آشنایی و مبارزه با کرم پیله خوار نخود

فهرست مطالب
مقدمه
کرم پیله خوار نخود با نام علمی Heliothis viriplaca در اکثر نخودکاریهای ایران فعالیت دارد و در حال حاضر یکی از مهمترین آفات نخود محسوب میشود. H.viriplaca گونه غالب مناطق بوده و 94 درصد جمعیت آفت را تشکیل میدهد. خسارت این آفت تا بیش از 90 درصد نیز گزارش شده است.
گیاهان میزبان
این آفت علاوه بر نخود بر روی پنبه، کنجد، توتون، گوجه فرنگی، ذرت، آفتابگردان و لوبیا نیز فعالیت میکند.
مناطق انتشار
این آفت علاوه بر ایران در اروپا و برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله سوریه و ترکیه انتشار دارد. در ایران این گونه در اکثر مناطق به خصوص در استانهای ایلام، همدان، کرمانشاه، لرستان، آذربایجان شرقی و غربی فعالیت دارد.
روشهای شناسایی
تخم: تخمها نیم کروی، غالبأ مجتمع و به رنگ زرد روشن هستند. دو سوی تخم دارای 14 خط به هم پیوسته است.
تخم پیله خوار نخود
لارو: رنگ لاروها متغیر بوده و از سبز تا سیاه متفاوت است. پشت لارو، چهار ردیف نوار تیره وجود دارد که 2 نوار وسطی به وسیله یک خط باریک از هم جدا میشوند.
لارو آفت پیله خوار نخود
شفیره: در انتهای شکم شفیره 2 عدد خار تیره باریک و نزدیک به هم قرار دارد که طول خار یک میلیمتر است.
تصویر سمت راست: شفیره آفت پیله خوار نخود- تصویر سمت چپ: دو عدد خار انتهای شکم شفیره
حشره کامل: بالهای جلویی حشره قهوهای مایل به خاکستری روشن با نوارهای نامنظم تیره بوده و حاشیه انتهایی آنها مجهز به لکههای تیره رنگ است. بالهای عقبی سفید و دارای نوارها و لکههای تیره است.
حشره کامل آفت پیله خوار نخود
زیست شناسی
این آفت زمستان را به صورت شفیره در خاک سپری میکند. در اکثر موارد یک نسل در سال ایجاد میکند، اما در مواردی ممکن است دو نسل در سال داشته باشد که در این صورت نسل دوم آفت ناقص بوده، به طوری که تمام شفیرهها بالغ نمیشوند و به صورت شفیره در خاک به زمستانگذرانی میپردازند. عمده خسارت در دوران لاروی مربوط به لاروهای سن 2 و 3 است. بنابراین ضروری است هرگونه عملیات مبارزه بر روی لاروهای سن 1 و 2 انجام شود.
نحوه خسارت
لارو این آفت همه ساله با تغذیه از برگ، غنچه، گل و بهخصوص سوراخ کردن غلافها و تغذیه از دانهها سبب کاهش محصول و بروز مشکلات فراوانی برای کشاورزان میشود.
لاروهای جوان از پارانشیم برگ و اندامهای زایشی نخود (گل و غنچه) تغذیه میکنند و سپس با تشکیل غلافها، لاروهای متوسط و درشت به داخل غلاف رفته و از دانه تغذیه میکنند.
علائم خسارت حاصل از تغذیه لارو از غلاف های نخود
عوامل طغیان آفت
- بالا بودن جمعیت شفیره زمستانگذرانی نسل قبل
- دمای متوسط حدود 23 درجه سانتیگراد و بالاتر در اردیبهشت تا اوایل خرداد
- افزایش رطوبت نسبی هوا در خرداد و تیر تا 60 درصد یا بیشتر
- کاهش جمعیت و فعالیت حشرات مفید
دستورالعمل اجرایی کنترل
روشهای پایش و ردیابی
استفاده از تلههای فرمونی جهت ردیابی آفت و تعیین زمان مبارزه براساس بازدید کارشناسان شبکه مراقبت توصیه میشود. تلههای فرمونی ترجیحأ از نوع دلتا باید قبل از ظهور اولین نسل آفت در ارتفاع تقریبأ یک متری از سطج زمین با تراکم یک تا دو تله در هکتار در مزرعه نصب شود.
کنترل زراعی و بهداشت گیاهی
شخم عمیق: با توجه به زمستانگذرانی آفت در داخل خاک، شخم عمیق پس از برداشت محصول در بهم زدن پناهگاههای زمستانه و زیر خاک کردن شفیرههای زمستان گذران موثر است.
استفاده از کشت مخلوط گندم و جو با نخود
یخ آب زمستانه (در صورت وجود آب و یخبندان): آبیاری زمستانه باعث از بین رفتن شفیرههای آفت که در سطح کم عمق خاک زمستانگذرانی می کنند، میشود.
کشت پاییزه: کنترل آفت در کشت پاییزه راحت تر است، زیرا توصیه فنی مبارزه با لاروهای پیله خوار نخود به محض مشاهده اولین خسارت بعد از تشکیل پیله است و در اردیبهشت ماه (زمان ظهور حداکثر لارو) کشت پاییزه حدود 46 – 20 درصد کپسولدهی را داشته و میتواند زمان مناسب برای مبارزه شیمیایی باشد و انجام مبارزه، عوارض جانبی بر روی بوته نخواهد داشت.
کشت زودهنگام در بهار و رعایت تراکم کاشت: کاربرد حشرهکش بی تی جهت کنترل لاروهای سنین پایین آفت مؤثر است. همچنین استفاده از عوامل بیولوژیک ماکرو شامل زنبورهای پارازیتوئید تریکوگراما و براکون توصیه میشود.
تصویر سمت راست: زنبور براکون- تصویر سمت چپ: زنبور تریکوگراما در حال پارازیته کردن تخم
کنترل شیمیایی
بهترین زمان مبارزه شیمیایی با آفت با استفاده از دادههای پیش آگاهی و تلههای فرمونی در مرحله حساس زیستی آفت (لاروهای سن 1 و 2) و قبل از ورود آفت به گل و غلاف است. جهت کنترل این آفت استفاده از حشرهکشهای ثبت شده در کشور (مندرج در فهرست سموم مجاز کشور) توصیه میشود.