مخرب‌ترین آفت گوجه فرنگی، شب‌پره مینوز

معرفی

پروانه یا شب‌پره مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta) آفت مهم و مخرب جدی کشت گوجه فرنگی در گلخانه و مزارع سراسر جهان است. این آفت عمدتأ از طریق تغذیه لاروهای سنین مختلف از برگ و میوه گوجه فرنگی موجب خسارت می‌شود و اگر اقدامات کنترلی علیه آن انجام نشود، خسارت صد درصدی به این محصول وارد می‌کند. به دلیل پتانسیل تولید مثل بالا، توانایی پراکندگی و تحمل شرایط محیطی، کنترل این آفت مشکل است. شب‌پره مینوز تا چند سال پیش برای ایران یک آفت قرنطینه‌ای محسوب می‌شد که برای اولین بار در سال 1389 از استان‌های نیمه غربی کشور و سپس  از سایر استان‌ها گزارش شد. میزبان این آفت گوجه فرنگی، بادمجان، فلفل دلمه و علف‌های هرز خانواده سولاناسه است.

مشخصات آفت

شب‌پره مینوز گوجه فرنگی، پروانه‌ای کوچک با طول بدن 5-7 میلی‌متر و طول بال 10-14 میلی‌متر است. پروانه دارای پولک‌های خاکستری، نقره‌ای و لکه‌های سیاه روی بال‌های جلویی است. شاخک بلند، رشته‌ای با فلس‌های سیاه و قهوه‌ای هستند. لارو سن اول سفید بوده و در سنین دوم تا چهارم مایل به سبز یا صورتی روشن درمی‌آید. شفیره در ابتدا به رنگ مایل به سبز دیده می‌شود و در نزدیکی خروج حشره کامل به رنگ قهوه‌ای تیره درمی‌آید.

تخم، لارو و حشره کامل مینوز (به ترتیب از راست به چپ)

بیولوژی آفت

یک حشره ماده در طول چرخه زندگی خود تقریبأ 260 تخم می‌گذارد. و تخم‌ها را به‌صورت انفرادی در قسمت بالایی بوته (برگ‌ها، ساقه‌ها و کاسبرگ‌های جوان) قرار می‌دهد. کل چرخه زندگی شب پره مینوز بسته به شرایط محیطی در 29 تا 38 روز کامل می‌شود. این آفت حدود 10-12 نسل در سال تولید می‌کند و به‌صورت تخم، شفیره و حشره بالغ زمستان‌گذرانی می‌کند.

خسارت آفت

این آفت با  تغذیه از ساقه و برگ‌ها و ایجاد دالان داخل برگ‌ها، سبب کاهش سطح فتوسنتزی شده و با نفوذ به داخل میوه‌ها، سبب افت بازارپسندی میوه‌های آلوده می‌شود و از سوی دیگر باعث ایجاد آلودگی‌های ثانویه در اثرگسترش پاتوژن‌ها داخل بافت میوه‌ می‌شود.

خسارت آفت شب‌پره مینوز روی برگ و میوه گوجه فرنگی

کنترل آفت شب‌پره مینوز

• پایش آفت با مشاهده چشمی و یا با استفاده از تله‌های فرومونی و نوری
• بستن درب‌ها و پنجره‌های گلخانه با استفاده از توری‌های مناسب
• کاشت نشاهای سالم و عاری از آلودگی
• شخم عمیق خاک
• یخ آب زمستانه در مزارع گوجه فرنگی
• حذف بقایا آلوده و همچنین سایر گیاهان میزبان
• اجرای تناوب زراعی با کاشت گیاهان غیرمیزبان
• استفاده از سموم شیمیایی مناسب و توصیه شده