فهرست مطالب
مقدمه
کشاورزی به‌عنوان یکی از مشاغل اصلی موجود در ایران، علاوه بر تأمین مالی و معیشتی کشاورزان، 80 درصد مواد غذایی مصرفی جامعه را تامین می‌کند. با این حال طی چند سال اخیر مشکلات و چالش‌های پیش روی کشاورزی در ایران سبب شده تا صنعت کشاورزی نه تنها رشد نکند، بلکه دچار ضرر و زیان شود. در ادامه به معرفی و بررسی این مشکلات و چالش‌ها پرداخته شده است.
کم آبی
شاید بتوان گفت اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکل کشاورزان، کم آبی است. متاسفانه همه ساله مشکل کم آبی افزایش پیدا می‌کند، همین مشکل سبب شده است تا زمین‌های کشاورزی مانند قبل سوددهی خوبی برای کشاورزان نداشته باشند. برای رفع مشکل کم آبی بهتر است به کشاورزان آموزش‌های لازم داده شود تا با توجه به منطقه جغرافیایی اراضی کشاورزی، محصول مناسب را برای کشت انتخاب کنند. همچنین بهتر است تجهیزات لازم مانند آبیاری قطره‌ای به‌صورت یارانه به کشاورزان ارائه شود تا هدر رفت آب به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.
عدم تعادل سفره‌های آب زیرزمینی
یکی از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی، برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی است. همین برداشت بی‌رویه سبب می‌شود سطح زیر کشت محصولات زراعی کاهش پیدا کند و متعاقب آن درآمد سالانه کشاورزان نیز کاهش یابد. با وجود کم آبی فزاینده در سال‌های اخیر و برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی، دسترسی به آب کافی برای زراعت محدودتر شده است. این موضوع موجب بهم خوردن چرخه درست کشاورزی می‌شود.
کمبود زمین زراعی
کوچک بودن زمین‌های زراعی یا به اصطلاح زمین‌های خرده مالکی از دیگر معضلات عدیده در کشاورزی ایران است. زمانی که مقیاس زمین زراعی کم باشد، کشاورز نمی‌تواند به تولید انبوه بپردازد، در نتیجه عملکرد ناچیز و به‌تبع آن سود بسیار پایینی خواهد داشت.
گران بودن اراضی کشاورزی
با توجه به آمار موجود، میانگین سنی کشاورزان ایرانی 59 سال است. این میانگین نشان‌دهنده وجود تعداد کم نیروی جوان در میان کشاورزان است. یکی از دلایلی که نیروهای جوان به سمت کشاورزی نمی‌روند، گران بودن اراضی کشاورزی است. نیروهای جوان عمدتأ سرمایه و بودجه کافی برای خرید اراضی، تجهیزات و ماشین‌آلات کشاورزی را ندارند؛ از این رو بهتر است برای مقوله گرانی اراضی و تجهیزات کشاورزی چاره‌اندیشی شود تا نیروهای جوان نیز به این حرفه علاقه‌مند شوند.
کمبود نیروی کار
کمبود نیروی کار کشاورزی، یکی دیگر از چالش‌های کشاوزان در طی چند سال اخیر است؛ زیرا بسیاری از افراد به دلیل نبود شغل مناسب از روستاها به شهرها مهاجرت کرده‌اند. مهاجرت سبب شده تا نیروی کار کافی برای انجام فعالیت‌های کشاورزی در دسترس نباشد.
محدودیت دسترسی کشاورزان به فناوری‌های نوین
یکی دیگر از مشکلات اصلی کشاورزان عدم دسترسی به ماشین‌آلات و فناوری‌های نوین است. به دلیل خصوصی بودن ماشین‌آلات و همچنین قیمت بالای آن، برخی از کشاورزان امکان استفاده از ماشین‌آلات نوین را ندارند؛ در نتیجه کشاورزان مجبورند کشاورزی سنتی را ادامه دهند.
نبود آموزش مناسب
همان‌گونه که در مطالب فوق اشاره کردیم متوسط سن کشاورزان در ایران حدود 59 سال است و درصد بالایی از کشاورزان نسبت به فناوری‌های جدید حوزه کشاورزی اطلاعی ندارند؛ بنابراین با استفاده از روش‌های سنتی خود به تولید محصولات زراعی می‌پردازند. چه بسا که در این روش‌ها آب بسیار زیادی هدر می‌رود و در آخر بخش قابل توجهی از محصولات تولید شده دچار آفت یا بیماری می‌شوند. از این رو بهتر است آموزش‌های لازم از جانب مهندسین کشاورزی به این افراد داده شود. همچنین امکانات برای کشاورزان فراهم شود تا با روش‌های نوین و استفاده از کشاورزی مکانیزه، محصولات زراعی را تولید کنند و سود خود را افزایش دهند.
تورم
تورم یکی از معضلات مهم در عرصه اقتصادی است که می‌تواند ضرر و زیان زیادی را به کشاورزان وارد کند. تورم ممکن است باعث افزایش هزینه‌های تولید نسبت به قیمت نهایی فروش محصول شود و کشاورزان را با ضرر و زیان روبه‌رو کند.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید گفت برای رونق و توسعه بخش کشاورزی، به‌کارگیری استراتژی مناسب برای مقابله با کم‌آبی و استفاده از روش‌های نوین آبیاری باید در دستورکار قرار گیرد. همچنین با در نظر گرفتن آموزش‌های مناسب نیروهای فعال در عرصه کشاورزی را توانمند کرد. با تأمین شرایط مناسب جهت اشتغال و در نظر گرفتن مشوقهای مختلف نیز می‌توان به کاهش نرخ مهاجرت از شهر و به روستا و در مرحله بعد مهاجرت معکوس به روستا برنامه‌ریزی کرد. کنترل نرخ ارز و در نظر گرفتن یارانه برای فعالیت‌های کشاورزی، تهیه تجهیزات نوین و خرید تضمینی محصولات؛ در کنار فراهم کردن امکان صادرات محصولات از دیگر موارد مهم در توسعه کشاورزی محسوب می‌شود.
