فهرست مطالب
مقدمه
کودهای NPK از پرکاربردترین کودهای شیمیایی در کشاورزی است. علت نامگذاری این کود فرموله شدن آن با سه عنصر نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) است. این سه عنصر که ماکرو و یا درشت مغذی نامیده میشوند، جز مواد ضروری برای گیاهان محسوب میشوند که تاثیر چشمگیری بر رشد، تقویت و طعم میوه درختان دارند.
سه عنصر اصلی
هر یک از عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم نقش منحصر به فردی در رشد گیاه دارد که در ادامه بررسی میشوند.
نیتروژن
این عنصر بیش از سایر عناصر غذایی در تغذیه گیاه مصرف میشود و گلوگاه رشدی گیاه محسوب می شود. نیتروژن در رشد برگ، ساقه، عملکرد محصول و مسائل فیزیولوژی بعد از برداشت محصولات باغی نقش مهمی دارد. مقاله کامل درباره تاثیر عنصر نیتروژن را در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.
فسفر
فسفر نقشی مهم در تشکیل بافتهای جدید گیاهان و تقسیم سلولی دارد. این عنصر سبب رشد مناسب ریشه، گلدهی و بهبود میوه دهی و دانه دهی میشود. علاوه بر این، فسفر میتواند در انتقال انرژی در گیاهان نقش ویژهای داشته باشد. اغلب کمبود فسفر در گیاه مشهود نمیباشد؛ با این حال اگر گیاه به خوبی رشد نکند و یا برای رسیدن به بلوغ زمان زیادی را صرف کند میتوان به کمبود این عنصر تا حدودی پیبرد. درباره نقش فسفر در رشد گیاهان مقاله منتشر شده در مجله کشاورزی اگروتک را مطالعه کنید.
پتاسیم
پتاسيم یکي از مهمترين عناصر غذايي در حيات گياهان است كه علاوه بر نقش فيزيولوژیکی بسيار مهمي كه در گياه بر عهده دارد در بهبود كیفيت محصولات كشاورزي نيز از جايگاه ويژهاي برخوردار است، از این جهت به پتاسیم عنصر کیفیت نیز گفته میشود. پتاسیم همچنین مقاومت گیاه را برابر تنشها و بیماریها افزایش میدهد. اهمیت پتاسیم در گیاه و تاثیر آن بر کیفیت محصول را در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.
انواع کود NPK
نسبت هرکدام از این عناصر بر حسب نیاز گیاه و شرایط خاک متفاوت است و همین نسبتها کودهای NPK را به دستههای مختلفی تقسیم میکنند. انواع کود NPK با سه عدد مشخص میگردد؛ این سه عدد به معنی ارزش سه عنصر مغذی مورد استفاده گیاهان است که نشان دهنده درصد وزنی سه عنصر نیتروژن (عدد اول)، فسفر (عدد دوم) و پتاسیم (عدد سوم) میباشد. هر چه این ارقام بزرگتر باشند، غلظت آن ماده مغذی در کود بیشتر است. از انواع مختلف این کودها میتوان به این موارد اشاره کرد:
NPK12-12-36
NPK10-52-10
NPK15-30-15
NPK20-20-20
NPK12-12-36
- ترکیب: 12% نیتروژن، 12٪ فسفر، 36٪ پتاسیم ( این کود دارای مقدار بالای پتاسیم است و نیتروژن و فسفر کمتری دارد)
- کاربردها:
- مناسب برای گیاهان در مرحله رشد، توسعه میوه و دانه
- افزایش مقاومت در برابر بیماریها و شرایط تنشزا (خشکی و سرما) به دلیل پتاسیم بالا
- تقویت گلدهی و باروری گیاه بدون رشد زیاد برگها
- مناسب در مرحله میوهدهی درختان میوه جهت بهبود کیفیت نهایی محصول
- افزایش دوام گلها
- کود پایه در گیاهان آپارتمانی گوشتی
NPK 10-52-10
- ترکیب: 10% نیتروژن، 52٪ فسفر، 10٪ پتاسیم (این کود دارای مقدار بالای فسفر است و نیتروژن و پتاسیم کمتری دارد)
- کاربردها:
- مناسب برای حجم و رشد ریشهها
- مقاوم کردن ریشهها
- افزایش گلدهی گیاه
- مناسب برای محصولاتی که برای شروع فصل رشد به فسفر بیشتری نیاز دارند
- کمک به سلامت عمومی گیاه
کود NPK 15-30-15
- ترکیب: 15%نیتروژن، 30٪ فسفر، 15٪ پتاسیم (این کود نیتروژن و پتاسیم کمتری نسبت فسفر دارد)
- کاربردها:
- مناسب برای مراحل ابتدایی و میانی رشد جهت بهبود رشد گیاه و افزایش گلدهی
- کمک به مقاومت گیاهان در برابر شرایط محیطی
- مناسب برای کشت های گلخانه ای
NPK 20-20-20
- ترکیب: 20% نیتروژن، 20٪ فسفر، 20٪ پتاسیم (این کود متعادل با مقادیر مساوی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است)
- کاربردها:
- افزایش رشد عمومی و رویشی گیاهان به ویژه در دورههای ابتدایی و رشد رویشی
- کمک به مقاومت و سلامت گیاه
- کود پایه گیاهان برگی آپارتمانی جهت افزایش رشد شاخه و برگها
نکته: جهت شناسایی میزان کمبود و نیازهای خاک در سطوح وسیع لازم است تا قبل از هرگونه کوددهی آزمایش خاک انجام شود. اهمیت آزمایش خاک را میتوانید در مقاله منتشر شده در مجله کشاورزی اگروتک بخوانید.
اشکال مختلف NPK
کودهای گرانول در سه شکل مایع، پودری و گرانول در بازار موجود هستند.
کودهای NPK گرانولی به شکل دانههای جامدی هستند که باید به صورت یکنواخت در سطح یا عمق خاک پخش شوند. این نوع اغلب برای چالکود استفاده میشود. NPK گرانولی در طول زمان بهتدریج آزاد میشوند و به گیاه امکان جذب پایدارتر و طولانیتری میدهند؛ با توجه به این که در این نوع مواد مغذی به سرعت در دسترس گیاه قرار نمیگیرند برای گیاهانی که به تغذیه سریع نیاز دارند گزینه مناسبی نیستند. کودهای NPK گرانولی برای استفاده در خاکهای زراعی و باغچه ها جهت تغذیه تدریجی و طولانی مدت گیاه توصیه میشود.
کودهای پودری قابلیت حل شدن در آب را دارند و میتوانند از طریق آبیاری یا محلولپاشی استفاده شوند.
کودهای پودری به دلیل حلالیت بالا ممکن است با آبیاری زیاد یا بارندگی شسته شده و به لایههای عمیقتر خاک نفوذ کنند؛ بنابراین بلافاصله پس از کوددهی از آبیاری بیش از حد اجتناب کنید. در هنگام استفاده از این نوع کود باید به دز درج شده بر روی لیبل دقت کنید، مصرف بیش از حد سبب سوختگی برگ یا ریشه ها میشود.
استفاده از کودهای مایع ساده ترین روش کوددهی است. NPK مایع به صورت محلولهای آماده یا غلیظ در دسترس هستند و معمولاً با آب رقیق میشوند. این نوع کود نیز همچون NPK پودری به صورت محلولپاشی بر روی برگها یا از طریق آبیاری استفاده میشوند. اگر مقدار زیادی از کود مایع در خاک استفاده شود، ممکن است مواد مغذی سریعاً به عمق خاک نفوذ کرده و هدر رود بنابراین از آبیاری بیش از حد بلافاصله پس از کوددهی خودداری کنید. این نوع NPK معمولا نسبت به دو نوع دیگر هزینه بالاتری دارد.
نکته: نحوه استفاده و دز مناسب هر کود را بر اساس لیبل روی آنها مصرف نمایید.
