خوشه خوار انگور (Lobesia botrana) مهمترین آفت باغ های انگور در سراسر اروپا و همچنین کشورهای مجاور دریای مدیترانه، شمال آفریقا و آسیا می‌باشد. این حشره، آفت کلیدی بسیاری از باغ های انگور کشور ایران (آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، قزوین، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، فارس، کردستان، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی و همدان) محسوب می شود.
این آفت برای اولین بار در سال 1324 توسط کوثری از باغ های ارومیه گزارش شده است. خسارت مستقيم آفت از طريق تغذيه لاروهاي حشره از غنچه‌ها، خوشه‌هاي گل، حبه‌هاي نارس و رسيده انگور بوده و منجر به کاهش میزان محصول می‌شود. خسارت غیرمستقیم آفت از طریق مساعد شدن شرایط حبه‌های صدمه دیده به پوسیدگی توسط قارچ Botrytis cinerea و همچنین تغذیه و فاسد شدن حبه های انگور در نتیجه ی خسارت برخی حشرات و مگس‌ها ایجاد می‌شود.
نقشه پراکنش جغرافیایی خوشه خوار انگور (EPPO https://gd.eppo.int, 2020.5.15)
حشره بالغ این آفت، شب پره است که عرض بدن آن با بالهای باز ، حدود 12 میلی متر و طول بدن حدود 6 میلی متر می‌باشد. بالهای جلویی با زمینه قهوه‌ای روشن همراه با دو نوار روشن عرضی است. در بخش میانی آن لکه‌های با نقش نگار تیره دیده می‌شود و نوارها به طور متناوب بین لکه ها واقع شده‌اند. بالهای جلویی در حاشیه انتهایی بال‌ها ریشک‌هایی به رنگ روشن دارند.
حشره بالغ خوشه خوار انگور
تخم ها به قطر 0.6 تا 0.8 میلی متر هستند و رنگ آن زرد مایل به سفید است.
تخم (راست بالا)، لاور (چپ بالا)، شفیره (پایین) شب پره خوشه خوار انگور
تعداد نسل خوشه خوار انگور در فصل رویش براساس مناطق جغرافیایی مختلف، متفاوت و از دو تا پنج نسل در سال گزارش شده است. در ایران این آفت براساس موقعیت جغرافیایی منطقه و شرایط محیطی، سه تا چهار نسل با نسل چهارم ناقص در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، قزوین، تهران و اصفهان و سه تا چهار نسل در استان‌های فارس و چهارمحال و بختیاری مشاهده می‌شود .
نحوه خسارت
در بهارهای سرد، لاروها زودتر از مرحله گلدهی درخت مو ظاهر می‌شوند و برای زنده ماندن، از سایر قسمت‌های گیاه از جمله جوانه‌های گل باز نشده تغذیه می‌کنند. لاروها به بوی مواد فرار منتشر شده از برگ‌های سبز و خوشه‌های انگور آلوده به کپک خاکستری تمایل زیادی نشان می‌دهند. این آفت می‌تواند دوره فعالیت خود را با زمان خوشه دهی میزبان تنظیم کند. لاروهای نسل اول از جوانه‌های رویشی تغذیه کرده و سبب خشکیدن گل ها و جوانه‌ها و ریزش آن ها می‌شوند.
خسارت لارو نسل اول شب پره خوشه خوار انگور
لاروهای نسل دوم از غوره تغذیه کرده و بر اثر تغذیه، پوست غوره خاکی رنگ و چروکیده شده و در نهایت حبه‌ها می‌ریزند.
خسارت نسل دوم لارو شپ پره خوشه خوار انگور
لاروهای نسل سوم از خوشه‌های رسیده تغذیه می‌کنند. خسارت اصلی خوشه خوار انگور مربوط به لاروهای نسل سوم می‌باشد که علاوه بر خسارت مستقیم ناشی از تغذیه، شامل خسارت غیرمستقیم ناشی از انتقال قارچ عامل پوسیدگی خاکستری توسط لاروهای آفت نیز می‌باشد.
خسارت نسل سوم لارو شپ پره خوشه خوار انگور
دستورالعمل مدیریت آفت
كنترل زراعي و مكانيكي
- استفاده از ارقامي كه خوشه متراكم ندارند جهت احداث باغ
- شخم عميق و استفاده از يخ آب زمستانه براي از بين بردن شفيره هاي زمستان گذران
- احداث باغ ها به صورت رديفي و به روش داربستي
- هرس باغ براي جلوگيري از تجمع شاخه هاي اضافي
- سوزاندن علف هاي هرز و برگ هاي خشك در پاييز
كنترل بيولوژيك
- كاربرد حشره کش Bacillus thuringiensis Kurstakiبا میزان مصرف 2 در هزار ، براي كنترل لاروهاي سنين پايين
کنترل شیمیایی
- فوزالن 1.5 در هزار
- تري كلروفن 1 تا 1.5 در هزار
- اسپينوزاد 0.25 در هزار
- لوفنورون + فنوكسي كارپ 0.3 در هزار
- متوكسي فنوزايد 0.75 در هزار
