چگونه مورچه‌ها شته‌ها را پرورش می‌دهند؟

کشاورزان طبیعت

در شبکه پیچیده طبیعت، روابط کمی به‌اندازه روابط بین مورچه‌ها و شته‌ها جذاب است. این مشارکت، هم‌زیستی پیچیدگی تعاملات زیست‌محیطی را به نمایش می‌گذارد و رفتارهای قابل‌توجه این موجودات کوچک را برجسته می‌کند.

رابطه جذاب بین مورچه‌ها و شته‌ها

شته‌ها که اغلب به‌عنوان آفت گیاهان شناخته می‌شوند، حشرات مکنده هستند که از آوند گیاهان مختلف تغذیه می‌کنند. آنها به دلیل سرعت تولیدمثل سریع خود معروف هستند و می‌توانند به‌سرعت به گیاه میزبان هجوم ‌آورند که گاهی منجر به آسیب‌های کشاورزی قابل‌توجهی می‌شود.

از سوی دیگر، مورچه‌ها حشرات اجتماعی هستند که به دلیل کلنی‌های پیچیده و رفتارهای مشارکتی خود شناخته می‌شوند. مورچه‌ها با بیش از 12000 گونه در سراسر جهان، شیوه‌های زندگی متنوعی از خود نشان می‌دهند، اما بسیاری از آنها رابطه منحصر به فردی با شته‌ها ایجاد کرده‌اند که می‌توان آن را نوعی کشاورزی توصیف کرد.

پرورش شته‌ها

رابطه بین مورچه‌ها و شته‌ها در درجه اول یکی از منفعت‌های متقابل است که اغلب به‌عنوان متقابل‌گرایی شناخته می‌شود.  نحوه عملکرد آنها عبارت است از:

1. محافظت: مورچه‌ها به طور فعال از شته‌ها در برابر شکارچیانی مانند کفشدوزک‌ها و زنبورهای پارازیت کننده محافظت می‌کنند. در ازای این محافظت، شته‌ها ماده قندی به نام عسلک را به مورچه‌ها می‌دهند. این ترشح شیرین محصول جانبی فرایند تغذیه شته‌ها است و به‌عنوان منبع انرژی حیاتی برای مورچه‌ها عمل می‌کند.
2. مراقبت: مورچه‌ها با “مراقبت” به کلنی‌های شته خود رفتارهایی شبیه به کشاورزی از خود نشان می‌دهند. آنها ممکن است شته‌ها را به مکان‌های تغذیه بهتر گیاهان منتقل کنند یا حتی در صورت کاهش منابع آنها را به گیاهان جدید منتقل کنند. برخی از گونه‌های مورچه‌ها مشاهده شده‌اند که شته‌ها را با شاخک‌های خود نوازش می‌کنند تا تولید عسلک را تحریک کنند.
3. برداشت: در برخی موارد، مورچه‌ها با ضربه‌زدن به بدن شته‌ها، عسل را برداشت می‌کنند و از تأمین مداوم این مایع غنی از مواد مغذی اطمینان می‌دهند. این رفتار نشان می‌دهد که مورچه‌ها تا چه حد استراتژی‌های جستجوی غذای خود را برای به حداکثر رساندن دستاوردهای خود از جمعیت شته‌ها تطبیق داده‌اند.

چرخه زندگی مورچه‌ها و شته‌ها

این رابطه به‌ویژه در بهار که هم مورچه‌ها و هم شته‌ها فعال‌تر هستند، آشکار می‌شود. با کاهش دما، بسیاری از گونه‌های مورچه‌ها، شته‌ها را برای محافظت در زمستان به لانه‌های خود می‌آورند و اطمینان حاصل می‌کنند که در بهار منبع غذایی آماده دارند.

جالب اینجاست که برخی مورچه‌ها حتی گونه‌های خاصی از شته‌ها را پرورش می‌دهند و نوعی “دام” ایجاد می‌کنند که از نزدیک مدیریت کنند. این کشاورزی انتخابی می‌تواند منجر به تنوع در جمعیت مورچه‌ها و شته‌ها شود و بر مسیرهای تکاملی آنها تأثیر بگذارد.

پیامدهای زیست‌محیطی

رابطه مورچه و شته پیامدهای قابل‌توجهی برای اکوسیستم و کشاورزی دارد. درحالی‌که مورچه‌ها با محافظت از شته‌ها در برابر دشمنان طبیعی خود به کنترل برخی آفات کمک می‌کنند، وجود کلنی‌های بزرگ مورچه‌ها می‌تواند هجوم شته‌ها را در محصولات تشدید کند. کشاورزان اغلب باید این رابطه را هنگام مدیریت جمعیت آفات در نظر بگیرند.

علاوه بر این، درک این پویایی می‌تواند به توسعه شیوه‌های کشاورزی پایدار کمک کند. با ترویج شکارچیان طبیعی مورچه‌ها و شته‌ها یا به‌کارگیری استراتژی‌های مدیریت یکپارچه آفات، کشاورزان می‌توانند اثرات منفی این رابطه را کاهش دهند.

نتیجه‌گیری

رابطه کشاورزی بین مورچه‌ها و شته‌ها نمونه قابل‌توجهی از پیچیدگی و وابستگی متقابل طبیعت است. این نه‌تنها سازگاری این‌گونه‌ها بلکه تعادل ظریفی را که در اکوسیستم‌ها وجود دارد را برجسته می‌کند. همان‌طور که به کاوش در این تعاملات ادامه می‌دهیم، بینش‌هایی به دست می‌آوریم که می‌تواند به تلاش‌های حفاظتی و شیوه‌های کشاورزی به طور یکسان کمک کند و رقص پیچیده زندگی را که حتی در کوچک‌ترین گوشه‌های جهان ما جریان دارد را به ما یادآوری کند. بااین‌حال باید دقت کنید در صورت مشاهده مورچه در اطراف محصول خود یا در کنار گلدان‌های خانگی خود احتمال هجوم شته‌ها بالا خواهد بود و یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از آلودگی گیاهان به شته، کنترل جمعیت مورچه‌ها خواهد بود.