی دارند. همچنین استفاده از سموم شیمیایی نیز موثر می‌باشد.

شته سبز و خسارت ناشی از ان

کنه قرمز

یکی از کنه‌های مهم و معروف در مزارع مرکبات، کنه تارتاراست که با نام‌های دیگری همچون کنه قرمز مرکبات یا کنه قرمز تخته نیز شناخته می‌شود. تغذیه از شیره گیاهی و قاشقی شدن و ریزش برگها از خسارتهای این آفت است. در آلودگی‌های شدید برگها و میوه ها به رنگ نقراه ای در می آیند.

مبارزه شیمیایی مهمترین و اولین گام به محض دیدن این کنه است.

علائم خسارت کنه قرمز مرکبات

سپردار قهوه ای مرکبات

سپردار قهواه ای زیر گونه‌های مختلف مرکبات را مورد حمله قرار می‌دهد. سپردار قهوه‌ای بیشتر بر روی ساقه‌ها و شاخه‌های گیاهان زندگی می‌کند و اغلب تحت پوشش یک لایه مانند ماده شفاف قهوه‌ای رنگ قرار دارد که به عنوان سپر شناخته می‌شود. این سپر با استقرار بر روی برگ و میوه و تغذیه از شیره گیاهی، سبب ضعف درخت، خشکیدگی سرشاخه‌ها و کاهش بازارپسندی میوه می‌شود. استفاده از استفاده از کفشدوزک نقاب دار دولکه ای و سموم شیمیایی در کنترل و مبارزه با این آفت موثر است.

علائم سپردار قهوه ای مرکبات

 سفیدبالک مرکبات

سفیدبالک ها از آفات باغهای مرکبات در شمال کشور هستند. این آفت به جوانه‌ها و سرشاخه‌های جدید حمله کرده و منجر به توقف رشد و ریزش جوانه ها می‌شود. خسارت بر روی میوه به صورت لکه ها و حلقه های چوب پنبه ای در قسمت دو میوه ایجاد می شود.

سفید بالک

شپشک استرالیایی

شپشک استرالیایی یکی از آفات مهم باغهای مرکبات در استان مازندران و شرق گیلان است که خسارت بالایی به مرکبات کشور وارد میکند. این شپشک با استقرار بر روی برگ و سرشاخه‌ها و تغذیه از شیره گیاهی، عسلک فروان ترشح کرده و منجر به ایجاد دوده بر روی برگ‌ها، سرشاخه‌ها و میوه‌ها و در نهایت کاهش بازار پسندی محصول می‌شود.

شپشک استرالیایی مرکبات

مینوز برگ مرکبات

مینوز مرکبات در هر مرحله از رشد گیاه رخ دهد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود. لاور این آفت از گارانشیم برگ تغذیه می‌کند. چین‌خوردگی و ایجاد دالان روی برگ‌ها از علائم این خسارت است. از روش‌های کنترل این آفت می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• استفاده از ارقام مقاوم مانند گریپ‌فروت
• هرس تابستانه شاخه‌های آلوده
• تنظیم کوددهی و آبیاری در زمستان و بهار
• استفاده از فرمون‌های جنسی
• کنترل بیولوژیکی شامل استفاده از عنکبوت‌ها و مورچه‌های شکارگر، لارو بالتـوری کریزوپـرلا و کفشـدوزک هارمونیا آکسـی‌ریدیس
• مبارزه شیمیایی

علائم خسارت مینوز برگ مرکبات

پسیل مرکبات

پسیل مرکبات می‌تواند ناقل بیماری گرینینگ مرکبات باشد. پیچیدگی برگها به دلیل تجمع زیاد عسلک، بدشکلی و توقف شد جوانه‌ها از علائم این آفت است. برای مطلاع دربارع نحوه مبارزه و کنترل این آفت و عوامل موثر بر آن متن کامل را در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.

علائم خسارت پسیل مرکبات

بیماری

گموز یا پوسیدگی طوقه و ریشه مرکبات

گموز یا پوسیدگی طوقه و ریشه مرکبات پدیده‌ای است که در درختان مرکبات رخ می‌دهد. این مسئله با ایجاد شکاف در پوست طوقه منجر به ترشح صمغ می‌گردد. پوسیدگی ریشه و طوقه، زوال نهال و درختان و خشکیدگی سرشاخه‌ها از علائم این خسارت است.

پیشگیری و کنترل این بیماری شامل موارد ذیل است:

• استفاده از ارقام مقاوم
• تهیه نهال سالم از خزانه
• احداث باغ در زمین های سبک و زهکشی شده
• استفاده از کودهای مناسب و انجام عملیات صحیح باغبانی
• پرهیز از آبیاری غرقابی و جمع شدن آب دور طوقه
• کنترل شیمیایی

علائم خسارت گموز یا پوسیدگی طوقه و ریشه مرکبات

جاروک لیموترش

جاروك از مهمترین بیماری‌های لیموترش است كه تهدیدی جدی برای این محصول به شمار می‌آِید. این بیماری به ویژه در مناطق جنوبی کشور مشاهده می‌شود و تا کنون منجر به نابودی بسیاری از باغات لیموترش به ویژه در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، كرمان و فارس شده است. جارویی شدن شاخه، کم شدن فاصله میان‌گره‌ها ، کوچک، زرد و متراکم شدن برگ‌ها از علائم خسارت این بیماری به شمار می‌آید. روش‌های کنترل و پیشگیری این بیماری عبارت اند از:

• استفاده از ارقام مقاوم
• جلوگیری از ورود نهال آلوده
• ریشه‌کن کردن درختان آلوده
• مبارزه شیمیایی با حشرات ناقل مانند زنجرک و پسیل بعد از برداشت میوه و قبل از به گل رفتن درختان

شانکر مرکبات

شانکر مرکبات یکی از مهمترین بیماری‌های مرکبات است که می‌تواند خسارات جبران ناپذیری وارد کند. لکه‌های برجسته و جوشی شکل روی برگ، ساقه و میوه مرکبات نشانه این بیماری است.

نخستین گام در کنترل این بیماری رعایت اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای است. پرتقال والنسیا و انواع نارنگی گونه مقاوم نسبت به این بیماری هستند. هرس کامل شاخه‌های آلوده و هرس زمستانه هنگام تورم جوانه‌ها و پس از ریزش گلبرگ‌ها از دیگر روش‌های پیشگیری از این بیمار است. استفاده از حشره کش و سمپاشی درختان در مبارزه با این بیماری مفید است.

علائم خسارت شانکر مرکبات

نماتد مرکبات

نماتد یکی از عوامل اصلی بیماری زوال مرکبات است. این بیماری اغلب در باغات جنوب کشور فعال بوده و در استان‌های فارس ، هرمزگان ، بوشهر ، خوزستان ، کرمان و مازندران گزارش شده است .این بیماری سبب ضعف عمومی درخت می‌گردد. زردی و ریزش برگ‌ها خصوصا در شاخه‌های انتهایی، ضخیم شدن ریشه‌های جوان از علائم نماتد مرکبات به شمار می‌آید. چنان چه علائمی مانند کمبود مواد غذایی مشاهده شود می‌تواند به دلیل بروز بیماری نماتد مرکبات باشد. روش‌ پیشگیری شامل موارد ذیل است:

• ستفاده از ارقام مقاوم مانند نارنج، نارنج سه برگی و سیتروملو
• انتخاب زمین سالم برای کشت نهال
• تهیه و کشت نهال سالم
• رعایت اصول باغداری مانند تقویت درختان ضعیف
• استفاده از قارچ های آنتاگونیست
• کنترل شیمیایی

نماتد مرکبات

سرخشکیدگی درختان مرکبات (ناتراسیا)

قارچ عامل این بیماری از قسمت‌هایی که بیشتر تحت آفاتاب و گرما شدید بودند وارد شده و منجر به آسیب می‌شود. در شرایط تنش آبی و دمای بالا احتمال بروز این بیماری افزایش بیشتری می‌یابد.

از جمله روش‌های کنترل و پیشگیری می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• تقویت درختان به خصوص در مقابل تنش‌های آبی و آفتاب‌سوختگی
• حذف شاخه‌های آلوده
• کشت ارقام مقاوم
• بهداشت باغ (خروج چوب‌های آلوده )
• کنترل شیمیایی

علائم خسارت سرخشکیدگی مرکبات

چنان چه جهت پیشگیری، کنترل و مبارزه آفات و بیماری‌ مرکبات سوالی دارید می‌توانید به صورت رایگان در بخش مشاوره متنی از کارشناسان اگروتک بپرسید.