فهرست مطالب
کود دامی چیست؟
کودهای حیوانی یا دامی نوعی از کود آلی هستند که از فضولات حیوانات مختلف از جمله اسب، گاو، گوسفند و مرغ و مجموعه ای از مواد بستری، ادرار و مدفوع آنها بدست می آیند. کود دامی در زراعت جهت اصلاح بافت و ساختار خاک، تغذیه گیاهان، تحرک عناصر غذایی در خاک و جذب بهتر به وسیله ریشه گیاه و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی به کار میرود که در نهایت منجر به افزایش محصول خواهد شد.
این نوع کود دارای مقادیر مختلفی از ازت می باشد که بسته به نوع منشاء آن فرق میکند، به طور کلی هرچه جثه حیوانی که کود از آن به دست می آید کوچکتر باشد،کود دامی قوی تر است، مثلا کود گوسفندی از کود گاوی قوی تر بوده و کود مرغی از گوسفندی بهتر است. بنابراین کودهای دامی از لحاظ غنی بودن عناصر به ترتیب مرغی، گوسفندی و گاوی می باشد.
کود حیوانی می‌تواند به دو صورت تازه و پوسیده استفاده شود. هر دو نوع کود حیوانی مزایا و معایب خاص خود را دارند:
مزایای کود حیوانی پوسیده
- بهبود خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک
- کاهش خطر سوختگی گیاهان.
- انتقال تدریجی مواد مغذی به گیاهان
- تجزیه مناسب و بوی ناخوشایند کمتر
- وجود تعداد کمتری از باکتری‌های بیماری‌زا و بذرهای علف‌های هرز در آن
- دارای بوی ملایم
- بافت نرم و یکدست
- دارای وزن سبک ولی حجم زیاد
- دارای رنگ قهوه‌ای روشن و نتیجتا پوسیدگی بیشتر
مزایای کود حیوانی نپوسیده
- حاوی مقادیر زیادی نیتروژن
- افزایش سریع فعالیت بیولوژیکی خاک
معایب کود حیوانی پوسیده
- نیاز به فرآیند پوسیدگی و زمان جهت آماده شدن
- مقدار کمتر نیتروژن در آن نسبت به کود تازه ( بخشی از نیتروژن در طی فرآیند پوسیدگی گازی شده و از بین میرود).
معایب کود حیوانی نپوسیده
- منبع آلودگی میکروبی، مانند باکتری‌های بیماری‌زا
- حاوی بذرهای علف‌های هرز(حدوداً ۲۵ درصد از این بذرها در فضولات حیوانات پیدا می‌شود و اگر کود تازه (فرآوری نشده) باشد، این بذرها به چالش‌های کشاورزی تبدیل می‌شوند.
- دارای بوی ناخوشایند
- سوختگی گیاهان در صورت استفاده زیاد
- حاوی لاروها، اسپور‌های بیماری‌زا، قارچ‌ها و حشرات بیماری‌زا
- کودهای تازه (فرآوری نشده) موجب آزادسازی سریع مواد آلی می‌شود که به تجمع گاز آمونیاک در اطراف ریشه‌ها منجر می‌شود و ممکن است گیاهان را مسموم کند.
- بالا بودن نسبت کربن به ازت در کودهای حیوانی تازه که منجر به کاهش مقدار نیتروژن قابل دسترس برای گیاهان می شود.
- افزایش شوری خاک و آسیب به گیاهان و تغییر ساختار خاک
پوساندن کود حیوانی
پوساندن کود حیوانی باعث تبدیل آن به یک منبع غنی از مواد مغذی برای خاک می‌شود. استفاده از کود حیوانی پوسیده می‌تواند به جلوگیری از انتقال بیماری‌ها، بهبود خصوصیات خاک و افزایش بهره‌برداری گیاهان از مواد مغذی کمک کند.
پوساندن کود حیوانی به روش سنتی
یکی از روش‌های قدیمی است که از زمان‌های دور در میان کشاورزان محبوب بوده است. این روش به وسیله فرآیندهای بیولوژیکی و در نتیجه فعالیت میکروارگانیسم‌ها روی مواد آلی کود دامی، موجب تجزیه آن می‌شود. در این فرآیند، مواد آلی کود به مواد معدنی تبدیل شده و برای گیاهان قابل جذب می‌شود.
پوساندن کود حیوانی با استفاده ازکود زیستی
” کود زیستی هوکر“ از جمله موادی است که برای اولین بار در حدود ۴۰ سال قبل در ژاپن معرفی شده است این ماده ترکیبی از میکروارگانیسم‌های مفید است که برای پوساندن کود حیوانی می توان استفاده نمود. استفاده از این کود زیستی باعث :
- افزایش تعداد موجودات خاکزی مثل کرم‌های خاکی و باکتری‌های مفید
- بهبود ویژگی‌های خاک و شرایط محیطی برای رشد ریشه
- تجزیه سریع مواد آلی و جذب آنها توسط گیاه
- افزایش جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید در ریشه
- تقویت فتوسنتز در گیاهان
- بهبود کیفیت و مقدار محصول
- افزایش مواد غذایی مانند ویتامین‌ها و آنزیم‌ها در محصول
- تنظیم سطح اسیدیته خاک و در نتیجه جذب بهتر مواد مغذی توسط گیاه
می شود.
پوساندن کود حیوانی با استفاده از گوگرد
برای تبدیل کود دامی به یک ماده غنی و مناسب، از ترکیباتی مانند کاه و کلش گندم یا جو، اوره و گوگرد معدنی استفاده می‌شود. گوگرد معدنی، به دلیل خواص ضد قارچ و محافظت از کود در برابر حشرات، یک افزودنی بسیار مفید است. این ماده همچنین با کاهش اسیدیته (pH)، محیط را برای تولید کود بهینه میکند.
همچنین استفاده از گوگرد باعث کاهش جذب حشرات شده و همچنین استفاده از آن به عنوان یک واحد محافظتی ضروری است.
پوساندن کود مرغی با EM
استفاده از باکتری EM در پوسیده کردن کود همراه با استفاده از کود مرغی مایع یکی از روش‌های اقتصادی و موثر در تولید کود است. باکتری EM با ویژگی‌های تجزیه‌کننده‌اش می‌تواند کود را به شکل مطلوب تبدیل کند.
نحوه و میزان مصرف کود حیوانی
جهت تعیین مقدار کود حیوانی به فاکتورهایی مانند ماده آلی خاک، نوع گیاه مورد کشت، بافت خاک، میزان باران باید توجه داشت. مثلا برای خاک هایی که از لحاظ ماده آلی فقیر باشند باید میزان کود حیوانی زیادتر مصرف نمود. از طرفی خاک هایی که دارای بافت سبک هستند نسبت به خاک های سنگین مصرف کود حیوانی بیشتر خواهد بود و یا در مناطقی که داری باران زیادی باشند مصرف کود زیادتر خواهد شد.
کود حیوانی را در زراعت گیاهان پر ارزش به مقدار تقریبی 20 تا 40 تن در هکتار به خاک می دهند. کود حیوانی را معمولاً در زمان شروع عملیات تهیه بستر تا حداقل یک ماه قبل از کاشت بر سطح خاک می پاشند و با وسایلی مانند گاو آهن، دیسک یا کولتیواتور با خاک سطحی و تا عمق حدود 15 سانتی متری مخلوط می نمائید.
نکاتی در مورد فرآوری کودهای حیوانی
برای پوساندن کودهای حیوانی در مزرعه روش‌های زیادی وجود دارد. یکی از این روش‌ها، به اینصورت است که:
– به ازا هر 1 تن کود حیوانی، 30 – 25 کیلوگرم کود اوره اضافه کرده و مخلوط کنید.
– به دلیل خشک بودن توده کودهای حیوانی باید رطوبت کافی برای تجزیه میکروب‌ها و باکتری‌ها تامین کنید چون رطوبت کافی مانع بالا رفتن دمای توده می‌شود و از سوخته شدن کود جلوگیری میکند.
– روی توده کود را با لایه نازکی از خاک یا ماسه بادی بپوشانید و توده را به مدت دو هفته به حال خود رها کنید.
– بعد از مدت دو هفته، لایه روی توده کود را بردارید و با بیل مکانیکی یا تراکتور، کود را کاملا بهم بزنید.
