مقدمه
در سطح جهاني، عمده گلخانههاي تجاری دنيا در عرضهاي جغرافيائي 25 تا 65 درجه قرار دارند كه شرايط اقليمي معتدل و مطلوب است.
در عرضهاي جغرافيائي بالاتر ميزان تابش نور آفتاب كاهش يافته، طول روز كوتاه شده و ميزان تابش نور در طي ماههاي زمستان به حدي كاهش مییابد که باعث رشد ضعيف و افزايش حساسيت گياهان به بيماريها ميشود. در اين شرايط هزينههاي زيادي صرف توليد گرما و رطوبت در گلخانه ها ميشود. در عرضهاي جغرافيائي پایين، تابش شديد نور خورشید گرمای زیادی کرده، لذا خنك كردن این گلخانهها در تابستان بسيار مشكل است. در تعيين جهت احداث گلخانه، دو عامل نور و شدت باد منطقه بايد مورد توجه قرار گيـرد.
نور و شدت تابش منطقه
اگـر منطقه بادخيز نباشد، جهت گلخانه از نظر كاهش سايه اندازي و برخورداري از حداكثر شدت نـور خورشيد، حائز اهميت است؛ زيرا اسكلت گلخانه سايهاي را بر روي گياهان داخـل گلخانـه ايجـاد ميكند كه اندازه سايهها به زاويه تابش نور خورشيد و فصل سال بستگي دارد.
گلخانههاي تك واحدي در عرضهاي پایينتـر از35 تا 40 درجـه، در جهـت شـمالي- جنـوبي و در عرضهاي بالاتر از 35 تا 40 درجه، در جهت شرقي- غربي احداث ميشوند؛ زيرا در اين جهتها، زاويـه تابش نور خورشيد و ميزان انتقال نور به داخل گلخانه بيشتر است.
بـا احـداث گلخانـه در جهـت مناسب، ميتوان در فصل زمستان (كه شدت نور از اهميت بيشتري برخوردار است)، درصد انتقال نور به داخل گلخانه را افزايش داد. گلخانه هاي به هم پيوسته در تمـام عـرض هـاي جغرافيـايي، در جهت شمالي- جنوبي احداث مي شوند تا بتوانند اثر سايه را در قسمت شمالي گلخانه كاهش دهند.
جهت باد غالب منطقه
اگر منطقه بادخيز باشد، جهت باد غالب در تعيين جهت گلخانه اهميـت بيشـتري دارد؛ زيـرا وزش باد شديد در منطقه و احداث گلخانه در جهت نامناسـب، مـيتوانـد سـبب بـروز خسـارات مكانيكي جبران ناپذيري به اسكلت گلخانه گردد. همچنين باد در زمستان، موجب افزايش اتـلاف گرماي گلخانه شده و در تابستان، خنك كردن گلخانه را تحت تـأثير قـرار مـيدهـد. لـذا در ايـن مناطق، گلخانهها به نحوي احداث ميشوند كه جهت گلخانه در جهـت بـاد غالـب منطقـه باشـد (ديواره انتهايي گلخانه رو به باد باشد) تا باد از روي گلخانه به راحتي عبور كند. به عبارت ديگـر، اگر امتداد گلخانه در امتداد باد غالب باشد؛ در اين حالت، كمبود نور احتمالي را مـيتـوان بـا روشـن نمودن چند لامپ فلورسنت جبـران نمـود؛ مـثلاً در منـاطق جنـوب شـرقي ايـران (سيسـتان و بلوچستان و كرمان)، كه شدت نور زياد است ولي بادهاي شديد دارد، گلخانه بايد در جهت باد احداث شوند.
