اهمیت عناصر غذایی در کنترل بیماریهای گیاهی
بیماریهای گیاهی یکی از عوامل محدودکننده در تولیدات گیاهی هستند. استفاده از روشهای مدیریتی مناسب جهت کنترل آفات و بیماریها میتواند نقش مهمی در تولید غذای سالم و حفظ محیطزیست از بقایای سموم داشته باشد. در این راستا استفاده از عناصر غذایی جهت افزایش مقاومت به بیماریها میتواند نقش مهمی ایفا نماید.
کنترل بیماریها با استفاده از روشهای جایگزین در جهت کاهش مصرف سموم، عدم آلودگیهای زیستمحیطی، افزایش عملکرد و افزایش کیفیت محصول یکی از اهداف کشاورزی پایدار است. استفاده از عناصر غذایی میتواند موجب کاهش بیماری در حد قابلقبول شده یا اینکه بیماری را در سطحی نگه دارد که بتوان با استفاده از روشهای زراعی یا آفتکشهای بیولوژیک بیماری را کنترل نمود.
عناصر غذایی نقش مهمی در رشد و گسترش گیاهان و میکروارگانیسمهایی دارند که در کنترل بیماری دارای اهمیت هستند. تمام عناصر ضروری میتوانند روی شدت بیماری تأثیر بگذارند اگرچه برخی عناصر شدت بیماری را کاهش میدهند؛ ولی میتوانند امکان وقوع بیماریهای دیگر را افزایش داده یا اینکه در شرایط محیطی مختلف کاملاً تأثیر منفی بگذارند.
عناصر غذایی روی مقاومت یا تحمل گیاه نسبت به بیماری تأثیر میگذارند. مقاومت به بیماری سبب میشود که نفوذ، گسترش و تکثیر عامل بیماری محدود گردد. متحمل بودن نسبت به بیماری سبب میشود که گیاه علیرغم آلودگی بتواند به رشد خود ادامه داده و عملکرد خود را حفظ نماید. مقاومت گیاه در مقابل بیماری به عواملی نظیر ژنوتیپ گیاه و پاتوژن، سن گیاه و شرایط محیطی و…. بستگی دارد.
نحوه عمل عناصر غذایی شناخته شده است؛ ولی تأثیر متقابل بین مواد غذایی و سیستم پاتوژن و گیاه هنوز ناشناخته است عناصر غذایی روی فیزیولوژی گیاه، بیوشیمی دیواره سلولی و عشاء، کاهش شدت بیماری، آلودگی و اسپوردهی پاتوژن تأثیر میگذارند.
عناصر غذایی روی رشد گیاه تأثیر میگذارند بهنحویکه گیاه در مراحل اولیه رشد و جوانهزنی که حساسترین مراحل رشدی هستند بتواند از آلودگی رهایی یابد. وقتی گیاه توسط پاتوژن آلوده میشود فیزیولوژی آن به هم میریزد بهنحویکه جذب مواد غذایی، تجمع آنها و انتقال آنها از ریشه و ساقه دستخوش تغییراتی میشود.
ریزمغذیها از طریق تأثیر روی میزان فنل و لیگنین و استحکام غشا سلولی نقش مهمی در متابولیسم گیاهی ایفا میکنند.
پاتوژنها برای رشد از مواد غذایی استفاده میکنند و باعث کاهش مواد غذایی در دسترس گیاه شده و همچنین به دلیل کمبود مواد غذایی باعث افزایش حساسیت گیاه میشوند.
پاتوژنهای خاکزی باعث آلودگی ریشه شده و توانایی ریشهها را در جذب آب و مواد غذایی کاهش میدهند این اثرات زمانی جدیتر میشوند که سطح مواد غذایی در حد بحرانی باشد همچنین آلودگیهای ساقه، رشد ریشه را محدود کرده و روی جذب مواد غذایی و آب تأثیر میگذارد. بیماریهای گیاهی که باعث آلودگی سیستم آوندی میشوند در انتقال مواد غذایی داخل گیاه اختلال ایجاد مینمایند.
زماني كه گياه مقادير كمي از عناصر غذايي ضروري را دريافت نماید، مقدار تركيباتي از جمله قندها و آمينواسيدها در تراوشها زياد شده و همين امر شرايط تثبيت قارچ را فراهم میکند. جوانهزنی اسپورها با ترشح تركيبات تحریککننده توسط گياهان آغاز میشود. مقدار و تركيب اين تراوشها ارتباط مستقيمي با نوع تغذيه گياه دارد.
از زماني كه گياه با قارچ آلوده میشود مكانيسم دفاعي آن شروع به فعاليت میکند. آلودگي موجب افزايش فلاونوئيدها و تركيبات فنلي مهاركننده رشد قارچ در محل آلودگي و نيز در ساير بخشهای گياه میشود. لازم به ذكر است توليد و انتقال اين تركيبات در بخشهای زيادي از گياه با تغذيه كنترل میشود. بنابراين كمبود عناصر غذايي ضروري سبب كاهش مقدار تركيبات ضدقارچی گياه در محل آلودگي میشود.