فهرست مطالب
مقدمه
تغییرات اقلیمی سبب شده است در تاکستان‌های سراسر کشور به ویژه استان‌های تولیدکننده عمده انگور، ظهور عوامل متعدد و نوظهور بیماری‌زا را شاهد باشیم. در این بین، عوامل مهم قارچی می‌توانند در زوال انگور نقش بسزایی داشته باشد. بیماری اسکا به عنوان یکی از مهمترین عوامل زوال در سراسر دنیا شناخته می‌شود و اغلب درختچه‌های مسن انگور (10 سال به بالا) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیماری از تاکستان‌های استان آذربایجان شرقی، اردبیل، آذربایجان غربی، فارس، خراسان رضوی و خراسان شمالی که نقش مهمی در تولید انگور و فرآورده های آن دارند، گزارش شده است. این بیماری یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های مولد زوال انگور در اغلب مناطق کاشت انگور است.
اسکا یک بیماری قارچی پیچیده است و توسط گونه‌های مختلف چند جنس مختلف از قارچهای بیمارگر ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر بیماری فقط در نتیجه حمله یک بیمارگر ایجاد نمی‌شود بلکه عوامل و میکروارگانیسم‌های مختلفی همراه با هم یا به دنبال یکدیگر فعالیت می‌کنند تا ایجاد بیماری کنند.
عامل بیماری
مطالعات زیادی روی قارچ جنس Phaeoacremonium انجام شده است که حاصل این مطالعات، شناسایی و توصیف 42 گونه از آن می باشد. در این بین حدود 27 گونه از این قارچ، از درختچه‌های انگور با نشانه‌های زوال جداسازی شده است. انگور میزبان اصلی گونه‌های این جنس است.
خسارت
از آنجایی که بیماری اسکا یک بیماری پیچیده و مرکب است می‌تواند علائم مرفولوژیکی و تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی را در انگور ایجاد کند. این بیماری به دو شکل، سندروم مزمن و سندروم حاد دیده می شود. سندروم‌های اسکا به طور قابل ملاحظه ای عمر تاکستان‌ها را کوتاه می‌کنند. علائم ظاهری اسکا، شامل بافت مردگی بین رگبرگ‌ها، خشکیدگی شاخه‌ها و لکه‌های کوچک روی میوه است که می‌تواند در تمام یا بخشی از درخت ظاهر شود.
سندروم مزمن اسکا
اسکای مزمن شامل علائم روی برگ‌ها، حبه‌ها، خوشه‌ها، ریشه‌ها، جوانه‌ها و نیز درون تنه و شاخه‌های اصلی می‌باشد.
علائم برگی
علائم اولیه برگی، به صورت لکه‌های سبز روشن بین رگبرگ‌ها یا در طول حاشیه برگ‌ها به شکل مدور یا نامنظم گسترش می‌یابند. این لکه‌ها بتدریج به هم پیوسته و نکروتیک می‌شوند و سرانجام تنها رگبرگ اصلی به صورت نواری سبز رنگ و غیرآلوده باقی می‌ماند.
علائم بیماری اسکا روی برگ‌های انگور با زمینه پوست ببری
علائم روی حبه‌ها و خوشه‌ها
نقاط ریز به رنگ قهوه‌ای تیره، بنفش یا ارغوانی به تعداد کم یا زیاد روی پوست حبه‌ها توسعه می‌یابد که به آن خال سیاه می‌گویند. در حبه‌های دارای لکه‌های زیاد، پوست ترک خورده و حتی شکاف‌های عرضی یا طولی بر روی حبه مشاهده می‌شود. چنین میوه‌هایی، چروکیده و خشکیده شده و نهایتا می‌ریزند.
وجود نقاط ریز به رنگ قهوه‌ای تیره، بنفش یا ارغوانی روی حبه‌ها و خوشه‌های انگور
علائم درون تنه و شاخه های اصلی
پوسیدگی درون تنه و شاخه‌های اصلی می‌تواند به شکل پوسیدگی سفید و پوسیدگی قهوه‌ای باشد.
علائم بیماری اسکا درون تنه و شاخه‌های اصلی. 1.پوسیدگی سفید در مرکز، شکننده و اسفنجی شدن بافت 2.پوسیدگی قهوه‌ای و سیاه اطراف 3.نوارهای نکروتیک قهوه‌ای درون بافت پوسیدگی سفید 4.نواحی نکروتیک پوسیدگی قهوه‌ای 5.نواحی پوسیدگی قرمز متمایل به قهوه‌ای مجاور خط پوسیدگی سیاه و اطراف پوسیدگی سفید
علائم بیماری اسکا درون تنه و شاخه‌های اصلی. راست: مقطع طولی تنه انگور و مشاهده نوار قهوه‌ای رنگ. چپ:مقطع عرضی سرشاخه تنگور و نقاط تیره و روشن پوسیدگی قهوه‌ای
علائم روی ریشه‌ها
علائم بیشتر به صورت تغییر رنگ ریشه می‌باشد.
سندروم حاد اسکا (سکته یا مرگ ناگهانی مو)
این سندروم بطور ناگهانی در اواسط تابستان با پژمردگی برخی از سرشاخه و گاهی تمامی سرشاخه‌ها آشکار می‌شود. برگ‌های سبز به ظاهر سالم، سبز کم رنگ شده و سریع پژمرده و خشک می‌شوند. سکته مو، در تابستان های گرم رخ می‌دهد.
علائم سندروم حاد اسکا (سکته مو، مرگ ناگهانی مو)
دستورالعمل مدیریت
کنترل مکانیکی
از روش های مبارزه با این بیماری می‌توان به کاربرد روش‌های مکانیکی مانند هرس شاخه‌های آلوده، خارج کردن بقایای آلوده از باغ و سوزانده آنها اشاره کرد.
کنترل شیمیایی
هنوز روش کنترل شیمیایی مناسبی برای این بیماری معرفی نشده است.
به طورکلی برای مدیریت بیماری اسکا رعایت اصول زیر ضروری است:
- عدم سوزاندن بقایای آلوده در داخل باغ (بقایای آلوده برای امحاء به بیرون از باغ انتقال یابد .)
- قطع کردن و ریشه کنی درختان خشکیده و سوزاندن آنها
- علامت گذاری درختان آلوده
- پوشاندن محل هرس با چسب باغبانی
- انتخاب زمان مناسب هرس
- استفاده از ابزارهای تمیز و ضدعفونی شده برای هرس
