فهرست مطالب
معرفی
گیاهان برای کامل کردن دوره رشد از بذر تا بذر (از کشت تا برداشت) نیازمند حفظ یکپارچگی در همه عوامل رشد (دما، رطوبت، نور، موادغذایی و..) هستند و در موارد زیادی هر یک از عوامل بر دیگر عوامل تاثیر میگذارد. در موارد زیادی کمبود یک عنصر به صورت علائم ظاهری قابل مشاهده نیست و یا به صورت آنی ظاهر نمی‌شود. در واقع گیاه تحت تاثیر کمبود یا بیشبود یک عنصر غذایی خاص از رشد متعادل خارج می‌شود و در ادامه رشد خود نمی‌تواند سیکل رویش را کامل کند و به همین دلیل بخش زیادی از محصول تحت تاثیر این اتفاق از بین می‌رود. به طور مثال نیتروژن در ابتدای فصل کشت صرف سنتز پروتئین‌ها در ساختار ریشه می‌شود و کمبود نیتروژن در این شرایط موجب کاهش جذب سایر عناصر در کل دوره رشد گیاه می‌گردد.
به این شرایط که کمبود یک عنصر وجود دارد اما علائم ظاهری آن آشکار نیست و کشاورز به صورت عینی نمی‌تواند آن را مستقیما شناسایی کند گرسنگی پنهان در گیاهان گفته می‌شود. گاهی تنها کمبود یا بیشبود یک عنصر مشکل ساز نیست بلکه عدم تعادل میان دو عصر مشکل ساز می‌گردد.
به طور مثال ذرت به عدم تعادل نیتروژن و منگنز حساس است چرا که این دو عنصر در اندام‌های فتوسنتزی گیاه به طور هماهنگ عمل می‌کنند، در موارد شدید عدم تعادل میتواند زنجیره‌ای از اتفاقات را ایجاد کند که منجر به تغذیه گیاه از ذخایر مواد مغذی در اندام‌های ذخیرهای خود مانند ساقه و ریشه می‌شود. این نوع تغذیه پوسیدگی ریشه و ساقه را در پی خواهد داشت که با بیماری پوسیدگی همراه عامل قارچی اشتباه گرفته می‌شود. همین امر سبب می‌شود تا عامل اصلی مشکل که عدم تعادل عناصر است از دید کشاورز پنهان بماند.
مقابله با گرسنگی پنهان
مثال‌ها و نمونه‌های گرسنگی پنهان بسیار گسترده و گوناگون است؛ در ادامه به چگونگی مقابله با این پدیده میپردازیم.
همیشه کشاورز پس از دانستن و شناسایی یک مشکل وسوسه می‌شود که مستقیما به درمان بپردازد. اما مهمتر از درمان مستقیم این است که همه عواملی که بر سلامت گیاه تاثیر میگذارد را مورد بررسی قرار داد، چراکه تغذیه مناسب به تعادل و تجمیع همه عوامل موثر بر رشد وابسته است؛ به همین دلیل نیاز است یک چک لیست از اقدامات انجام شده و شرایط موجود در مزرعه تهیه و تنظیم شود که شامل موارد زیر است:
چک لیست اقدامات
آزمایش خاک
- PH خاک خود را اندازه‌گیری کنید زیرا جذب عناصر در محدوده مشخصی از PH صورت میگیرد و اگر خاک شما خیلی اسیدی یا خیلی قلیای باشد حتی اگر میزان زیادی کود را استفاده کنید ریشه امکان جذب آن را ندارد.
- زهکشی و تراکم خاک را بررسی کنید، در مواردی رنگ پریدگی و کوتاه ماندن گیاه میتواند در نتیجه آبیاری زیاد در مزرعهای باشد که زهکشی آن ضعیف است.
بررسی علائم آفات و بیماری
- برخی از آفات مانند کرم‌ها و کنه تارعنکبوتی می‌توانند باعث رنگ پریدگی یا زردی برگ شود و همچنین برخی از عوامل ویروسی از جمله Tmv میتواند به گونه‌ای ظاهر برگ را تغییر دهد که با کمبود عنصر خاصی اشتباه گرفته شود.
یادداشت سموم مورد استفاده با دز مصرفی به همراه تاریخ دقیق
بررسی کیفیت آب و تاریخ آبیاری
- کیفیت آب مستقیما در سلامت گیاه و کیفیت(عطر و بو، سفتی میوه و…) نقش دارد همچنین آزمایش کیفی (PH وEC) و کمی (میزان عناصر) منبع آب مزرعه این اطلاع را در اختیار شما میگذارد که چه میزانی از عناصر در آب آبیاری موجود است و چه میزانی برای نیاز گیاه باید به آن افزود تا اصلاح شود.
در نظر گرفتن دما و رطوبت محیط
- در مواردی ریزش گلها و میوه‌ها به دلیل سرما و یا دمای بالای مزرعه در ساعاتی از روز است و ربطی به تغذیه ندارد. همچنین بسته بودن روزنه‌ها در شرایط رطوبت نسبی بسیار پایین عامل افت فتوسنتز و در نتیجه کاهش رشد است و به مشکلات تغذیه مرتبط نیست. در برخی موارد نیز رطوبت بالا که بیشتر در گلخانه‌ها شاهد آن هستیم موجب می‌شود جذب عناصر غیر متحرک مانند کلسیم از طریق ریشه متوقف شود با آنکه یون‌های حاوی کلسیم به وفور در محیط ریشه یافت می‌شود.
میزان مصرف و نحوهی مصرف کودی
- حتما باید مطابق میزان مصرف درج شده در لیبل کود و در زمان مشخص از آن کود مورد نظر استفاده کنید تا به درستی در دسترس سیستم ریشه گیاه قرار گیرد.
ارتباط با کارشناس
- در نهایت با یک کارشناس کشاورزی تماس بگیرید، اطلاعات چک لیست مزرعه را با وی به اشتراک بگذارید و اقدامات لازم برای درمان را انجام دهید. خبره‌ترین کارشناسان کشاورزی اگر اطلاعات کافی نداشته باشند ممکن است توصیه اشتباه کنند و اعتماد شما را به کارشناسان کشاورزی صلب نمایند.
