فهرست مطالب
مقدمه
با وجود گرمای اخیر و پیش بینی های انجام شده، پتانسیل بالایی برای آفتاب سوختگی در میوه ها و سبزیجات میوه دار وجود دارد. آفتابسوختگی در روزهایی با دمای بالا، آسمان صاف و تابش نور زیاد، شایعتر است. معمولا آفتاب سوختگی در هندوانه، گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان، خیار، سیب، توت فرنگی و تمشک مشاهده می شود.
انواع آفتابسوختگی
سه نوع آفتاب سوختگی وجود دارد که ممکن است روی میوه ها تأثیر بگذارد:
1) اولین مورد، نکروز ناشی از آفتاب سوختگی در جایی است که پوست یا بافت میوه در سمتی از میوه که در معرض آفتاب قرار دارد میمیرد. در این نوع آفتاب سوختگی یکپارچگی غشای سلولی از بین میرود و سلولها شروع به تراوش محتویات خود میکنند. دمای حیاتی بافت میوه برای آفتاب سوختگی بسته به نوع میوه متفاوت است.
تحقیقات نشان داده است که آستانه دمای پوست میوه خیار برای آفتاب سوختگی بین 100 تا 104 درجه فارنهایت و برای فلفل 125 تا 127 درجه فارنهایت میباشد. در این حالت میوه ها غیر قابل فروش می شوند.
2) نوع دوم آسیب ناشی از آفتاب سوختگی، قهوه ای شدن ناشی از آفتاب سوختگی است.این آفتاب سوختگی باعث مرگ بافت نمیشود، اما باعث از بین رفتن رنگدانه شده و در نتیجه لکهای زرد، برنزی یا قهوهای در سمتی از میوه که در معرض آفتاب است ایجاد میگردد. در این حالتسلولها زنده میمانند، غشاهای سلولی یکپارچگی خود را حفظ میکنند، سلولها تراوش نمیکنند، اما رنگدانههایی مانند کلروفیل، کاروتن ها و گزانتوفیل ها تخریب می شوند. این نوع قهوهای شدن آفتاب سوختگی در دمایی حدود 5 درجه فارنهایت کمتر از نکروز ناشی از آفتاب سوختگی رخ میدهد (یعنی 115 تا 120 درجه فارنهایت در سیب)
نور برای قهوهای شدن آفتاب سوختگی لازم است. میوهها ممکن است قابل فروش باشند اما درجه پایینتری خواهند داشت.
3) سومین نوع آفتاب سوختگی، آفتاب سوختگی فتواکسیداتیو است. این حالت در جایی است که میوههایی که برای مدت طولانی در سایه قرار گرفتهاند به طور ناگهانی در معرض نور خورشید قرار گیرند، این عارضه ممکن است در اثر هرس دیرهنگام یا پس از طوفانهایی که پوشش برگ به طور ناگهانی از بین می رود رخ دهد.
در این نوع آفتابسوختگی، میوهها به دلیل عدم سازگاری با نور زیاد، سفید میشوند و بافت میوه از بین میرود. این سفید شدن در دمای میوه بسیار پایین تر از سایر انواع آفتاب سوختگی رخ می دهد. بافت آسیب دیده اغلب سفید رنگ است.
ژنتیک
ژنتیک نیز در آفتاب سوختگی نقش دارد و برخی از گونهها بیشتر مستعد آفتاب سوختگی هستند. واریتههایی که میوههای تیرهتر دارند، آنهایی که سایبانهای بازتر دارند، و آنهایی که خوشههای میوه بازتری دارند بیشتر در معرض خطر آفتاب سوختگی هستند. کنترل آفتاب سوختگی در میوهها با ایجاد پوشش مناسب برگی در تاج پوشش، انجام میشود.
پیشگیری
هر چیزی که پوشانندگی تاج گیاهی را کاهش دهد باعث افزایش آفتاب سوختگی میشود، مانند بیماریهای برگی، پژمردگی به دلیل آبیاری ناکافی و هرس بیش از حد یا دیرهنگام، که در برخی از محصولات سولاناسه مانند گوجه فرنگی رایج است . در محصولات زراعی که در معرض خطر آفتاب سوختگی هستند، میوه ها را می توان با ایجاد سایه مصنوعی و یا با استفاده از توری سایه انداز(10-30٪ سایه) محافظت کرد.
پرورش دهندگان هندوانه سالهاست که از محصولات خاک رس و آهک برای کاهش آفتاب سوختگی در این محصول در ایالتهای جنوبی استفاده میکنند البته استفاده از لایههای ذرات دارای اشکالاتی است. اگر از این مواد برای محافظت در برابر آفتاب سوختگی روی میوه ها استفاده شود، شستن یا پاک کردن مواد در هنگام برداشت هزینه اضافی دارد.
دانههای انار در قسمتهای آفتاب سوخته رشد طبیعی نکرده و کوچک ، کم آب و تاحدودی بیرنگ باقی میمانند . حساسیت بالای میوه انار باعث میشود بخشهایی از میوه که ابتدا در سایه رشد کردهاند چنانچه در معرض نور شدید قرار گیرند، دچار آفتاب سوختگی شوند. انتخاب ارقام مناسب، پرهیز از هرس شدید و تربیت صحیح درخت، استفاده از سایبان و پوشش میوه یا موادی مثل کائولین از روشهای کاهش این خسارت در باغ ها میباشد.
