مگس میوه مدیترانه‌ای تهدید جدی برای کشاورزی

مقدمه

مگس میوه مدیترانه‌ای (Ceratitis capitata) یکی از مهم‌ترین آفات محصولات باغی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری ایران و جهان است. این حشره بومی کشورهای مناطق گرمسیری آفریقاست که به دلیل خسارت‌های سنگینی که به محصولات باغی کشورهای حوزه مدیترانه وارد کرده بود، به نام مگس میوه مدیترانه‌ای (Mediterranean fruit fly) نامگذاری شد. آفتی چندمیزبانه (پلی فاژ) است که دامنه میزبانی بسیار وسیعی دارد. مرکبات، هلو، شلیل، زردآلو، خرمالو، کاکائو، گواوآ، پاپایا ، انجیر، سیب و گلابی از میزبان‌های اصلی این آفت به شمار می‌آیند.

بیولوژی آفت

این آفت زمستان را در شرایط معتدل به صورت شفیره در خاك پاي درختان و در مناطق گرمسیري به صورت‌هاي مختلف از تخم تا حشره بالغ سپری می‌کند. حشرات کامل چند روز بعد از ظهور، پس از کسب مواد قندی و پروتئینی لازم، شروع به جفتگیری و تخمریزی می‌کنند. حشره ماده تخم‌های خود را به وسیله تخمریز در دسته‌های 2 الی 96 عددی، ترجیحا در داخل میوه‌های پوست نازک رسیده و یا در زیر پوست میوه‌های در حال رنگ گرفتن قرار می‌دهد. یک حشره ماده به طور متوسط 26 عدد تخم در روز و در طول دوره زندگی تا هزار عدد تخم می‌گذارد. لاروها پس از تفریخ، ابتدا از پوست و سپس از گوشت میوه تغذیه می‌کنند و با ایجاد زخم در سطح پوست، موجب نفوذ عوامل قارچی و باکتري می شود که باعث پوسیدگی و لهیدگی میوه می‌گردد. در اثر تغذیه آفت، میوه زودتر از زمان مقرر تغییر رنگ داده (زودرسی غیر طبیعی) و فساد میوه در محل فعالیت لارو، نهایتا منجر به ریزش میوه‌های آلوده می‌شود. لاروها بعد از تغذیه کافی، میوه را ترک کرده و در داخل خاک تبدیل به شفیره می‌شوند. آفت دارای 8 تا 9 نسل در سال است.

مورفولوژی مراحل مختلف آفت مگس میوه مدیترانه به ترتیب از راست به چپ: تخم، لارو، شفیره و حشره بالغ

روش‌هاي كنترل

• پایش و ردیابی مگس میوه مدیترانه‌ای در باغات میوه
• جلوگیري از انتقال میوه‌ها از مناطق آلوده به مناطق دیگر (قرنطینه)
• طعمه مسموم‌پاشی با استفاده از پروتئین هیدرولیزات و سمومی نظیر مالاتیون
• شکار انبوه مگس با استفاده از تله‌های جلب‌کننده
• برداشت زود هنگام میوه‌ها
• جمع‌آوري میوه‌هاي آلوده ریخته شده و معدوم نمودن آنها
• زیر و رو کردن خاك پاي درختان به منظور نابودي شفیره‌هاي آفت در خاك و جلوگیري از انتقال آفت به سال آینده
• رهاسازی حشرات نر عقیم شده

کنترل بیولوژیکی با استفاده از زنبورهای پارازیت کننده لارو، تخم و شفیره