نقش عناصر غذایی در کنترل بیماریهای گیاهی

عناصر غذایی نقش موثری در کنترل بیماریهای گیاهان دارند. بیماریهای گیاهی یکی از عوامل محدود کننده در تولیدات گیاهی هستند. استفاده از روشهای مدیریتی مناسب جهت کنترل آفات و بیماریها میتواند نقش مهمی در تولید غذای سالم و حفظ محیط زیست از بقایای سموم داشته باشد. در این راستا استفاده از عناصر غذایی جهت افزایش مقاومت به بیماریها میتواند نقش مهمی ایفا نماید.
کنترل بیماریها با استفاده از روشهای جایگزین در جهت کاهش مصرف سموم، عدم آلودگیهای زیست محیطی، افزایش عملکرد و افزایش کیفیت محصول یکی از اهداف کشاورزی پایدار است. استفاده از عناصر غذایی میتواند موجب کاهش بیماری در حد قابل قبول شده یا اینکه بیماری را در سطحی نگه دارد که بتوان با استفاده از روشهای زراعی یا آفت کشهای بیولوژیک بیماری را کنترل نمود.
عناصر غذایی نقش مهمی در رشد و گسترش گیاهان و میکروارگانیسمهایی دارند که در کنترل بیماری دارای اهمیت هستند. تمام عناصر ضروری میتوانند روی شدت بیماری تاثیر بگذارند اگرچه برخی عناصر شدت بیماری را کاهش میدهند ولی میتوانند امکان وقوع بیماریهای دیگر را افزایش داده یا اینکه در شرایط محیطی مختلف کاملا تاثیر منفی بگذارند.
مقاومت گیاه در مقابل بیماری به عواملی نظیر ژنوتیپ گیاه و پاتوژن، سن گیاه و شرایط محیطی و …. بستگی دارد.
نحوه عمل عناصر غذایی شناخته شده است ولی تاثیر متقابل بین مواد غذایی و سیستم پاتوژن و گیاه هنوز ناشناخته است. عناصر غذایی روی فیزیولوژی گیاه، بیوشیمی دیواره سلولی و غشاء، کاهش شدت بیماری، آلودگی و اسپوردهی پاتوژن تاثیر میگذارند.
عناصر غذایی روی رشد گیاه نیز تاثیر میگذارند به نحوی که گیاه در مراحل اولیه رشد و جوانه زنی که حساسترین مراحل رشدی هستند بتواند از آلودگی رهایی یابد. وقتی گیاه توسط پاتوژن آلوده میشود فیزیولوژی آن به هم میریزد به نحوی که جذب مواد غذایی، تجمع آنها و انتقال آنها از ریشه و ساقه دستخوش تغییراتی میشود.
ریزمغذیها از طریق تاثیر روی میزان فنل و لیگنین و استحکام غشا سلولی نقش مهمی در متابولیسم گیاهی ایفا میکنند.
پاتوژنها برای رشد از مواد غذایی استفاده میکنند و باعث کاهش مواد غذایی در دسترس گیاه شده و همچنین به دلیل کمبود مواد غذایی باعث افزایش حساسیت گیاه میشوند.
پاتوژنهای خاکزی باعث آلودگی ریشه شده و توانایی ریشهها را در جذب آب و موادغذایی کاهش میدهند این اثرات زمانی جدیتر می شوند که سطح مواد غذایی در حد بحرانی باشد؛ همچنین آلودگیهای ساقه، رشد ریشه را محدود کرده و روی جذب مواد غذایی و آب تاثیر میگذارد. بیماریهای گیاهی که باعث آلودگی سیستم آوندی میشوند در انتقال موادغذایی داخل گیاه اختلال ایجاد مینمایند.
زماني كه گياه مقادير كمي از عناصر غذايي ضروري را دريافت نماید، مقدار تركيباتي از جمله قندها و آمينواسيدها در تراوش ها زياد شده و همين امر شرايط تثبيت قارچ را فراهم مي كند. جوانه زني اسپورها با ترشح تركيبات تحريك كننده توسط گياهان آغاز ميشود. مقدار و تركيب اين تراوشها ارتباط مستقيمي با نوع تغذيه گياه دارد.
از زماني كه گياه با قارچ آلوده ميشود مكانيسم دفاعي آن شروع به فعاليت مينماید. آلودگي موجب افزايش فلاونوئيدها و تركيبات فنلي مهاركننده رشد قارچ در محل آلودگي و نيز در ساير بخش هاي گياه ميشود. لازم به ذكر است توليد و انتقال اين تركيبات در بخش هاي زيادي از گياه با تغذيه كنترل ميشود. بنابراين كمبود عناصر غذايي ضروري سبب كاهش مقدار تركيبات ضد قارچي گياه در محل آلودگي ميشود.