معرفی
بید کلم معروف به شب پره پشت الماسی یک آفت بسیار مهاجم و یکی از شایعترین، مخربترین و مهمترین آفات کلم در سرتاسر دنیا و ایران بوده و لاروهای آن در تراکم بالا قادرند تمام بوتههای آلوده را از بین برده و 80 – 50 درصد عملکرد را کاهش دهد. این آفت در سال 1378 در استان تهران حالت طغیانی پیدا کرد و خسارت زیادی به گیاهان میزبان وارد نمود.
بید کلم بطورکلی در اکثر مناطق زیر کشت چلیپائیان (کلم معمولی، کلم بروکسل، کلم چینی، کلم قمری، کلم پیچ، کلم گل، کلم بروکلی، کلزا، تربچه، شلغم، خردل) مشاهده میشود و باور عمومی بر این است که بالاترین گسترش جهانی را در بین تمام بالپولکداران دارد. این آفت سومین آفت مقاوم به آفتکشهای گیاهی در دنیا است و بنابراین علی رغم تلاشهای گستردهای که برای مدیریت این آفت صورت گرفته است اما طغیانها و کنترلهای غیرموثری در بسیاری از کشورها گزارش شده است.
زیستشناسی و نحوه خسارت
این آفت، زمستان را به شکل حشره کامل در میان بقایای گیاهی سپری کرده و طول دوره رشد و نمو آن بسته به درجه حرارت متفاوت است و در دمای بالاتر از 35 و کمتر از 10 درجه سانتیگراد حدود 90 – 80 درصد تخمهای آن از بین میروند. بید کلم آفتی چند نسلی بوده و معمولا 6 – 5 نسل و در مناطق گرمسیر میتواند بدون دیاپوز تا 12 نسل در سال تولید کند.
این آفت تخمهای خود را در کنار رگبرگ ها میگذارد و لاروهای سن یک پس از خروج از تخم، رگبرگ اصلی را سوراخ کرده و شروع به تغذیه میکنند. لاروهای سنین بعدی معمولا از برگهای خارجی تغذیه نموده و آنها را به صورت مشبک در میآورند و سپس به برگهای مرکزی حمله میکنند. در گیاه کلم، گلها به برگ ترجیح داده میشوند .
خسارت در اواخر تابستان بر روی بوتههای ترد و تازه بیشتر از بوتههای پیر و روی جوانه مرکزی بیشتر از برگهای جانبی میباشد.
آستانه زیان اقتصادی آفت، در زمانی که بوتههای کلم در سن 1 تا 4 هفتگی هستند یک تا دو لارو و در سن 5 تا 10 هفتگی بوته ها ، 5 لارو در هر بوته است.
روشهای پایش و ردیابی
- بررسی مزرعه در طول مرحله نشاء
- پایش منظم برگهای پیچیده شده در مزارع کلم، به منظور شناسایی خسارت
- پایش حالت مشبک برگها ناشی از تغذیه لاروهای سنین 2 به بعد
- پایش لکههای برگی کوچک ناشی از تغذیه لاروهای سن یک از بافت بین دو اپیدرم
- پایش تارهای تنیده شده و فضولات تیره ناشی از تغذیه لاروهای جوان روی برگها و گلها
حشرات کامل بید کلم مکررا از مزارع برداشت شده مهاجرت میکنند لذا اگر جمعیت آن در مزارع مجاور بالا باشد بایستی بطور مرتب و با دقت بررسی و گزارش گردد.
- انجام دوبار نمونه برداری در هفته و ثبت تعداد لاروهای بید کلم ضروریست
روشهای کنترل
جهت کنترل بید کلم، حشره کشهای زیادی در مناطق مختلف کلم کاری دنیا استفاده میشود. بید کلم بعد از شته سبز هلو و سوسک کلرادو مقاومترین آفت نسبت به سموم شیمیایی است. در مدیریت تلفیقی بید کلم، کنترل زراعی، بهداشتی و کاربرد عوامل بیولوژیک، محور برنامه مدیریت آفت میباشد و کنترل شیمیایی بایستی صرفا با استفاده از آفتکشهای ثبت و توصیه شده برای کنترل بید کلم انجام شود.
- در حال حاضر در بسیاری از کشورها، آفتکش بیولوژیک بی تی BT جهت کنترل بید کلم استفاده میشود.
کاربرد بی تی جهت کنترل لاروهای سنین پایین بید کلم توصیه میگردد.
- حشره کش کلروفلوآزورون 5% EC با میزان مصرف 75/0 لیتر در هکتار
- ماترین 6/0% SL با میزان مصرف یک در هزار
- ایندوکساکارب 15% SC با میزان مصرف 250 سی سی در هکتار
- هگزافلومورون 10% EC با میزان مصرف یک لیتر در هکتار
