چالش‌های اصلی کشاورزی در ایران

آسیب دیدن مزارع و محصولات کشاورزی در اثر حوادث طبیعی مانند سیل و طوفان

هر ساله کشاورزان بسیاری در کشور دچار خسارت های مالی ناشی از بلایای طبیعی از جمله سیل و طوفان و … می شوند. در صورتی که با اطلاع به موقع از احتمال وقوع چنین حوادثی، به راحتی می توان با انجام اقدامات به موقع خسارت را به حداقل رساند. با این وجود استمرار خسارات به کشاورزان نشان می دهد که هنوز راهکار مناسبی برای اطلاع رسانی به موقع و درست به کشاورزان ایجاد نشده است. در کشورهای پیشرفته در زمینه کشاورزی، چندین روز قبل از ایجاد چنین مشکلاتی، از طریق پلتفرم های آنلاین هشدارهای لازم به کشاورزان داده می شود. با اطلاع به موقع از این مشکلات، کشاورزان اقدامات مورد نیاز را به منظور پیشگیری از ایجاد خسارات احتمالی انجام می دهند. در ایران نیز با توجه به گسترش استفاده از تلفن های هوشمند و اینترنت همراه در جامعه کشاورزان، با توسعه پلتفرم های آنلاین در حوزه کشاورزی می توان با اطلاع رسانی به موقع به کشاورزان، خسارات را کاهش داد.

کمبود اطلاعات درباره کشت محصولات در نقاط مختلف کشور

یکی از مشکلات اساسی برای کشاورزان فروش محصولات پس از برداشت می باشد. محصولات کشاورزی قابلیت نگهداری به مدت طولانی ندارند و هزینه سردخانه نیز برای کشاورزان بسیار بالا می باشد. لذا محصول پس از برداشت باید راهی بازار شود. در این زمان گاها پیش می آید که حجم کشت یک نوع محصول در یک سال بسیار بالا می باشد و کشاورزان بدون آگاهی نسبت به وضعیت تقاضای بازار اقدام به کشت محصول نموده اند. حال با توجه به حجم بالای تولید و کمبود تقاضا، قیمت محصول کاهش می یابد و در مواردی کشاورز مجبور می شود محصول خود را یا با قیمت پایین و یا به عنوان خوراک دام به فروش رساند که در هر حالت کشاورز خسارت بالایی تحمل می کند. با اطلاع رسانی صحیح و ایجاد پایگاه داده های مناسب برای کشاورزان و ترویج کشاورزی تقاضا محور، می توان با این مشکل مقابله نمود.

مصرف بالای آب در زمان آبیاری مزارع کشاورزی

کشاورزی در ایران متاسفانه شکل سنتی خود را حفظ نموده است. در بسیاری از نقاط کشور روش های آبیاری سنتی باعث اتلاف شدید منابع آب گردیده است. در سالیان اخیر روش های جدید کشاورزی مانند آبیاری قطره ای در بسیاری نقاط کشور رواج پیدا کرده است. اما همچنان مصرف آب در بخش کشاورزی نسبت به متوسط جهانی بسیار بالا می باشد. همچنین کشت محصولاتی که نیاز به آب زیادی دارند نیز باعث هدررفت شدید منابع آبی می گردد. لذا استفاده از روش های آبیاری نوین و انتخاب درست محصولات مورد نظر برای کشت در کشور باید در دستورکار کشاورزان و مسئولین قرار گیرد.

عدم استفاده درست و بهینه از منابع مصرفی مانند کود، سم و آب در نقاط مختلف زمین

مصرف نهاده های کشاورزی مانند کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی، بخش مهمی از هزینه های کشاورزان را تشکیل می دهد. اما استفاده از این منابع معمولا به صورت سنتی انجام می شود. با استفاده از روش های نوین کشاورزی که در کشورهای پیشرفته انجام می شود، مانند استفاده از ربات های مجهز به بینایی ماشین و هوش مصنوعی، استفاده از این منابع تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد که موجب صرفه اقتصادی برای کشاورز و افزایش کیفیت محصولات می گردد.

در دسترس نبودن نیروی کار ماهر در زمان‌های خاص مانند زمان فصل برداشت محصول

در بعضی از زمان های خاص در سال مانند زمان برداشت محصولات کشاورزی، تعداد بسیار زیادی نیروی کار ماهر مورد نیاز می باشد و معمولا کشاورزان نمی توانند نیروی کار ماهر با قیمت مناسب پیدا نمایند. برای برطرف نمودن این مشکل، توسعه پلتفرم های آنلاین می تواند راهکاری برای ایجاد بستر مناسب برای ارتباط کشاورزان نیروهای کار باشند.

محدودیت در زمین‌های کشت

به واسطه گسترش فرهنگ شهرنشینی و تبدیل سریع فضاهای کشاورزی به مناطق مسکونی و یا صنعتی و همچنین وضعیت نا مناسب اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور برای کشاورزی، محدودیت در زمین های کشت در حال تبدیل شدن به یکی از مشکلات کشاورزان می باشد. لذا باید روش هایی اتخاذ گردد تا علاوه بر استفاده حداکثری از زمین های موجود خارج از شهرها بدون آسیب رساندن به آن ها، در محیط های شهری نیز بتوان کشت محصولات کشاورزی را انجام داد. در کشورهای پیشرفته جهان کشاورزی عمودی در محیط های شهری به عنوان یک راهکار اساسی برای این مشکل ارائه شده است و نتایج بسیار خوبی بدست آمده است بطوری که در کشورهایی مانند امارات متحده عربی نیز مزارع بسیار بزرگ عمودی مورد استقبال قرار گرفته است.

کاهش کیفیت محصولات کشاورزی در زمان کوتاه

محصولات کشاورزی تنها چند روز پس از برداشت باید مصرف شود و یا در سردخانه نگه داری شود. اما هزینه سردخانه برای کشاورزان بسیار بالا می باشد. لذا باید بلافاصله پس از برداشت محصولات فروخته شود. این امر باعث می شود تا کشاورزان نتوانند به قیمت مناسب محصولات خود را به فروش برسانند و مجبور می شوند به هر قیمتی که خریدار مشخص کند محصول خود را به فروش رساند. عمدتا خریداران نیز دلالان می باشند که عمده سود این محصولات را دریافت می کنند. با توسعه پلتفرم های آنلاین می توان ساز و کاری را فراهم نمود تا کشاورزان به طور مستقیم با مصرف کنندگان نهایی در ارتباط باشند و به مفهوم واقعی، چرخه از زمین تا سفره را محقق نمایند که این مدل در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان پیاده سازی شده است.

زنجیره تأمین سنتی و کنترل بازار به‌دست دلالان

زنجیره تامین کشاورزی در ایران به شدت سنتی می باشد و محصولات کشاورزی هیچگاه به صورت مستقیم از کشاورزان به مصرف کنندگان نهایی نمی رسد. وجود یک الی دو واسطه در این چرخه طبیعی است و ضرری برای اقتصاد کشاورزان نخواهد داشت. اما در ایران بعضی از محصولات کشاورزی حتی بیش از 7 مرتبه میان دلالان مختلف رد و بدل می شود که این امر موجب افزایش شدید قیمت برای مصرف کننده نهایی می گردد. همچنین بیشترین حاشیه سود برای دلالان می باشد و کشاورزان کمترین سود را در این میان خواهند داشت.

عدم شفافیت در زنجیره تأمین و نبود نظام یکپارچه‌ی مدیریتی

در کشورهای پیشرفته جهان، در کشاورزی و سایر صنایع، معمولا مصرف کننده نهایی می تواند چرخه ای را که محصول خریداری شده طی نموده است مشاهده نماید. در بخش کشاورزی حتی در بعضی کشورها، مشتری نهایی می تواند بفهمد که محصول در چه زمینی و توسط چه کسی کشت شده است و چه مراحلی را طی نموده است. اما در ایران هیچ امکانی برای رهگیری زنجیره تامین وجود ندارد که نتیجه آن عدم ایجاد یک چرخه کارآمد تامین محصولات کشاورزی می باشد.

قیمت بالای تجهیزات کشاورزی

استفاده از فناوری های نوین در کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان، موجب افزایش کیفیت محصوات کشاورزی و کاهش هزینه های کشاورز می گردد. اما استفاده از این فناوری ها معمولا نیازمند هزینه های اولیه بالایی می باشد. در ایران معمولا کشاورزان درآمد بالای ندارند، لذا نمی توانند هزینه بالایی صرف استفاده از این فناوری ها نمایند. همچنین در کشورهایی که دارای صنعت کشاورزی پیشرفته هستند، مالکین زمین ها دارای زمین های بسیار بزرگی می باشند. اما در ایران زمین های کشاورزی بسیار کوچک هستند و اکثر آنان، کشاورزان خرد محسوب می شوند. در نتیجه استفاده از این فناوری ها هیچ گونه توجیه اقتصادی برای آنان ندارد. ارائه تسهیلات کم بهره و طولانی مدت می تواند راهکاری جهت تشویق کشاورزان به استفاده از این روش ها باشد.