عنصر منگنز در گیاهان

معرفی

عنصر منگنز (Mn) یک ماده مغذی معدنی، ضروری برای رشد گیاهان است و در چندین فرآیند فیزیولوژیکی به ویژه فتوسنتز، نقشی اساسی دارد.

کمبود منگنز یک مشکل گسترده است، که  اغلب در خاک‎های شنی، خاک‎های آلی با pH  بالاتر از 6 و خاک‎های به شدت هوادیده رخ می‌‎دهد. کمبود منگنز در شرایط آب و هوایی خنک و مرطوب بیشتر رخ می‌دهد.

بخش عمده منگنز در برگ­ها و ساقه گیاهان وجود دارد و مقدار آن در دانه گیاهان ناچیز است. منگنز در گیاه با آهن دارای اثر متقابل است و وجود مقادیر زیاد آن در خاک می‌­تواند جذب و مصرف آهن توسط گیاه را تحت تاثیر قرار دهد.

نقش منگنز در گیاه

منگنز نقش اصلی را در فتوسنتز بازی می‎کند، زیرا سیستم اکسید کننده آب-فتوسیتم II  به یک منگنز نیاز دارد.

منگنز موجب تامین انرژی برای فتوسنتز می‌‎شود.

مهمترین نقش منگنز در گیاه در مرحله فتوسنتز و تولید اکسیژن است که جلوی فعالیت رادیکالهای آزاد را گرفته و مانع از تخریب و انهدام اسیدهای چرب موجود در غشاء می­‌شود.

منگنز همچنین در سنتز قندها موثر است.

چوبی شدن ساقه گیاه بستگی به منگنز داشته و در صورتیکه میزان آن کافی باشد گیاه در برابر کلیه امراض و قارچ­ها و آفات مقاوم می­‌کند.

علائم کمبود منگنز

منگنز در گیاه غیر متحرک است و در نتیجه، علائم کمبود آن در برگ‎های جوان مشاهده می‎شود.

کمبود منگنز به طور کلی در غلظت کمتر از 20 پی پی ام وزن خشک برگهای جوان مشاهده میشود.

در مورد گیاهان دو لپه، کمبود منگنز در ابتدا منجر به برگهای لکه دار و رنگ پریده و دنبال آن کلروز بینابینی می­شود.

روش‌های کاهش کمبود منگنز 

استفاده از کودهای اسیدی مثل گوگرد معدنی اسیدی یا اسید انفوریک یا اسید فسفریک به کاهش PH  خاک و در نتیجه جذب بهتر منگنز

عدم آبیاری سنگین و بیش از حد

استفاده متعادل و به موقع از کودهای شیمیایی

افزودن مواد آلی به خاک

عوامل کمبود منگنز در گیاهان

در پوسته زمین ترکیبات منگنزدار از لحاظ فراوانی پس از آهن قرار دارند. مقدار کل این عنصر در خاک بین 20 تا 6000 میلی­گرم در کیلوگرم است.

منگنز به شکل نامحلول در خاک وجود دارد. مقدار کل منگنز و یا منگنز تبادلی در خاک با مقدار کل منگنز در مواد مادری تشکیل دهنده خاک همبستگی ندارد و این موضوع بیانگر تحریک نسبتا کم این عنصر در خاک است.

کمبود منگنز در گیاه معمولا به این پنج علت رخ می­‌دهد

بالا بودن pH  خاک

آهکی بودن خاک زمین‌های کشاورزی

شستشو درخاک­های اسیدی و کاهش محلولیت در خاک­های قلیایی

سوزاندن مواد آلی خاک

مصرف زیاد کودهای پتاسیم

عوامل مؤثر بر کمبود منگنز

در خاک‌های شنی، خاک‌های ارگانیک با pH بالای ۶، خاک‌هایی که مورد فرسایش زیادی قرار گرفته‌اند

کاربرد نامتعادل یا بیش از حد از کودها ماکرو (پتاس) باعث می‌شود

فرسایش خاک

کمبود مواد آلی در خاک

کود منگنز را از دو طریق می‌توان مورد استفاده قرار داد

محلول پاشی

مصرف خاکی