چگونه می‌توان با روش‌های به‌باغی رنگ‌گیری حبه و عملکرد انگور را افزایش داد؟
فهرست مطالب
رنگ حبه در انگور
ارقام انگور بر اساس رنگ حبه به سه گروه سیاه، قرمز و سفید گروه بندي می‌شوند. در پوست حبه ارقام سیاه و قرمز رنگدانه آنتوسیانین تجمع پیدا کرده و مقدار و نوع آن رنگ حبه را تعیین می‌نمايد اما در ارقام با حبه سفید اين رنگدانه در پوست حبه تجمع ندارد.
شدت و يکنواختی رنگ حبه در ارقام انگور رنگی قرمز و سیاه يکی از فاکتورهاي بسیار مهم در بازارپسندي این محصول باغی است.
با توجه به اهمیت بالای رنگ حبه در ظاهر خوشه و تعیین بازارپسندي آن، تا به امروز اثرات عوامل متعددي از جمله نور، حرارت، عملیات باغی، مواد شیمیايی و فاکتورهاي ديگري بر تجمع آنتوسیانین و رنگ‌گیري ارقام رنگی انگور مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
استفاده از روش‌هاي مديريتی شامل آبیاري و تغذيه مناسب تا استفاده از هورمونها و تنظیم کننده‌هاي رشد مانند اکسین، سايتوکنین، جیبرلین، اسید آبسیزيک، اتفن و ويتامین ها براي بهبود رنگ‌گیري رايج هستند.
روش‌های به‌باغی برای افزایش کیفیت و عملکرد محصول
حلقه‌برداری
حلقه‌برداري يکی از روش‌های کاربردی براي افزايش تشکیل میوه، افزايش اندازه حبه، بهبود رنگ‌گیري و تسريع در رسیدگی میوه است که شامل برداشتن نوار باريکی از پوست تنه، بازو و شاخه بارده يک ساله می‌باشد. با برداشته شدن يک نوار کامل از پوست محل آوندهاي آبکش براي مدتی حرکت طبیعی مواد غذايی ساخته شده در برگها به سمت پايین حلقه متوقف می‌شود و میزان مواد هیدروکربنه و تعدادي از هورمون‌هاي رشد در محل بالای زخم حلقه افزايش می‌يابند. همچنین حلقه‌برداري به طور غیر مستقیم و با کاهش رشد ريشه، سبب کند شدن حرکت آب و املاح معدنی و تنظیم کننده‌هاي رشد از ريشه‌ها به سمت تاج تاک و در نهايت مريستم‌هاي انتهايی ساقه شده و به اين ترتیب باعث کاهش رشد رويشی می‌شود. با کاهش رشد رويشی، میزان کربوهیدرات بیشتري به حبهها و خوشه‌ها اختصاص يافته و موجبات افزايش وزن حبهها را فراهم می‌آورد. حلقه‌برداري با هدف بهبود رنگ‌گیري و زودرس کردن بايد در مراحل اولیه رسیدگی، همزمان با تجمع سريع قندها در حبه و ظهور اولین عاليم تغییر رنگ انجام گیرد.
هرس برگ و تنک کردن خوشه
سطح برگی بیش از حد، با سايه اندازي روي میوه‌ها از رنگ‌گیري حبهها جلوگیری به عمل می‌آورد. حذف برگهاي اطراف خوشه به طور وسیع در تاکستان‌هاي اغلب مناطق مخصوصان مناطق سرد و ابري به‌يژه در ارقام با حبه هاي قرمز، براي افزايش رنگ‌گیري میوه انجام می‌شود. حذف برگهاي ناحیه خوشه باعث بهبود جريان هواي اطراف خوشه، تماس و نفوذ بهتر نور، کاهش شدت تعدادي از بیماريها مانند بوتريتیس، سفیدک حقیقی و دروغی، نفوذ بهتر سم و کودهاي محلول پاش و در نهايت بهبود کیفیت میوه (عطر و طعم، رنگ حبه) می‌شود. حذف برگها در فاصله زمانی قبل از گلدهی تا مرحله تغییر رنگ میوه‌ها انجام می‌گیرد اما هرس برگ به منظور بهبود رنگ‌گیري در ارقام رنگی حساس به نور بهتر است که در مرحله تغییر رنگ میوه شروع شود. با این حال حذف برگهاي اطراف خوشه در مرحله تغییر رنگ در مناطق گرم با تابش زياد نور خورشید توصیه نمی‌شود چون احتمال سوختگی خوشه را افزايش خواهد داد.
آبیاری و تنش مدیریت شده آبی
آبیاري در اين دوره بايد به صورتی انجام شود که شاخه و برگ درخت حفظ شده و تنشی به آنها وارد نشود. آبیاري زياد در اين دوره باعث به تأخیر افتادن رسیدن میوه‌ها، پوسیده شدن خوشه‌ها، ترک برداشتن حبهها، تداوم رشد رويشی و تأخیر و يا عدم بلوغ چوب شاخه‌ها خواهد شد. از طرفی کافی نبودن آبیاري در اين دوره نیز می‌تواند اندازه، رنگ‌گیري و بلوغ حبهها و محصول کل را کاهش دهد. بر اين اساس مديريت صحیح آبیاري در کل دوره رشد تاک و به‌يژه در مرحله ترش و شیرين شدن يا دگرفامی(تغییر رنگ حبهها) از اهمیت زیادی برخوردار است. کم آبیاري تنظیم شده روشی است که به منظور حفظ آب و دست يافتن به کنترل رشد رويشی بدون تاثیر بر عملکرد و کیفیت میوه استفاده می‌شود. اين تکنیک کنترل و مديريت تنش آبی به وسیله انجام آبیاري کمتر از میزان مورد نیاز گیاه و نگه داشتن رطوبت خاک در شرايط خشکی نسبی است. قطع آبیاري بايد به اندازه اي باشد تا تاک در تنش جزئی بی‌آبی قرار گیرد و سپس آبیاري کامل و معمول انجام شود. لازم به توضیح است که این کار نباید باعث تنش شدید به بوته گردد.
تغذیه کاربرد عناصر کم‌مصرف و پرمصرف و تنظیم کننده‌های رشد
عملکرد و کیفیت میوه بستگی به تعادل درست کلیه عناصر کم مصرف و پر مصرف در اندام هاي تاک دارند. علاوه بر جذب عناصر غذايی از ريشه، تاک به آسانی قادر به جذب تعدادي از عناصر از اندام‌هاي سبز مانند برگ و حبه می‌باشد.
نیتروژن
کم بودن نیتروژن در کل براي تولید رنگدانه آنتوسیانین در بافتهاي رويشی و میوه مناسب است. مصرف زياد نیتروژن باعث کاهش غلظت آنتوسیانین در انگور می‌شود و ممکن است از طريق افزايش سطح کلروفیل باعث کاهش شدت رنگ قرمز در اين میوه شود. لازم به ذکر است که نیتروژن یکی از عناصر دخیل در سایزگیری و کیفیت میوه می‌باشد که باید به صورت متعادل مصرف گردد
پتاسیم
به عنوان يک عنصر پر مصرف در انگور، نقش اصلی در سنتز پروتئین و کربوهیدراتها، فعالیت آنزيمها، انتقال در سطح غشاء، حفظ تورژسانس سلول، روابط آب در گیاه را بر عهده دارد. در طی فرآيند رسیدگی، پتاسیم بواسطه انتقال از برگهاي بالغ ابتدا در بافتهاي پوست حبه تجم پیدا خواهد کرد. در مرحله رسیدگی، حبه‌هاي انگور مصرف کننده اصلی پتاسیم می‌باشند. افزايش غلظت پتاسیم در حبه شرايط را براي تجمع مواد جامد محلول(شامل قندها)و کاهش اسید کل حبهها فراهم می‌نماید. مصرف پتاسیم در مرحله شروع دگرفامی تاثیر به مراتب بیشتري بر رنگ‌گیري حبه در مقايسه با مصرف آن در قبل از دگرفامی و يا خیلی نزديک به مرحله رسیدن دارد. در تعداد زيادي از ارقام انگور مصرف کود حاوي پتاسیم بالا در مرحله شروع دگرفامی و تکرار محلولپاشی در 10 الی 14 روز بعد باعث افزايش میزان قند حبه، تسريع رسیدگی و بهبود رنگ پوست می‌شود بر اين اساس تعادل عناصر غذايی از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین گزارش شده است که محلولپاشی برگی فسفر و پتاسیم باعث افزايش مواد جامد محلول و آنتوسانین حبه می‌شود.
روی
عنصر روی برای فعال سازی ضروری است و همچنین برای بیوسنتز تنظیم کننده‌های رشد(هورمون های گیاهی) مانند IAA ایندول استیک اسید به عنوان کوفاکتور عمل می‌کند. می‌توان این عنصر را از طریق محلول پاشی برگی کلات روی در مراحل گلدهی و زمان تغییر رنگ میوه ها به کار برد.
عصاره جلبک دریایی و آمینواسیدها
انگور همواره با تنش‌های محیطی ابتدای فصل(تنش سرما) تنش اختلاف زیاد دمای روز و شب که موجب افت شدید کیفیت و عملکرد تاک می‌شود، و دیگر تنش های محیطی مواجه است. به همین خاطر کاربرد آمینو اسید ها در کنار عصارهی جلبک دریایی باعث بالا رفتن مقاومت تاکستان در برابر این تنش‌ها می‌شود.
