فهرست مطالب
مقدمه
به طور کلی هرس به قطع کامل یا جزئی شاخه، ریشه، پوست، برگ یا گل و میوه، برای تحت تأثیر قراردادن نحوه رشد و باروری گیاه اطلاق میشود. در اکثر موارد هرس را به طور خاص علم بریدن شاخه به صورت دلخواه و تنظیم جوانه‌های میوه دهنده تعريف مي‌کنند، اگرچه این تعریف عامیانه است و هرس منحصر به بریدن شاخه نیست. به عبارت دیگر هرس ممکن است از قطع ریشه با هدفی خاص تا تنک کردن گل و میوه یا قطع برگ باشد که هریک با هدف خاصی انجام می‌گردد. از نظر هرس شاخه، انگور يكي از هرس‌پذيرترين درختان ميوه است كه در بعضی موارد موقع هرس80 درصد شاخه‌های آن حذف ميشود. باردهی اکثر ارقام انگور تابعی از هرس شاخه‌های یکساله خواهد بود. به همين دليل گفته ميشود هرس كليد رمز برداشت ميوه انگوراست. تشکيل ميوه در انگور، بر روي شاخه های حاصل از رشد فصل جاري است.
اهداف هرس در تاک
- هرس فرم (ایجاد و نگه داری گیاه به شکل و فرم دلخواه)
- تنظیم و توازن هرچه بهتر باردهی( هرس باردهی)
- هدایت و تمرکز رشد بوته در بازوهای دائمی
- افزایش کارایی مصرف آب ،فتوسنتز و جذب عناصر
شناخت اندام‌های هوایی موجود روی تاک
- «تنه» که بازوها روی آن استقرار دارند
- بازوها که کورسون ها روی آنها قرار دارد
- کورسون ها، بخش کوتاهی هستند، معمولا دو ساله و شاخه های یک ساله روی آن تشکیل میشود
- «شاخه های جانشین» که روی کورسونها قرار دارند ،یکساله هستند و دو جوانه ای هرس میشود و هر سال تولید دو شاخه یکساله می‌کنند
- کن:شاخه های سال جاری که تولید محصول می‌کنند
هرس خشک (هرس زمستانه)
این هرس با هدف تنظیم باردهی سالیانه روی تاک انجام میشود. مراحل اجراي هرس زمستانه که به هرس باردهي يا سياه نيز معروف است، به شرح زير است:
هرس اولیه یا پاك‌سازي
پس از ريزش برگ‌ها و به خواب رفتن بوته، میتوان شاخه‌هاي مزاحم، آفت زده، بيمار و شكسته را حذف کرد. اين هرس در پاييز و برای سهولت هرس اصلي در زمستان انجام ميشود. باید توجه داشت که در مناطق سرد مثل آذربايجان، از انجام هرس شديد در پاييز بايد به شدت خودداري شود.
هرس اصلي
بهترين زمان هرس اصلی، پس از رفع خطر سرمازدگي در منطقه است. شایان ذکر است که در زمان قطع شاخه به منظور هرس نباید آب اشک مو از محل برش جاری شود. به طور مثال در مناطقي مانند آذربايجان، قزوين و همدان، هرس اصلی از اواخر اسفند تا اواسط فروردين انجام میشود. در حالی که در زابل و برخي مناطق استان فارس، امکان هرس زودتر نيز وجود دارد. پیشنهاد میشود که هرس در مناطقی که خطر سرمازدگی بهاره وجود دارد، مانند آذربایجان، بعد از متورم شدن جوانه‌ها و اصطلاحا پنبهای شدن جوانه‌ها انجام شود که در این مرحله آبی از محل برش خارج نخواهد شد.
اصول کلی در هرس باردهی انگور
- یکی از اصول کلی هرس باردهی انگور نگهداری تعداد مناسب جوانه‌های بارده و تقسیم و توزیع این جوانه ها بر روی قسمتهای مختلف شاخه هاست. مهمترین عمل هرس انگور، تعیین و نگهداری جوانه‌های لازم بر روی هر تاک است. بهتر است برای باردهی بیشتر، شاخه‌های یکساله موجود روی شاخه دوساله انتخاب شوند. شاخه‌ها و بازوهای پیر 5 تا 8 ساله به تدریج تأثیر خود را در کمک به باردهی جوانه‌ها عملا از دست می‌دهند. در یک شاخه یکساله باردهی جوانه‌ها به ترتیبی که بر روی شاخه قرار دارند، نسبت به ارقام فرق دارد، به طوری که در بعضی از ارقام انگور جوانه‌های پایین و در عده‌ای جوانه های بالاتر شاخه یکساله بارده‌تر هستند و بر این اساس نوع هرس باردهی برای رقم انتخاب میشود.
- اصولا در اکثر ارقام انگور جوانه‌های سوم تا دوازدهم توان باردهی بیشتری دارند.
- محل برش شاخه نباید مماس و نزدیک به ۵/۲ سانتیمتر بالاتر از جوانه انجام شود، مخصوصا اگر همراه با اشک مو باشد.
- به طور کلی جوانه اول و دوم در ته شاخه و جوانه های شانزدهم تا هجدهم ممکن است شاخه سبز بارور تولید کنند.
انواع هرس
بر این اساس میتوان هرس به منظور باردهی در ارقام مختلف انگور را به یکی از روشهای زیر انجام داد:
- هرس کوتاه (شدید)
- هرس بلند (خفیف)
- هرس مختلط (ترکیبی از هر دو هرس شدید و خفیف است)
شرایط مناسب هرس شدید
هرس کوتاه (شدید) اين نوع هرس برای زمانی مناسب تر است که:
- خاك شني و ضعيف باشد
- زمين شيبدار و ديم باشد و آب كافي در اختيار نباشد
- واريته هایي كه به قند بيشتري احتياج داشته باشند
- بوته نزديك سطح زمين باشد
- امراض قارچي یا ساير بيماريها به تاك لطمه زده و تاك را ضعيف كرده باشد
- رشد شاخه و برگ زياد نباشد و بوته ضعیف باشد
