فهرست مطالب
مقدمه
بیماری کپک خاکستری در بیش از 200 گونه گیاهی وجود داشته و از مهمترین بیماری‌های قبل و پس از برداشت انگور محسوب می‌شود. تقریبا در تمامی تاکستان های مناطق مختلف جهان و ایران شیوع دارد. این قارچ دامنه میزبانی وسیعی دارد که به غیر از انگور به محصولات دیگر از جمله توت فرنگی و رز نیز حمله می‌کند. قارچ عامل این بیماری Botrytis cinerea است.
چرخه زیستی بیماری کپک خاکستری انگور
معمولأ بقایای آلوده گیاهی که از برداشت محصول قبلی، روی زمین باقی مانده است باعث گسترش اولیه کپک خاکستری می‌شوند. در اوایل بهار با افزایش دما، میسلیوم موجود در بقایای محصول قبلی، شروع به رشد می‌کند و از طریق هوا منتشر شده و با شاخه‌های جوان شکوفه‌ها و برگ‌ها تماس پیدا می‌کند و کنیدی روی برگ یا شاخه‌ها جوانه می زند.
کاهش ناگهانی رطوبت و افزایش دما برای آزاد شدن کنیدی‌ها از کنیدیوفرها لازم است. این پدیده معمولأ در اوایل صبح رخ می‌دهد. همچنین بارش قطرات باران روی گیاه آلوده به انتشار کنیدی‌ها کمک می‌کند. ممکن است کنیدی‌ها توسط حشرات از گیاه آلوده به گیاه دیگر منتقل شوند. روش‌های ديگري كه مي‌توانند باعث آلودگي شوند نزديكي به محصولات آلوده يا باغ‌هاي آلوده و قلمه زدن از درختان آلوده است.
عامل بیماری می‌تواند به‌صورت سختینه (اسکلروت)، میسلیوم یا کنیدی زمستان‌گذرانی کند. قارچ کپک خاکستری می‌تواند به شکل اسکلروت درون خاک و روی مواد آلی و میوه‌های پوسیده در خاک زمستان‌گذرانی کند. در بهار و در صورت مناسب بودن شرایط دما و رطوبت، اسکلروت‌ها با جوانه‌زنی، تولید میسلیوم کرده و چرخه غیرجنسی قارچ ادامه می‌یابد.
تصویر میکروسکوپ الکترونی از جوانه‌زنی کنیدی و رشد میسلیوم (راست) و تشکیل کنیدیوفر و کنیدی (چپ)
علائم بیماری کپک خاکستری انگور
این قارچ با ترشح آنزیم، سبب از بین رفتن سلول‌های گیاهی شده و در نتیجه مواد مغذی را از سلول‌های مرده جذب می‌کند. آلودگی کپک خاکستری تنها بعد از دو یا سه هفته قابل رویت است. درخت انگور در دوره زمانی نزدیک به برداشت میوه نسبت به این بیماری حساسیت بالایی دارد.
در بهار و قبل از گلدهی، در برگ‌ها لکه‌های نامنظم بزرگ به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز ظاهر می‌شود. لکه‌ها به مرور نکروزه شده و خشک می‌شوند.
علائم بیماری کپک خاکستری در برگ
اولین علائم بیماری معمولأ پس از بارندگی‌های بهاره به صورت خشکیدگی سرشاخه‌ها دیده می‌شود. شاخه‌های تازه روییده، قهوه‌ای شده و به مرور در انتهای تابستان، سیاه و خشک می‌شوند.
علائم بیماری کپک خاکستری در سرشاخه
عامل بیماری می‌تواند گل آذین خوشه را آلوده کرده و سبب خشکیدگی شکوفه‌ها شود. آلودگی روی خوشه‌ها به وضوح قابل مشاهده است و در خوشه‌های به هم فشرده آلودگی شدیدتر است.
علائم بیماری کپک خاکسنری در خوشه و میوه
دستورالعمل کنترل و مدیریت کپک خاکستری انگور
پایش و ردیابی
اولین علائم بیماری پس از بارندگی‌های بهاره مشاهده می‌شود. از این رو پایش و ردیابی اهمیت زیادی دارد.
کنترل زراعی و بهداشت گیاهی
- هرس سبز در مرحله گلدهی و حذف شاخه و برگ‌های اطراف خوشه‌ها جهت بهبود گردش هوا و کاهش رطوبت در اطراف خوشه‌ها
- جمع‌آوری بقایای آلوده سال قبل
- هرس و امحا شاخه‌های آلوده به بیماری
- زخمی نکردن خوشه‌ها در زمان برداشت و حمل‌ونقل
- پرهیز از استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژنه به‌ویژه در بهار و قبل از برداشت محصول
- احداث تاکستان در مناطق دارای زهکش و خاک مناسب
- رعایت فواصل مناسب بین نهال‌ها در زمان کاشت
- پرهیز از آبیاری بیش از حد و استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای
کنترل شیمیایی
استفاده از قارچکش‌های ثبت شده جهت کنترل این بیماری (مندرج در فهرست سموم مجاز کشور)
درباره ی میوه ی انگور بیشتر بدانید
