معرفی
خاك یکی از شگفت انگیزترین موجودات کره زمین است که از کمپلکس بیوژئوشیمیایی شامل مواد آلی، مواد معدنی، آب، هوا و موجودات زنده ریز و درشت تشکیل شده و محل استقرار و رشد گیاه است.
ترکیب پیچیده خاك، در مجموع همانند یک موجود زنده رفتار می‌کند که داراي تنفس، تغذیه، جذب، هضم و دفع مواد است. خاك، دارای مراحل حرکت، تکامل تدریجی، رشد و نمو، تغییر و تبدیلات و مرحله مرگ است. زنده بودن خاك به علت وجود موجودات زنده به ویژه ریز جاندارانی است که در آن زندگی می‌کنند. از این رو شناخت ریز جانداران مفید خاکزی و روابط متقابل آنها با هم و با گیاه و خاك از مباحث اصلی علم میکروبیولوژي خاك است.
ریز جانداران، نخستین و قدیمی‌ترین موجودات زنده هستند. شواهد فسیل‌شناسی نشان می‌دهد که ریزجانداران بیش از سه میلیارد سال عمر دارند. بدون حضور ریز جانداران، زندگی بر روي زمین امکان نداشته و یا حداقل به شکل امروزی نبود. مثلا اگر مواد آلی توسط ریزجانداران خاك تجزیه نمی‌شدند کره زمین زیر مواد آلی مدفون می‌شد.
مهمترین اثرات ریزجانداران در خاک
از مهمترین اثرات ریزجانداران در خاك می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاثیر بر رشد گیاهان از طریق ساز و کارهاي مختلف
- فرآیندهای تثبیت نیتروژن مولکولی، نیترات زدایی، تولید نیترات و آمونیاك‌سازی
- گردش عناصری همچون کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد
- تجزیه مواد آلی، مواد شیمیایی و سموم کشاورزی
این موارد در اکوسیستم‌ها و در شرایط طبیعی (جنگلها، مراتع، مزارع و باغات) پیوسته در حال انجام است و باعث پایداری این زیست بوم‌ها می‌شود.
ریزجانداران خاك و تامین عناصر مورد نیاز گیاه
در اکوسیستم‌های طبیعی، گیاهان قادرند تمام نیازهای غذایی خود را برآورده کنند که بدون شک بخشی از این توانایی مربوط به ریز جانداران مفید موجود در خاك است. ریز جانداران خاك به طور عمده در فراهمی عناصر (Bioavailability) نقش دارند تا تولید عناصر. این ریزجانداران چه در حالت طبیعی و چه به شکل کودهای زیستی با استفاده از ساز و کارهاي مختلف بر رشد ریشه تاثیر می‌گذارند و باعث توسعه سیستم جذبی گیاهان می‌شوند که نتیجه آن افزایش جذب عناصر مورد نیاز گیاهان از خاک است.
