آمینواسید در کشاورزی

مقدمه

اسیدهای آمینه به عنوان ترکیب محرك رشد کمی و کیفی گیاه فعالیت می‌کنند. این ترکیب‌ها در بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه و هورمونی نقش مهمی دارند. به طورکلی اسیدهای آمینه موادی هستند که باعث تحریک سوخت‌وساز (متابولیسم) و فرآیندهای سوخت‌وساز (متابولیكی) در جهت افزایش کارایی گیاهان می‌شوند. بنابراین کاربرد محرك‌های زیستی می‌تواند یكی از مهم‌ترین عوامل در کشت موفق یک گیاه باشد، چون علاوه بر شاخص‌های کمی، بر شاخص‌های کیفی گیاه نیز مؤثر واقع می‌شوند که این تأثیر ناشی از اسیدهای آمینه به‌کار رفته در ترکیب و ساخت (فرمولاسیون) این محرك‌های زیستی است که با فعال‌سازی هورمون‌های مؤثر در رشد زایشی، فعال‌سازی فرآیند تشكیل کربوهیدرات‌ها، افزایش جذب و انتقال عناصر و افزایش میزان پروتئین در گیاهان، موجب بهبود ویژگی‌های کمی و کیفی در مدت  زمان کوتاه‌تر به‌ویژه در شرایط تنش‌های محیطی می‌شوند. اسید‌های آمینه با افزایش غلظت کلروفیل و در نتیجه تأثیر بر فتوسنتز، بر رشد و عملکرد گیاهان مؤثر واقع می‌شوند.

مزایای استفاده از اسید آمینه برای گیاهان

آمینو اسیدها از جمله مهم‌ترین اجزای بنیادین پروتئین‌ها هستند. حدود 20 نوع آمینو اسید در هریک از فرآیندهای سنتز پروتئینی وجود دارد که هرکدام  از آن‌ها نقش مهمی را برعهده دارند. طی مطالعاتی که به تازگی بر روی گیاهان انجام شده، به این نتیجه رسیده‌اند که مزایای استفاده از اسید آمینه برای گیاهان بسیار بوده و نقش مهمی را در فعالیت‌های حیاتی و ساختارهای گیاهان بر عهده دارد.

گیاهان می‌توانند تمامی آمینواسیدهایی که نیاز دارند از سایر مواد غذایی بیوسنتز کنند، ولی این پروسه‌ای پیچیده است که انرژی زیادی می‌برد. اضافه نمودن اسیدهای آمینه می‌تواند به گیاه کمک کند تا روی رشد و عملکرد خود تمرکز کند.

نقش آمینواسیدها در گیاهان

• بیوسنتز پروتئین
• مقاومت به استرس‌های غیر زنده
• فتوسنتز
• بهبود فعالیت روزنه‌ای
• هورمون‌های گیاهی
• گرده‌افشانی و تشکیل میوه

اسیدهای آمینه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر فعالیت‌های فیزیولوژیک، رشد و نمو گیاه موثر واقع می‌شوند.
به‌طور کلی اثرات اسیدهای آمینه بر گیاهان را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد.

عملکرد سریع تغذیه‌ای

اسیدهای آمینه به‌عنوان یک مخزن انرژی به شمار می‌روند که به گیاه اجازه می‌دهند تا با صرف انرژی کمتر بافت‌ها و ساختارهای گیاهی را بسازد.

ایجاد تعادل در رشد گیاه

ترکیبات اسید آمینه به‌طور موفقیت‌آمیزی به برگ، میوه و گل نفوذ کرده و سبب افزایش رشد گیاه می‌شود.

کاهش استرس

در شرایط تنش محیطی (سرما، یخبندان، خشکی، حرارات بالا) یا به‌عبارت‌دیگر هر شرایطی که منجر به توقف باردهی گیاه شود مصرف ترکیبات اسید آمینه رشد رویشی و زایشی را فعال نموده و موجب حفظ بقاء و باروری گیاه می‌شود.

تنظیم فعالیت روزنه‌های هوایی

روزنه‌های هوایی ساختارهای سلولی هستند که توازن فعالیت‌های متابولیکی گیاه را بر عهده دارند و توسط فاکتورهای محیطی مانند (نور، رطوبت، دما و غلظت نمک‌ها) کنترل می‌شوند. کاربرد ترکیبات حاوی اسید آمینه در شرایط نامساعد محیطی از انسداد روزنه‌های هوایی جلوگیری می‌کند.

تقویت سیستم ایمنی گیاه

ترکیبات حاوی اسیدهای آمینه از طریق افزایش تولید لیگنین (بافت خشبی گیاه) و ترمیم سریع بافت‌های آسیب‌دیده باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر حمله آفات و بیماری‌ها می‌شود.

افزایش کمی و کیفی محصول

فعال‌سازی فرآیند تشکیل قند و افزایش میزان پروتئین حاصل از مصرف اسید آمینه، موجب بهبود ویژگی‌های کیفی (طعم و رنگ میوه) و ویژگی‌های کمی (افزایش وزن و یکسان‌سازی اندازه میوه) می‌شود.

القاء فرآیند گرده افشانی

اسیدهای آمینه از طریق فعال‌سازی هورمون‌های مؤثر در تشکیل گل و میوه باعث بهبود جوانه‌زنی دانه‌های گرده و افزایش گلدهی می‌شوند.

افزایش سرعت رسیدگی محصول

اسیدهای آمینه با القاء هورمون اتیلن موجب افزایش سرعت رسیدگی محصول می‌شوند.

افزایش سرعت تشکیل اندام‌های گیاهی

اسیدهای آمینه با کنترل هورمون‌های رشد (PGR) و تاثیر بر فرآیندهای متابولیکی و متابولیسمی گیاه در تشکیل اندام‌های گیاهی نقش دارند.

افزایش دوره ماندگاری محصولات پس از برداشت

اسیدهای آمینه موجب افزایش دوره ماندگاری محصولات پس از برداشت و افزایش انبارمانی آن‌ها می‌شود.

افزایش سبزینگی و تولید کلروفیل

کلروفیل برگ انرژی خورشید و فرآیند فتوسنتز را جذب می‌کند. اسید آمینه ماده اصلی و حیاتی در سنتز کلروفیل به شمار می‌رود.

خاصیت کلات‌کنندگی

کاربرد اسیدهای آمینه به همراه عناصر غذایی میکرو، جذب و انتقال این عناصر را در گیاه تسهیل می‌نماید. لذا کلات‌های اسید آمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. از آن‌جا که کلات‌های اسید آمینه فاقد بار الکتریکی هستند به‌راحتی از لایه کوتیکولی عبور کرده و عنصر کلات شده را به محل سلولی می‌برند. یکی از مزایای برجسته کلات‌های اسید آمینه، قابلیت تحرک بالای آن‌ها در گیاه است.