فهرست مطالب
مقدمه
آهن یکی از عناصر کم مصرف ولی ضروری برای رشد گیاهان می‌باشد که باید از طریق خاک و برگ برای گیاه تامین گردد. تامین آهن از خاک یکی از روش‌های اصلی تامین این عنصر می‌باشد که توسط دو گروه سولفات‌های آهن و کلات‌های آهن صورت می‌گیرد. از آنجا که آهن یکی از مهمترین عناصر ریز مغذی مورد نیاز گیاه می باشد لذا مصرف این عنصر به صورت کلات خاکی و محلول پاشی بیشتر استفاده می‌شود.
در ایران به دلیل وجود شرایط قلیایی خاک‌ها، جذب آهن به راحتی صورت نمی گیرد. لذا توصیه محلول پاشی آهن می‌تواند در تامین این عنصر و رفع کمبود آن در گیاه موثر باشد. کمبود آهن از شایع‌ترین کمبودهای عناصر غذایی در کشاورزی اکثر نقاط کشورمان محسوب می‌شود. در خاک هایی با pH اسیدی حلالیت آهن بالا بوده و آهن موجود در خاک به راحتی برای گیاهان قابل جذب می‌باشد. با توجه به PH قلیایی اکثر خاک های ایران و تشکیل ترکیبات هیدروکسید و اکسید آهن نامحلول، کمبود آهن در بیشتر محصولات وجود دارد.
نقش آهن در گیاه
- آهن در توليد کلروفيل، تنفس و فتوسنتز گیاهان نقش دارد.
- آهن ماده حياتي در فرآيند بيوشيميايي فتوسنتز کلروفيل و تنفس سلولی نقش دارد.
علائم کمبود آهن
به دلیل غیر پویا بودن آن، علايم کمبود ابتدا در برگ‌هاي جوان و در سمت‌هاي بالايي ساقه مشاهده شده و با شدت کمبود، تمامي گياه را در برمی‌گيرد.
کمبود آهن موجب زرد شدن برگ‌ها در گیاه شده ولي رگبرگ‌ها تغییری نکرده و همچنان سبز باقي مي‌مانند. اگر گياهي قادر به جذب آهن به مقدار کافي نباشد، ساخت سبزينه (کلروفيل) در برگ کاهش یافته و برگ‌ها رنگ پريده خواهند شد.
معمولا کلروز برگ‌ها از نوک برگ‌های تازه شروع می‌شود و در نهایت به برگ‌های قدیمی‌تر می‌رسد. علائم دیگر کمبود آهن ممکن است شامل ضعف رشد و برگ ریزش باشد اما علائم همیشه باید با زردی برگ‌ها همراه باشند.
جذب آهن توسط گیاه به PH خاک و ترکيبات آن بستگي داشته و این عنصر اغلب به صورت کلات آهن به خاک اضافه می‌شود.
روش‌های کاهش کمبود آهن
- عدم کاشت گیاهان حساس به کمبود آهن در خاک‌های آهکی
- عدم آبیاری سنگین و بیش از حد
- استفاده متعادل و به موقع از کودهای شیمیایی
- افزودن مواد آلی به خاک
عوامل و علت کمبود آهن در گیاهان
به ندرت کمبود آهن در گیاه در اثر کمبود آهن خاک است. معمولا آهن در خاک به وفور یافت می‌شود اما برخی از عوامل باعث می‌شوند جذب آهن توسط گیاه محدود شود.
کلروز کمبود آهن در گیاه معمولا به این چهار علت رخ میدهد:
- بالا بودن pH خاک
- رسی بودن خاک
- متراکم بودن یا رطوبت بیش از حد خاک
- فسفر زیاد در خاک
عوامل مؤثر بر کمبود آهن
- آهکی بودن خاک
- تهویه نامناسب خاک
- کمبود مواد آلی در خاک
- کیفیت نامناسب آب آبیاری
- مصرف بیش از حد کودهای فسفره
- بالا بودن pH خاک
- رسی بودن خاک
- متراکم بودن یا رطوبت بیش از حد خاک
- فسفر زیاد در خاک
نحوه مصرف کود آهن
کود آهن را از دو طریق می توان مورد استفاده قرار داد:
- محلول پاشی
- مصرف خاکی
