فهرست مطالب
آیش‌بندی چیست؟
آیش در کشاورزی به معنای کشت‌نکردن زمین در یک مدت‌زمان مشخص است. در واقع آیش به‌منظور استراحت دادن به خاک و احیا دوباره خاک برای کشت‌های بعدی امری ضروری است. آیش یک روش مدیریت زمین است و دوره زمانی آن معمولاً یک تا پنج سال است.
آیش‌بندی کردن زمین‌های کشاورزی و زراعت و باغ‌ها می‌تواند بسیار مفید و ارزشمند باشد، وقتی خاک زمین کشاورزی در زمان مشخص خاص کشت نشود و استراحت کند، سبب احیاء مواد مغذی خاک میشود که این مواد می‌توانند از گیاهان یا آبیاری‌های منظم به خاک وارد شوند. همین‌طور آیش زمین یا استراحت آن سبب صرفه‌جویی در هزینة کود و آبیاری و در نتیجه کمک به کشاورزان میشود.
همچنین سبب میشود تا میکرو المنت‌ها و ماکرو المنت‌ها از اعماق خاک به سطح زمین آمده تا در کشت‌های بعد مورداستفادة محصولات زراعی قرار گیرند. از جمله مزایای آیش زمین عبارت‌اند از:
- افزایش ظرفیت رطوبت خاک
- بالارفتن میزان سطح کربن، نیتروژن و مواد آلی خاک
- افزایش فعالیت و جمعیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک
تفاوت آیش‌بندی با تناوب زراعی
آیش‌بندی به معنای تقسیم‌بندی زمین و کاشت محصولات مختلف در یک سال و در قسمت‌های مختلف است.
در آیش‌بندی اراضی یک منطقه، ممکن است قطعه یا قطعاتی از زمین بنا به دلایلی، بدون کشت بماند به این قطعات کاشته نشده، اصطلاحاً آیش میگویند.
اما گیاهان زراعی برای رشد خود به آب، نور و عناصر غذایی موجود در خاک نیاز دارند. اگر در یک قطعه زمین کشاورزی هرسال و به‌صورت مداوم یک محصول کاشته شود، عناصر غذایی خاک کاهش می‌یابند و خصوصیات شیمیایی و فیزیکی آن را تحت‌تأثیر قرار خواهند داد. درنهایت خاک دچار فرسایش میشود و کیفیت آن پایین می‌آید. به‌علاوه محصولات دچار مشکلاتی مانند علف‌های هرز، بیماری‌های گیاهی و آفات خواهند شد؛ بنابراین کشاورزان برای مقابله با این مشکلات باید از کاشت متوالی یک محصول در یک زمین کشاورزی پیشگیری کنند به‌عبارت‌دیگر استفاده از اصول تناوب زراعی به بهبود حاصلخیزی خاک، حفظ رطوبت خاک، کنترل علف‌های هرز، بیماری‌ها و آفات و … کمک نمایند. با استفاده از تناوب کشت یا تناوب زراعی این کار امکان‌پذیر خواهد بود.
مزایای آیش‌بندی
از مهم‌ترین فواید آیش استراحت خاک است که سبب احیا مواد مغذی موجود در خاک و هدایت پتاسیم و فسفر از عمق به سطح خاک میشود که در کشت‌های آینده مورداستفاده گیاه قرار می‌گیرند و در نتیجه صرفه‌جویی در هزینه‌های کود و آبیاری را به همراه دارد.
از دیگر فواید انجام آیش در زمین کشاورزی می‌توان به افزایش سطح کربن، نیتروژن و مواد آلی و میکروارگانیسم‌های موجود در خاک و همچنین افزایش ظرفیت نگهداری آب و بهبود ساختار خاک اشاره کرد.
مزایای تناوب زراعی
در این روش عملکرد نهایی افزایش می‌یابد و محصول تولیدشده نیز ازنظر زیست‌محیطی پایدارتر است. همچنین هزینه‌های مربوط به مصرف کودها و مواد شیمیایی را کاهش می‌دهد و بهره‌وری را افزایش خواهد داد. از دیگر مزایای تناوب زراعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود حاصلخیزی و ساختار خاک
- افزایش عملکرد
- کنترل آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز
- افزایش مواد آلی خاک
- کنترل فرسایش
جدول تناوب زراعی
به نقشه زمان‌بندی کاشت قطعات مختلف در سال‌های متوالی جدول تناوب زراعی گفته میشود.
جدول تناوب زراعی نشان می‌دهد که در یک قطعه زمین در سال یا سال‌های گذشته چه چیزی کاشته شده بود امسال چه چیزی کاشته میشود و سال‌های بعد چه محصولاتی در آن کاشته میشود.
