زنگ زرد گندم
گندم به عنوان یکی از مهمترین محصولات زراعی از لحاظ سطح زیر کشت و میزان تولید در جهان بوده و نقش مهمی را در تامین نیاز غذایی جوامع بشری دارد. کاشت گندم در کشور به استثناء چند منطقه درفصل پاییز انجام می شود. تحت چنین شرایطی دوره رویشی گیاه گندم مصادف با بارشهای پاییز و زمستان بوده و معمولا گیاه محدودیت رشدی ندارد. در مقابل دوره زایشی و پر شدن گیاهان در اواخر بهار همزمان با تنش های زنده(آفات و بیماری) و غیر زنده (سرما، گرما، بی آبی و…) بوده و بنابراین رشد گیاه تحت تاثیر این تنش ها قرار گرفته و از پتانسیل تولید کاسته میشود.
زنگها از مهمترین بیماریهای غلات محسوب میشوند که در صورت مساعد بودن شرایط برای این بیماری، میتواند باعث خسارت بسیار سنگین بر روی غلات گردد. از بین زنگها، زنگ زرد با عامل Puccinia striiformis در ایران بیشتر از سایر زنگها میتواند خسارتزا باشد.
این بیماری تقریبا در تمامی مناطقی که غلات کشت میگردند وجود دارد و میتواند تمامی اندامهای هوایی گیاه را مورد حمله قرار دهد. این زنگ در آب و هوای خنک و ملایم و بیشتر در مناطق مرتفع دنیا شیوع دارد.
تندش اسپور معمولا در درجه حرارت 15-8 درجه سانتیگراد صورت میگیرد ولی به طور کلی در دماهای بالای صفر تا 23 درجه سانتیگراد قادر به جوانه زدن هستند.
گیاه در هر مرحلهای از رشد آسیب پذیر بوده که در آلودگیهای شدید با کاهش تعداد دانه، کاهش وزن هزار دانه و کیفیت دانه میگردد. این زنگ بسته به شرایط جوی و حساسیت ارقام هر چند سال یک بار به صورت اپیدمی بروز میکند که شرایطی مانند ارقام حساس، استفاده غیر اصولی از کود ازته، شرایط جوی(هوای ابری) و تراکم کاشت بالا میتواند باعث شدت خسارت بیماری شده که گاهی باعث از بین رفتن 90-50 درصد محصول کردد.
زنگ زرد در بهار زودتر از سایر زنگها فعال شده و جوشهای زرد یا نارنجی کم رنگ حاوی یوردیوسپور به صورت خطی و به موازات رگبرگها در هر دو سطح برگ بروز میکند. در شرايط مساعد حرارتي و رطوبتي(هواي خنك و مرطوب)، نشانههاي بيماري افزون بر برگها روي اندامهاي مختلف گندم (اغلب ارقام حساس) مانند غلاف، ساقه، خوشه، گلوم، گلومل و ريشك ها نيز ديده ميشود.
با توجه به بارندگیهای اخیر و مساعد بودن شرایط در اکثر مناطق گندمکاری، توصیه میشود مزارع روزانه بازدید و در صورت بروز آلودگی یا بروز شرایط آلودگی (دما، رطوبت و بارندگی) اقدام به سمپاشی با سموم مناسب گردد.